Môn logic học đại cương là gì

2/ trong 2 phán đoán trên thì phán đoán
a) Là sai. Vì định nghĩa không rõ ràng vi phạm quy tắc rõ ràng, chính xác.
Thiếu giáo viên giảng dạy ở Mầm non, Nhà giáo bao gồm cả giáo viên và giảng viên
Dùng từ nhiều nghĩa để định nghĩa – -> Đ/n không rõ ràng
b) Là đúng. Vì tuân theo 4 quy tắc định nghĩa khái niệm:
+ Cân đối Dfd = Dfn
+ Định nghĩa rõ ràng, chính xác, không vòng quanh luẩn quẩn
+ Định nghĩa ngắn gọn không có từ thừa
+ Định nghĩa khẳng định : Dfd LÀ Dfn
3/ Sửa lại phán đoán a):  Những người giảng dạy trong các cơ sở giáo dục: Mầm non, phổ thông,
giáo dục nghề nghiệp và giáo dục chuyên nghiệp gọi là giáo viên.
Bài 5: Có người đưa ra định nghĩa khái niệm  Thế giới quan là hệ thống những quan điểm của con
người về thế giới, về vị trí của con người trong thế giới
a) Định nghĩa trên là đúng hay sai về mặt logic. Vì sao?
b) Nếu sai, hãy sữa lại cho đúng
Trả lời:
a) Là sai. Vì định nghĩa quá hẹp Dfd > Dfn. Vi phạm quy tắc cân đối
b) Sữa lại là: Thế giới quan là hệ thống tổng quát những quan điểm của con người về thế giới (toàn
bộ sự vật và hiện tượng thuộc tự nhiên và xã hội), về vị trí con người trong thế giới đó và về những quy tắc
xử sự do con người đề ra trong thực tiễn xã hội.
Loại 2: Cho một luận điểm nào đó, xác định xem có phải là định nghĩa khái niệm hay không,
chỉ ra khái niệm được định nghĩa (Dfd) và khái niệm dùng để định nghĩa (Dfn), các dấu hiệu logic của
nội hàm, vẽ mô hình:
Bài 1: Cho các phán đoán
(1) Logic học hình thức là khoa học về tư duy
(2) Logic học hình thức là khoa học về các thao tác logic hình thức của tư duy
(3) Logic học hình thức là khoa học về các quy luật và các hình thức cấu trúc của
tư duy logic
Hãy chọn một phán đoán được xem là định nghĩa khái niệm (Chỉ ra phán đoán đã chọn và xác định
căn cứ để chọn)- ( trích đề thi cao học ĐHSPHN1- 2000)

Trả lời: (3) là một định nghĩa khái niệm. Bởi vì:
+ Phán đoán trên gồm 2 thành phần:
– Dfd: Logic học hình thức
– Dfn: khoa học về các quy luật và các hình thức cấu trúc của tư duy logic
+ Đây là định nghĩa cân đối: Dfd = Dfn
+ Đây là định nghĩa rõ ràng, không ví von, vòng quanh, luẩn quẩn
+ Định nghĩa khẳng định: có từ nối là từ Là
Thỏa mãn 4 quy tắc định nghĩa khái niệm
14
14
Còn (1), (2) đều không phải định nghĩa khái niệm. Vì nó vi phạm quy tắc 1- quy tắc cân đối, định
nghĩa quá rộng Dfd < Dfn
Bài 2:  Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra
ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh
hoạt hằng ngày về ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là
văn hóa (Hồ Chí Minh)
– Theo logic học đoạn viết trên là một định nghĩa khái niệm. cần xác định:
a. Khái niệm được định nghĩa (Dfd) và khái niệm dùng để định nghĩa (Dfn)
b. Các dấu hiệu logic của nội hàm khái niệm được định nghĩa đã xác định
c. vẽ mô hình logic của định nghĩa khái niệm trên.
( trích đề thi cao học ĐHSPHN1  2001)
Trả lời: a) Xác định Dfd và Dfn
+ Dfd: Văn hóa
+ Dfn: Toàn bộ những sáng tạo và phát minh trên
b) Dấu hiệu logic: loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật,
khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về ăn, mặc, ở và các
phương thức sử dụng.
c) Mô hình:
Bài 3: Từ định nghĩa khái niệm: (trích đề thi cao học ĐHSPHN1  2004)
Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người

đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn ( Hồ Chí Minh). Cần
xác định:
a) Những dấu hiệu logic của nội hàm khái niệm được định nghĩa (Dfd)
b) Quan hệ logic giữa Dfd và Dfn
c) Mô hình của định nghĩa trên
Trả lời:
a) + Dfd: Văn hóa
+ Dfn: tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản
sinh ra.
+ Dấu hiệu logic: sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài
người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn.
b) Dfd và Dfn là quan hệ đồng nhất
c) Mô hình:
Bài 4:  Ý thức xã hội là mặt tinh thần của đời sống xã hội, bao gồm những quan điểm, tư tưởng
cùng những tình cảm, tâm trạng, truyền thống, nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong
những giai đoạn phát triển lịch sử – xã hội nhất định. Trong định nghĩa khái niệm này cần xác định:
a) Khái niệm được định nghĩa (Dfd) và khái niệm dùng để định nghĩa (Dfn)
b) Vẽ mô hình biểu diễn
( trích đề thi cao học ĐHSPHN1- 2003)
Trả lời:
a) + Dfd: Ý thức xã hội
+ Dfn: mặt tinh thần của đời sống xã hội
+ Dấu hiệu logic: mặt tinh thần của đời sống xã hội, bao gồm những quan điểm, tư tưởng cùng
những tình cảm, tâm trạng, truyền thống, nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong
những giai đoạn phát triển lịch sử – xã hội nhất định.
b) Mô hình như trên (bài 3)
15
Dfd
Dfn
Dfd

Dfn
15
Bài 5:  Văn hóa là trình độ phát triển lịch sử của xã hội và của con người, biểu hiện ra trong các
kiểu và các hình thái tổ chức đời sống và hành động của con người, cũng như trong các giá trị vật chất và
giá trị tinh thần do con người tạo ra
Xem đoạn viết trên là định nghĩa khái niệm. Cần xác định:
a) Những dấu hiệu logic của nội hàm được định nghĩa (Dfd)
b) Vẽ mô hình logic của định nghĩa khái niệm
(trích đề thi cao học ĐHSPHN1  2006)
Trả lời:
a) Xác định: + Dfd: Văn hóa
+ Dfn: trình độ phát triển lịch sử của xã hội và của con người
+ Dấu hiệu logic: trình độ phát triển lịch sử của xã hội và của con người, biểu hiện
ra trong các kiểu và các hình thái tổ chức đời sống và hành động của con người, cũng như trong các giá
trị vật chất và giá trị tinh thần do con người tạo ra.
b) Mô hình như trên (bài 3)
CHƯƠNG 3: PHÁN ĐOÁN
1. Định nghĩa và đặc điểm của phán đoán:
1.1 Định nghĩa: Phán đoán là hình thức logic cơ bản của tư duy phản ánh sự tồn tại hay không tồn
tại của một thuộc tính hay một mối liên hệ nào đó của sự vật hiện tượng trong thế giới KQ. Về thực chất
phán đoán được hình thành trên cơ sở liên kết các khái niệm với nhau để khẳng định hay phủ định sự tồn
tại của đối tượng, những thuộc tính hay mối liên hệ nào đó của đối tượng.
1.2 Các đặc điểm của phán đoán:
+ Phán đoán có đối tượng phản ánh xác định
+ Phán đoán có nội dung phản ánh xác định. Căn cứ vào nội dung phản ánh, có thể chia phán đoán
thành 2 nhóm:
– Phán đoán đơn thuộc tính ( Phán đoán nhất quyết đơn)
– Phán đoán phức hợp
+ Phán đoán có cấu trúc logic xác định
+ Phán đoán luôn mang một giá trị logic xác định. Nội dung của phán đoán có thể đúng (chân thực)

hay sai (giả dối) so với hiện thực khách quan.
2. Hình thức ngôn ngữ thể hiện của phán đoán:
+ Hình thức ngôn ngữ thể hiện của phán đoán là  câu
+ Câu là sự liên kết các từ lại với nhau để diễn tả một ý nghĩa tương đối trọn vẹn
+ Câu bao gồm có: Chủ ngữ ( S ) và vị ngữ (P), ngoài ra còn có các thành phần khác như: bổ ngữ,
trạng ngữ, định ngữ.
3. Mối quan hệ giữa phán đoán và câu:
+ Phán đoán và câu có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và tác động qua lại với nhau
16
Dfd
Dfn
16
+ Phán đoán là nội dung, đóng vai trò quyết định đối với câu ( Nội dung của phán đoán như thế nào
thì ý nghĩa thông tin thể hiện trong câu như thế ấy.
+ Nếu phán đoán phản ánh mối quan hệ giữa 2 khái niệm > câu thể hiện là câu đơn. Nếu phán
đoán phản ánh mối quan hệ từ 3 khái niệm trở lên > Câu thể hiện là câu phức
+  Câu có tác động trở lại đối với phán đoán, câu là hình thức ngôn ngữ, là cái vỏ vật chất để thể
hiện nội dung của phán đoán. Không có câu thì nội dung của phán đoán không được thể hiện ra bên ngoài.
Tuy nhiên không phải mọi câu đều là hình thức thể hiện của phán đoán.
4. Các loại phán đoán: gồm 2 loại ( phán đoán đơn và phán đoán phức)
4.1 Phán đoán đơn: Là phán đoán được tạo thành từ sự liên kết giữa 2 khái niệm với nhau
VD: – Khái niệm  Công dân và khái niệm  Tuân theo pháp luật kết hợp lại ta được phán đoán:
Mọi công dân đều phải tuân theo phám luật
+ trong phán đoán đơn được chia làm 3 loại: Phán đoán quan hệ, phán đoán hiện thực và phán doán
đặc tính.
a) Phán đoán quan hệ: Là phán đoán phản ánh mối quan hệ giữa các đối tượng
+ Thực chất là sự so sánh giữa sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác
– So sánh giữa 2 đối tượng
 Bông nhẹ hơn chì
 Sông Mê kong dài hơn sông Hương

* Công thức: R(x
1,
x
2
) ; x
1
là đối tượng thứ nhất, x
2
là đối tượng thứ 2;
R: quan hệ giữa 2 đối tượng
– So sánh giữa nhiều đối tượng:
Hà cao hơn Minh nhưng thấp hơn Bảo
* Công thức: : R(x
1,
x
2
,  x
n
)
b) Phán đoán hiện thực: Là phán đoán xác định sự tồn tại hay không tồn tại của đối tượng trong thực
tại
+ Thể hiện dưới 2 hình thức: phán đoán hiện thực khẳng định và phán đoán hiện thực phủ định
– Phán đoán hiện thực khẳng định: Là phán đoán xác định sự tồn tại của đối tượng trong thực tại.
VD:  Tệ nạn xã hội đang tồn tại trong đời sống loài người
– Phán đoán hiện thực phủ định: Là phán đoán xác định sự không tồn tại của đối tượng trong thực tại.
VD:  Một số hoa hồng không có màu đỏ
c) Phán đoán đặc tính: Là phán đoán trong đó khẳng định hoặc phủ định một đặc điểm hoặc một
thuộc tính nào đó của đối tượng
+ Đây là phán đoán có vai trò rất quan trọng trong tư duy logic (là tư duy chặt chẽ, chính xác, có hệ
thống và tất yếu)

Vd:  Hoa hồng màu đỏ
Mọi cây xanh đều cần nước
4.2 Phán đoán phức: Là phán đoán được tạo thành nhờ sự liên kết từ 3 khái niệm trở nên
+ Trong phán đoán phức có ít nhất là 2 phán đoán đơn liên kết với nhau nhờ các liên từ logic:
Và, hoặc, nếuthì, khi và chỉ khi,
VD:  Nếu chúng ta có phương pháp học tập khoa học thì chúng ta sẽ đạt kết quả cao.
* Trong chương trình chúng ta chỉ đi sâu nghiên cứu phán đoán đơn đặc tính và phán đoán
phức
5. PHÁN ĐOÁN ĐƠN ĐẶC TÍNH ( NHẤT QUYẾT ĐƠN):
5.1. Định nghĩa:
+ Là phán đoán trong đó khẳng định hoặc phủ định một đặc điểm hoặc một thuộc tính nào đó của
đối tượng
Vd:  Hoa hồng màu đỏ
Mọi cây xanh đều cần nước
5.2 Kết cấu của phán đoán đơn đặc tính: gồm 4 bộ phận:
+ Chủ từ (S): Là bộ phận chỉ đối tượng hay lớp đối tượng của tư tưởng mà phán đoán phản ánh. Đó
là hình ảnh tinh thần về các sự vật, hiện tượng được ghi nhận trong bộ não con người. Kí hiệu: chữ S ( chữ
La-Tinh: Subjectum)
+ Vị từ (P): Là bộ phận chỉ nội dung (thuộc tính) của đối tượng tư tưởng mà phán đoán phản ánh.
Kí hiệu: chữ P (chữ La-Tinh: Pracdicatum)
=> Chủ từ và vị từ trong phán đoán được gọi chung là  Thuật ngữ
17
17
+ Lượng từ: Là bộ phận luôn đi cùng với chủ từ, chỉ số lượng các đối tượng ngoại diên của chủ từ,
đặc trưng cho phán đoán về mặt lượng.
– Lượng từ có thể là toàn bộ (Mọi, tất cả, toàn thể, )  > Phán đoán toàn thể (phán đoán
chung)
– Lượng từ có thể là một phần ( Một số, Đa số, có những:, một vài ) Phán đoán bộ phận
(phán đoán riêng)
+ Từ nối (hệ từ ): là bộ phận nằm giữa chủ từ và vị từ, phản ánh mối quan hệ giữa chủ từ và vị từ.

đặc trưng cho phán đoán về mặt chất.
– phán đoán phủ định hệ từ thường dùng:  không là, không phải là
– Phán đoán khẳng định hệ từ thường dùng : là, phải là, đều là, có thể là
VD:  Mọi cây xanh đều cần nước
Lượng từ S Từ nối P
 Một số động vật không có xương sống
Lượng từ S Từ nối P
* Tổng quát:

5.3. Phân loại phán đoán đơn đặc tính
5.3.1. Phân loại theo chất của phán đoán:
– Chất của phán đoán biểu hiện qua Hệ từ. Hệ từ phản ánh mối liên hệ giữa Chủ từ (S) và Vị từ (P),
ta có 2 loại phán đoán
* Phán đoán khẳng định: Là phán đoán xác nhận S cùng lớp với P
– Công thức: Tât cả (một số) S là P
– Liên từ sử dụng trong phán đoán khẳng định là: Từ LÀ, Đều, phải
– VD: Một số sinh viên là sinh viên tiên tiến
Mọi Số chẵn đều chia hết cho 2
– Nhiều trường hợp không có từ liên từ vẫn là phán đoán khẳng định
VD:  Rùa đẻ ra trứng hay  Trái đất quay xung quanh Mặt trời
* Phán đoán phủ định: Là phán đoán xác nhận S không cùng lớp với P
– Công thức: Tất cả (Một số) S không là P
– Liên từ được sử dụng trong phán đoán phủ định là: Từ Không là,  Không phải là, Không
– VD:  Một số học sinh không là đoàn viên
 Một số từ không phải là động từ
– Nhiều phán đoán có nội dung phủ định, còn hình thức thể hiện nội dung lại là khẳng định ở trong
phán đoán, nên không phải là phán đoán phủ định.
VD:  Mọi số lẻ đều không chia hết cho 2  phán đoán khẳng định
5.3.2. Phân loại theo lượng của phán đoán:
– Lượng của phán đoán thể hiện qua lượng từ, lượng từ chỉ số lượng các đối tượng ngoại diên của

chủ từ. ta có 3 loại phán đoán:
* Phán đoán đơn nhất: Là phán đoán mà ngoại diên của khái niệm đứng làm chủ từ chỉ có một đối
tượng. ( Chủ từ là khái niệm đơn nhất)
– Công thức: S là P
(không là)
– VD:
 Chủ Tịch Hồ Chí Minh là tác giả tập thơ nhật ký trong tù
 Hà Nội không phải là thủ đô của nước Nga
* Phán đoán riêng: Là phán đoán chỉ phản ánh một số bộ phận các đối tượng thuộc ngoại diên của
khái niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức: Một số S là P
(Không là)
– VD:
 Một số Sinh viên là sinh viên tiên tiến
18
Tất cả là
S P
(Một số) (không là)
18
S+
P-
P+
S-
 Một số giáo viên không là Đảng viên
* Phán đoán chung: Là phán đoán chỉ phản ánh toàn bộ các đối tượng thuộc ngoại diên của khái
niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức: Mọi S là P
(Không là)
– VD:
 Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật

=> Phán đoán đơn chỉ là trường hợp đặc biệt của phán đoán chung
5.3.3. Phân loại theo cả chất và lượng của phán đoán:
* Phán đoán khẳng định chung (A): là phán đoán khẳng định đối với toàn bộ các đối tượng thuộc
ngoại diên của khái niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức đầy đủ: Mọi S là P – Kí hiệu là: A (Affirmo)
– Công thức tổng quán: S a P
* Phán đoán khẳng định riêng (I): là phán đoán khẳng định đối với một bộ phận các đối tượng
thuộc ngoại diên của khái niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức đầy đủ: Một số S là P – Kí hiệu là: I (aff Irmo)
– Công thức tổng quán: S i P
* Phán đoán phủ định chung (E): là phán đoán phủ định đối với toàn bộ các đối tượng thuộc ngoại
diên của khái niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức đầy đủ: Mọi S không là P – Kí hiệu là: E (nEgo)
– Công thức tổng quán: S e P
* Phán đoán phủ định riêng (O): là phán đoán phủ định đối với một bộ phận các đối tượng thuộc
ngoại diên của khái niệm đứng làm chủ từ.
– Công thức đầy đủ: Một số S là P – Kí hiệu là: O (negO)
– Công thức tổng quán: S o P
=> Như vậy phán đoán :
+ A, E là phán đoán chung, phán đoán I, O là phán đoán riêng
+ A, I là phán đoán khẳng định, phán đoán E, O là phán đoán phủ định
5.4 Tính chu diên của các thuật ngữ trong các phán đoán A, I, E, O:
5.4.1 Khái niệm tính chu diên: Tính chu diên là sự hiểu biết về mức độ quan hệ giữa ngoại diên
của khái niệm đứng làm chủ từ với ngoại diên của khái niệm đứng làm vị từ. ( ngoại diên của chủ từ và vị
từ có nhiều hay ít đối tượng chung nhau)
+ Một thuật ngữ được gọi là chu diên: Khi ngoại diên của nó được phản ánh hết, tức là ngoại diên
của nó hoàn toàn nằm trọn trong ngoại diên của thuật ngữ còn lại trong phán đoán hoặc nằm hoàn toàn
tách rời khỏi ngoại diên của thuật ngữ còn lại ấy.
+ Kí hiệu: – chu diên: dấu ( +); không chu diên: dấu ( – )
5.4.2 Tính chu diên của các thuật ngữ trong phán đoán A, I, E, O:

a) Phán đoán A ( khẳng định chung):
+ S và P quan hệ đồng nhất: S và P đều chu diên ( S
+
, P
+
)
VD:  Mọi số chẵn đều chia hết cho 2 (S, P Đồng nhất)
+ S và P quan hệ bao hàm: S chu diên, P không chu diên
VD: Mọi cây xanh đều cần nước

(P bao hàm S)
=> KL: – Chủ từ (S) luôn chu diên
– Vị từ (P) có thể chu diên co thể không ( tùy thuộc vào quan hệ)
b) Phán đoán I (khẳng định riêng):
19
S
+

P
+
19
S- P-
S+ P+
P+
S-
S-
P+
S+
P-
S+ P+

P+
S-
S-
P-
P+
S-
S-
P+
+ S và P quan hệ bao hàm: S khơng chu diên, P chu diên (S
–
, P
+
)
VD:  Một số sinh viên là sinh viên tiên tiến (S bao hàm P)
+ S và P quan hệ giao nhau: S và P đều khơng chu diên ( S
–
, P
–
)
VD: Một số giáo viên là anh hùng lao động
(S, P giao nhau)
=> KL: – Chủ từ (S) ln khơng chu diên
– Vị từ (P) có thể chu diên co thể khơng ( tùy thuộc vào quan hệ)
c) Phán đốn E ( phủ định chung):
+ S và P quan hệ tách rời: S và P đều chu diên ( S
+
, P
+
)
VD:  Mọi số lẻ khơng chia hết cho 2

(S, P tách rời nhau)
d) Phán đốn O (phủ định riêng):
+ S và P quan hệ bao hàm: S khơng chu diên, P chu diên (S
–
, P
+
)
Vd:  Một số từ khơng phải là danh từ
(S bao hàm P)
+ S và P giao nhau: S khơng chu diên, P chu diên (S
–
, P
+
)
Vd:  Một số thanh niên khơng phải là vận động viên
=> KL: Cả 2 trường hợp
– Chủ từ (S ) khơng chu diên
– Vị từ (P) chu diên
* Kết luận chung: ( S, P giao nhau)
+ Chủ từ (S) ln chu diên trong các phán đốn chung
+ Chủ từ (S) ln khơng chu diên trong các phán đốn riêng
+ Vị từ (P) ln chu diên trong các phán đốn phủ định
Tên phán
đoán
Chủ từ :
S
Vò từ : P
Mơ hình
A (KĐ Chung) +

+
(Đồng
nhất)
–
(Bao
hàm)
E (PĐ Chung) + + +
I (KĐ Riêng)
+
(Bao
hàm)
–
(Giao
nhau)
O(PĐ Riêng)
+
(Bao
hàm)
+
(Giao
nhau)
6. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC PHÁN ĐỐN (A, I, E, O ) CĨ CÙNG CHỦ TỪ VÀ VỊ TỪ:
+ VD: các phán đốn có cùng chủ từ  Sinh viên và vị từ là sinh viên tiên tiến A: Tất
cả sinh viên đều là sinh viên tiên tiến
I : Một số sinh viên là sinh viên tiên tiến
E: Tất cả sinh viên khơng phải là sinh viên tiên tiến
O: Một số sinh viên khơng phải là sinh viên tiên tiến
+ Tính  chân thực: phản ánh đúng bản chất của sự vật, hiện tượng trong TGKQ
+ Tính  giả dối: phản ánh khơng đúng bản chất của sự vật, hiện tượng trong TGKQ.
+ Gồm 4 mối quan hệ sau

6.1. Quan hệ mâu thuẫn: Là quan hệ giữa các phán đốn khơng chùng chất cũng khơng cùng
lượng
20
S
+

P
+
20
+ Gồm mối quan hệ giữa: A với O và I với E
+ Đặc điểm: – Chúng không cùng chân thực và cũng không cùng giả dối
– Nếu phán đoán này chân thực thì phán đoán kia giả dối
– Nếu: A (c) > O(g) ; O (g) > A(c)
A (g) > O (c) ; O(c) > A(g)
I (c) > E (g) ; E (g) > I(c)
I (g) > E (c) ; E(c) > I(g)
Kí hiệu: chân thực là c ; giả dối là g (hay còn gọi là  đúng và sai )
=> Tính  chân thực của phán đoán này quy định tính  giả dối của phán đoán kia và ngược lại.
6.2 Quan hệ đối lập chung: Là quan hệ giữa 2 phán đoán chung có cùng chủ từ và vị từ. Tức là
quan hệ giữa 2 phán đoán không cùng chất nhưng cùng lượng chung.
+ Gồm mối quan hệ giữa: A với E
+ Đặc điểm: – Biết phán đoán này chân thực thì phán đoán kia sẽ giả dối
– Biết một phán đoán  giả dối thì phán đoán kia có thể chân thực có thể giả
dối. Nghĩa là không xác định (K)
– Nếu: A (c) > E (g) ; E(c) > A(g)
A (g) > E (k) ; E(g) > A(K)
=> Tính chân thực của phán đoán này sẽ quyết định tính giả dối của phán đoán kia, còn tính giả
dối không quyết định tính chân thực hay giả dối
6.3. Quan hệ đối lập riêng: Là quan hệ giữa 2 phán đoán riêng có cùng chủ từ và vị từ. Tức là
quan hệ giữa 2 phán đoán không cùng chất nhưng cùng lượng riêng.

+ Gồm mối quan hệ giữa: I với O
+ Đặc điểm: – Biết phán đoán này giả dối thì phán đoán kia sẽ chân thực
– Biết một phán đoán chân thực thì phán đoán kia có thể chân thực có thể giả
dối. Nghĩa là không xác định (K)
– Nếu: I (g) > O (c) ; O(g) > I(c)
I (c) > O (k) ; O(c) > I(K)
=> Tính giả dối của phán đoán này sẽ quyết định tính chân thực của phán đoán kia, còn tính
chân thực không quyết định tính giả dối hay  chân thực
6.4. Quan hệ chi phối phụ thuộc: Là quan hệ giữa các phán đoán cùng chất nhưng không cùng
lượng.
+ Gồm mối quan hệ giữa: A với I và E với O
+ Đặc điểm: – Tính chân thực của phán đoán chung (A,E) quyết định tính chân thực của phán
đoán riêng (I,O). Tính giả dối của phán đoán chung (A,E) sẽ dẫn đến tính chân thực hoặc giả dối của
phán đoán riêng (I,O), tức là không xác định.
– Nếu A(c) > I(c) và E(c) > O(c)
– Nếu A(g) > I(K) và E(g) > O(K)
– Tính giả dối của phán đoán riêng (I,O) quyết định tính giả dối của phán đoán chung (A,E).
Tính chân thực của phán đoán riêng (I, O) sẽ dẫn đến tính chân thực hoặc giả dối của phán đoán
chung (A, E), nghĩa là không xác định.
– Nếu: I (g) > A (g) ; O(g) > E(g)
– Nếu: I (c) > A (K) ; O(c) > E(K)
Phán đoán chung chân thực thì phán đoán riêng chân thực
Phán đoán riêng giả dối thì phán đoán chung giả dối
Ngược lại thì không xác định
Bảng giá trị của mối quan hệ giữa các phán đoán A, I, E, O có cùng chủ từ và vị từ
Phán đoán A I E O
c G c g c g c g
A k g g k g c
I c K g c k c
E g K g c k g

O g C k c c k
7. HÌNH VUÔNG LOGIC:
21
21
C
h
i

p
h
ố
i

p
h
ụ

t
h
u
ộ
c
C
h
i

p
h
ố
i

p
h
ụ

t
h
u
ộ
c
M
â
u

t
h
u
ẫ
n
7.1. Định nghĩa hình vuông logic: Hình vuông logic là hình vuông mà tại các đỉnh là các phán
đoán A, I, E, O có cùng chủ từ và vị từ, còn các cạnh và đường chéo thể hiện mối quan hệ giữa các phán
đoán đó
7.2 Sơ đồ hình vuông logic:
A Đối lập chung E
I Đối lập riêng O
* Điều kiện để đưa các phán đoán A, I, E, O vào hình vuông logic:
+ Các phán đoán phải có cùng chủ từ và vị từ
7.3 Ý nghĩa của hình vuông logic:
+ Cho phép chúng ta suy ra các giá trị của các phán đoán tương ứng khi biết giá trị của của 1 trong
bốn phán đoán nào đó

+ Thông qua hình vuông logic có thể xác định được giá trị của các phán đoán trong các trường hợp
khác.
VD: Biết A   chân thực hay giả dối có thể suy ra I, E, O tương ứng
+ A (c) > O(g) > E(g) > I(c)
+ A(g) > O(c) > I(k) > E(k)
8. PHÁN ĐOÁN PHỨC:
8.1. Định nghĩa phán đoán phức: Phán đoán phức là phán đoán được tạo thành từ sự liên kết hai
hai hay nhiều phán đoán đơn nhờ các liên kết logic.
+ Phán đoán thành phần: là các phán đoán đơn
+ Liên từ logic:  nếuthì, và, hoặc, khi và chỉ khi
+ VD:  Nếu cuộc đời mỗi người không có lòng nhân ái thì xã hội sẽ trở thành hoang mạc
8.2 Phân loại phán đoán phức:
8.2.1. Phán đoán phức hội (phép hội): Là loại phán đoán tạo bởi các phán đoán đơn liên kết với
nhau bởi từ và ( hoặc dấu phẩy, từ đồng thời)
VD:  Lao động là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi công dân
Chú ý: + Phán đớn phức hội còn gọi là phán đoán liên kết
+ 2 phán đoán thành phần không thể tách rời nhau thì không phải là phán đoán phức hội
VD:  Đồng hóa và dị hóa
+ Công thức: A
^
B ( đọc là: A và B)
+ Giá trị của phán đoán phức hội (phép hội):
– Phép hội sẽ đúng (chân thực) khi tất cả các phán đoán thành phần của nó cùng đúng (chân
thực). Sai (giả dối) trong các trường hợp còn lại.
A c g g c
B g c g c
A
^
B g g g c
8.2.2 Phán đoán phức tuyển (phép tuyển): Là phán đoán phức tạo bởi các phán đoán đơn liên kết

với nhau bởi liên từ logic  hoặc.
+ Liên từ logic hoặc vừa có ý nghĩa liên kết, vừa có ý nghĩa phân chia tuyệt đối về mặt giá trị của
các phán đoán thành phần. Do đó nó được phân chia thành 2 loại phán đoán
+ Chú ý: Phán đoán này còn gọi là phán đoán phân liệt
a) phép tuyển yếu (phép tuyển thường): là phép tuyển mà liên từ kogic hoặc có ý nghĩa liên kết.
+ VD:  Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên có một hoặc hai con
+ Công thức: A v B (đọc là: A hoặc B)
+ Chú ý: Phán đoán này còn gọi là phán đoán phân liệt liên kết
+ Giá trị của phép tuyển yếu:
– Phép tuyển yếu Sai (Giả dối) khi tất cả các phán đoán thành phần đều sai (giả dối), còn lại đều
đúng (chân thực)
A c g g c
B g c g c
22
22
A v B c c g c
b) phép tuyển tuyệt đối (phép tuyển chặt): là phép tuyển mà liên từ logic hoặc có ý nhgĩa phân
chia tuyệt đối
+ VD:  Ông ta hoặc còn sống hoặc đã chết
+ Công thức: A v B ( đọc là hoặc A hoặc B)
+ Chú ý: Phán đoán này còn gọi là phán đoán phân liệt tuyệt đối
+ Giá trị của phép tuyển chặt:
– Phép tuyển đúng (chân thực) khi một trong các phán đoán thành phần đúng (chân thực). Các
phán đoán còn lại sai (giả dối)
– Sai (giả dối) khi các phán đoán thành phần cùng đúng (chân thực) hoặc cùng sai (giả dối).
A c g g c
B g c g c
A v B c c g g
8.2.3 phán đoán phức điều kiện (phép kéo theo): Là phán đoán phức tạo bởi các phán đoán đơn
liên kết với nhau bằng liên từ logic nếuthì

VD:  Nếu trời mưa thì đường ướt
+ phán đoán phức điều kiện phản ánh mối qua hệ nhân quả giữa các sự vật hiện tượng trong thế giới
khách quan. Phán đoán đơn thứ nhất đóng vai trò nguyên nhân thường đứng sau từ nếu đứng trước từ
thì, cón phán đoán đơn thứ hai đóng vai trò hệ quả đứng sau từ thì + Công thức: A B ( đọc là
nếu A thì B)
+ Giá trị của phán đoán phức điều kiện:
– Phán đoán phức điều kiện sai (giả dối) khi nguyên nhân đúng và kết quả sai
– Phán đoán phức điều kiện đúng (chân thực) trong các trường hợp còn lại
A c g g c
B g c g c
A B g c c c
8.2.4 Phán đoán tương đương (phép tương đương): Là phán đoán phức tạo bởi các phán đoán
đơn liên kết với nhau bằng liên từ logic khi và chỉ khi
VD: Một số chia hết cho 3 khi và chỉ khi tổng các chữ số của nó chia hết cho 3
+ Công thức: A B (đọc là: A khi và chỉ khi B)
+ Giá trị của phán đoán tương đương:
– Phán đoán tương đương đúng (chân thực) khi các phán đoán thành phần cùng đúng (chân
thực) hoặc cùng sai (giả dối)
– Sai (giả dối) trong các trường hợp còn lại
A c g g c
B g c g c
A B g g c c
8.3 phép phủ định của phán đoán: Là thao tác logic tạo ra một phán đoán mới có giá trị logic
ngược với phán đoán ban đầu
+ Phán đoán ban đầu là chân thực thì phán đoán phủ định là giả dối, và ngược lại VD: Tất
cả cây xanh đều cần nước  Chân thực
 Một số cây xanh không cần nước  Giả dối
+ Phép phủ định có thể áp dụng cho cả phán đoán đơn và phán đoán phức hoặc các phán đoán có
cùng chủ từ và vị từ A, I, E, O
+ Kí hiệu : dấu gạch ngang trên đầu kí hiệu phán đoán

VD: Phán đoán ban đầu Phán đoán phủ định
– Đơn: A A
B B
– Phức: A
^
B A
^
B = A v B
A v B A v B = A
^
B

A v B A v B = A < > B

23
23

A B A  B = ( A v B ) = A
^
B

A < > B A < > B = A v B = (A  B)
^
(BA)
– phán đoán A, I, E, O:
A A = O

I I = E

E E = I

O O = A
9. PHÁN ĐOÁN ĐA PHỨC:
9.1 Định nghĩa: Phán đoán đa phức là phán đoán được tạo thành từ sự liên kết giữa hai hay nhiều
phán đoán phức cơ bản với nhau
VD: Chuồn Chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm
9.2. Giá trị của phán đoán đa phức: Giá trị của phán đoán đa chức phụ thuộc vào giá trị của phán
đoán phức. Giá trị của phán đoán đa chức phản ánh tính quy luật hoặc không phản ánh tính quy luật của
logic học.
+ Giá trị của phán đoán mà tất cả giá trị đều chân thực > có tính quy luật
+ Giá trị phán đoán có một giá trị giả dối > không có tính quy luật
VD: Cho phán đoán có công thức sau: (((A B)
^
(BC)) (AC))
+ Chúng ta lần lượt phá ngoặc bên trong trước, ngoặc bên ngoài sau (lập bảng giá trị )  Biểu thức
trên luôn đúng với mọi A,B,C
A c c c g g g g c
B c c g g c g c g
C c g g g c c g c
(AB): (1) c c g c c c c g
(BC): (2) c g c c c c g c
(1)
^
(2): (3) c g g c c c g g
(AC): (4) c g g c c c c c
(3) (4) c c c c c c c c
9.3. Phép phủ định phán đoán đa phức:
+ Phép phủ định của phán đoán phức là một phán đoán mới có quan hệ với phán đoán đa phức
ban đầu, nhưng có giá trị đối lập với giá trị phán đoán ban đầu.

10. TÍNH ĐẲNG TRỊ CỦA CÁC PHÁN ĐOÁN:
10.1. Định nghĩa: Sự giống nhau về giá trị logic được gọi là tính đẳng trị của phán đoán ( giá trị
logic không biến đổi khi chuyển từ phán đoán này thành phán đoán khác)
A

A

A
C g c
G c g
Như vậy: 2 lần phủ định phán đoán A  có giá trị giống phán đoán A.
Ta nói: phán đoán A và phán đoán A có quan hệ đẳng trị
10.2. Các phán đoán có quan hệ đẳng trị:
A = A ; E = I (1)
(A
^
B ) = (AB) = ( BA) = (A v B) (2)

24
24
(Av

B ) =(AB) = (BA) =( A
^
B) (3)

(A v B) = A < > B = (AB)
^
(BA) (4)

(AB) = BA = (A
^
B) = (A v B) (5)
( A < > B) = (A v B) = (AB)
^
(BA) (6)
10.3. Ý nghĩa của các phán đoán có quan hệ đẳng trị:
+ Nhờ các phán đoán đẳng trị mà người ta có thể diễn tả nội dung của một tư tưởng nào đó bằng
nhiều cách nhưng vẫn giữ nguyên nội dung của tư tưởng.
CÁC DẠNG BÀI TẬP CHƯƠNG 3  PHÁN ĐOÁN
A. PHÁN ĐOÁN ĐƠN:
I. Tóm tắt lý thuyết:
1. Kết cấu của phán đoán đơn:
Gồm: Lượng từ, Chủ từ (S), Từ nối (hệ từ), Vị từ (P)
2. Các loại phán đoán đơn đặc tính (nhất quyết đơn):
Gồm: 4 dạng cơ bản
+ Phán đoán A: Tất cả S là P SaP
+ Phán đoán I:Một số S là P SiP
+ Phán đoán E: Tất cả S không là P SeP
+ Phán đoán O: Một số S không là P SoP
3. Tính chu diên của các phán đoán đơn:
+ Nx1: Chủ từ của phán đoán chung bao giờ cũng chu diên (S
+
)
+ Nx2: Chủ từ của phán đoán riêng bao giờ cũng không chu diên (S
–
)
+ Nx3: Vị từ của phán đoán phủ định bao giờ cũng chu diên (P
+

)
+ Nx4: Vị từ của phán đoán khẳng định chu diên trong trường hợp quan hệ đồng nhất với chủ từ
(trong phán đoán A) hoặc bao hàm với chủ từ (trong phán đoán I ) và không chu diên trong trường hợp
quan hệ bao hàm với chủ từ (A) hoặc giao nhau với chủ từ (I).
4. Quan hệ giữa các phán đoán có cùng chủ từ và vị từ A, I, E, O trong hình vuông logic:
+ Quan hệ mâu thuẫn ( A với O ; I với E ): phán đoán này đúng chân thực thì phán đoán kia sai
giả dối và ngược lại.
A (c) > O (g), I (c) > E(g) và ngược lại
+ Quan hệ đối lập chung ( A với E): Tính  chân thực của phán đoán này quy định tính  giả dối
của phán đoán kia, ngược lại thì không xác định
A(c) > E(g); E(c) > A(g)
A(g) > E(k); E(g) >A(k)
+ Quan hệ đối lập riêng ( I với O): Tính  giả dối của phán đoán này quy định tính  chân thực
của phán đoán kia, ngược lại thì không xác định
I(g) > O(c); O(g) > I(c)
I(c) > O(k); O(c) > I(k)
+ Quan hệ cùng nhau phụ thuộc ( A với I và E với O): Tính chân thực của phán đoán chung sẽ
quy định tính chân thực của phán đoán riêng và tính  giả dối của phán đoán riêng quy định tính giả
dối của phán đoán chung. Ngược lại không xác định.
A(c) > I(c); E(c) > O (c) ; A(g) > I(k); E(g) > O (k)
I(g) > A(g); O(g) > E(g) ; I(c) > A(k); O(c) > E(k)
LOẠI BÀI TẬP XÁC ĐỊNH KẾT CẤU, XÁC ĐỊNH CHỦ TỪ, VỊ TỪ, XÂY DỰNG CÁC PHÁN
ĐOÁN TỪ CÁC PHÁN ĐOÁN ĐÃ CHO, XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ CỦA PHÁN ĐOÁN KHÁC TỪ PHÁN
ĐOÁN ĐÃ CHO:
Bài tập 1: Từ các phán đoán sau: (Trích câu 1 đề thi cao học ĐHSP1 -2002)
a) Giáo dục là động lực của phán triển kinh tế
b) Nhận thức khoa học không phải là kinh nghiệm cảm tính
c) Không ít dự báo xã hội trở thành hiện thực
25
25

Video liên quan