Việt Nam có một nền văn hóa rất đa dạng, phong phú. Mỗi vùng, miền trên lại có những bản sắc văn hóa riêng, trong đó tiếng địa phương (phương ngữ) là 1 trong những nét tinh hoa quý báu cần đc bảo tồn trên cơ sở “giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt”. Trong đó có tiếng Nghệ An, Hà Tĩnh. Nhằm khắc phục tình trạng mình nói mà các bạn ngoài Bắc nghe đã không biết gì còn đòi thưởng thức nữa (điển hình là QUẢ KHU MẤN,QUẢ ĐOM và ĐỒ CƯ TRỨT) đồng thời đáp ứng nhu cầu học tiếng Nghệ – Tĩnh ngày càng cao của 1 số anh chị em ngoài Bắc (muốn làm dâu rể mà ), theo yêu cầu của bạn Khu Mấn… bài viết này của mindovermetal được ra đời
Mục lục nội dung
I. Khái quát
Tiếng Nghệ – Tĩnh về cơ bản là giống với các tỉnh miền Trung (từ Nghệ An đến Thừa Thiên Huế), các từ cơ bản là “mô, tê, răng, rứa”.Đặc biệt, từ “nỏ” (nghĩa là ko) trong tiếng Nghệ là từ tiếng Việt duy nhất được người Anh vay mượn, nhưng mà chưa thấy trả.
Nó lấy luôn thành từ No mà chúng ta đc học ngày nay. Cũng chưa thấy ai đi đòi tiền bản quyền cả (Nhưng tôi nghĩ sẽ phải có vụ kiện tầm cỡ Apple và Sâmung ra đời) Chuyện kể rằng vào thế kỷ XVI, 1 một nhà thám hiểm người Anh tên là Francis Drake trong chuyến hành trình vòng quanh thế giới của mình đã cập cảng Cửa Lò Gạch
– Nghệ An ( Nay gọi tắt là Cửa Lò ). Tiếp xúc với người dân nơi đây, ông ta thấy tiếng Nghệ nghe hay và dễ thương và đáng yêu quá đi, thế là đòi học cho bằng đc. Sau 1 thời hạn dùi mài kinh sử, ông đã đọc thông viết thạo tiếng Nghệ, thi INTLTS ( International Nghệ – Tĩnh Language Testing System ) được 9.0, thi TONTIC ( Test of Nghệ – Tĩnh for International Communication ) được 990 điểm.
Hí ha mừng quýnh ông ta quay trở về nước Anh với tham vọng truyền bá tiếng Nghệ – Tĩnh cho toàn dân ( dân ngu khu đen ), lúc đó đang trong thực trạng ngu muội. Nhưng tiếc thay trên đường trở về ông ta ăn nhầm phải cá nóc, ko chết nhưng bị mất trí nhớ. Vì vậy ông ta quên hết sạch hàng loạt từ tiếng Nghệ – Tĩnh đã đc học, chỉ nhớ mỗi từ ” nỏ “, và lại đọc chệch thành ” nâu “. Từ ” no ” trong English đc sinh ra từ đó Giá như Francis Drake ko bị mất trí nhớ do sự cố ngộ độc cá nóc, thì chắc là tiếng Nghệ – Tĩnh ( tiếng Việt ) sẽ là ngôn từ đại trà phổ thông toàn thế giới. Chúng ta giờ đây cũng chẳng cần phải học tiếng Anh làm gì cho mệt :))))
II. Âm điệu:
Rất quan trọng.- Dấu ngã (~) thành dấu nặng (.) nên mới nghe giọng Nghệ An nặng trình trịch ( ở 1 số vùng dấu hỏi (?) cũng nói thành dấu nặng (.) nốt)- Các phụ âm s và x, tr và ch, r và d người Nghệ An phát âm rất rõ ràng (nên viết ít sai).
III. Ngữ pháp:
– Tương tự tiếng Việt.
IV. Từ loại
Đây chỉ là 1 số từ thông dụng và phổ biến nhất. Mỗi huyện, mỗi vùng trong tình lại có thêm nhiều từ khác nữa, đặc biệt là danh từ.
Đại từ – Mạo từ:
* Mi = Mày
* Tau = Tao
* Choa = Chúng tao
* ( Bọn ) bây = những bạn
* Hấn = hắn, nó
* Ci ( ki, kí ), cấy = cái. VD : đóng ci cựa lại = đóng cái cửa lại
Thán từ – Chỉ từ:
Mô = 1. đâu. VD:
* Bây đi mô đó, cho choa đi với. = 2. nào. VD: Khi mô mi đi học = khi nào mày đi học.
* Mồ = nào. VD: cho tí kẹo mồ!Ko nói : cho tí kẹo mô
* Ni = 1. này. VD : con ni bị điên à = con này bị điên à ? = 2.nay.
VD: bữa ni = hôm nay
* Tê = kia. VD: đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng
* Tề = kìa. VD : Trăng lên rồi tề. Rứa = thế .
* Răng = sao. VD : răng rứa = sao thế ?
* Chi = gì. VD : cấy chi rứa = cái gì thế ?
* Nỏ = không. VD : tau nỏ biết = tao ko biết ( nỏ chỉ đứng trước động từ ) Ko nói : biết hát nỏ = biết hát ko
* Ri = thế này. VD : ri là răng = thế này là sao ?
* A ri = như thế này. VD : a ri là răng
* Nớ = ấy. VD : khi nớ = khi ấy. bữa nớ = hôm ấy .
* ( Bây ) Giừ = ( bây ) giờ. VD : Giừ mi ở chộ mô rứa = giờ mày ở chỗ nào thế ? Ko nói : mấy giờ = mấy giừ ! !
* Hầy = nhỉ. VD : hoa đẹp hầy .
* Chư = chứ .
* Rành = rất. VD: hấn học rành giỏi = Nó học rất giỏi.,
* Đại = 1. khá. VD : phim ni xem hay đại = phim này xem khá hay. = 2. bừa. VD: nỏ biết thì cứ chọn đại đi = ko biết thì cứ chọn bừa đi.
* Nhứt = nhất. VD: đẹp nhứt = đẹp nhất
Động từ:
* Bổ = ngã. VD: đi bị bổ = đi bị ngã
* Bứt = bẻ. VD : bứt hoa về cắm
* Chưởi = chửi .
* Ẻ = ỉa .
* Đấy = đái .
* Đút = đốt. VD : bị ong đút .
* Đập = đánh. VD : chúng đang đập chắc = đánh nhau
* Dắc = dắt. VD : dắc con tru ra đồng = dắt con trâu ra đồng
* Gưởi = gửi. VD : gưởi thư .
* Hun = hôn. VD : hun nhau
* Mần = làm. Vd: mần chi thì mần đi = làm gì thì làm đi
* Nhởi = chơi .
* Rầy = xấu hổ .
* Vô = vào .
Tính từ:
* Cảy = sưng. VD: cảy 1 cục
* Ngái = xa .
* Su = sâu. VD : Ao ni su ri ( nhìn quả tưởng tiếng Trung ) = Ao này sâu thế
* Túi = tối. VD : trời túi rồi = trời tối rồi
Danh từ:
* Con du = con dâu
* Chạc = dây
* Chủi = chổi
* Con me = con bê
* Đọi = (cái) bát
* Nạm = nắm. VD : cầm 1 nạm thóc .
* Trốc = đầu .
* Tru = trâu. VD : bọn ni khỏe như tru = bọn này khỏe như trâu
* Trốc tru = ( chửi ) đồ ngu. VD : cái đồ trốc tru !
* Trốc Gúi = Đầu Gối
* Khu = mông, đít. VD : lộ khu = lỗ đít
* Mấn = váy ( dài quá đầu gối ) ..
