Lục bát (chữ Hán: 六八) là một thể thơ của Việt Nam, đúng như tên gọi, một cặp câu thơ cơ bản gồm một câu sáu âm tiết và một câu tám âm tiết, phối vần với nhau. Một bài thơ lục bát gồm nhiều câu tạo thành không hạn chế số câu.

Các tiếng mang thanh huyền và thanh ngang được gọi là thanh bằng ; mang thanh sắc, hỏi, ngã, nặng được gọi là thanh trắc. Quy tắc cơ bản của cặp câu lục bát là những tiếng thứ 2, 6, 8 mang thanh bằng, tiếng thứ 4 mang thanh trắc, còn lại hoàn toàn có thể tùy ý. Đuôi câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát, đuôi câu bát vần với đuôi câu lục sau. Nếu tiếng thứ sáu của câu bát là thanh ngang ( dương bình ) thì tiếng thứ 8 phải là thanh huyền ( âm bình ) và ngược lại .Vần của thơ lục bát cũng giống như vần trong thơ nói chung, gồm có hai loại là vần chính ( giống nhau phụ âm cuối, khác phụ âm đầu ) và vần thông ( âm na ná nhau ) .

Ví dụ câu 3241-3244 trong Truyện Kiều:

Bạn đang đọc: Lục bát (thể thơ) – Wikipedia tiếng Việt

Ngẫm hay muôn sự tại trời,

Trời kia đã bắt làm người có thân

Bắt phong trần phải phong trần

Cho thanh cao mới được phần thanh cao.

Biến thể lục bát rất phong phú, hoàn toàn có thể chia làm ba loại là sai khác về số âm tiết, về niêm luật và về vần hoặc tổng hợp của 2, ba loại trên .Ví dụ sai khac số âm tiết : Câu thơ của Hồ quản trị thừa một tiếng ở câu bát .

Trẻ em như búp trên cành,

Xem thêm: Sinh năm 2010 mệnh gì, con gì, hợp hướng nào, hợp màu gì?

Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan.

Ví dụ về sai khác niêm luật : Câu ca dao có âm tiết thứ 2 và thứ 4 sai luật bằng-trắc

Lươn ngắn lại chê trạch dài,

Thờn bơn méo miệng chê trai lệch mồm.

Ví dụ về sai khác phối vần : Hình thức phối vần ở đuôi câu sáu và giữa câu 8 khá phổ cập .

Con vua thì được làm vua

Con sãi ở chùa, thì quét lá đa.

Xem thêm: Nghĩa Của Từ Popsicle Là Gì ? Nghĩa Của Từ Popsicle Trong Tiếng Việt

Lịch sử và sự phổ cập[sửa|sửa mã nguồn]

Lục bát là thể thơ phổ cập trong kho tàng văn hóa truyền thống dân gian Nước Ta, từ ca dao, tục ngữ đến lời những bài hát dân ca, truyện thơ dân gian. Thể thơ lục bát Open khi nào vẫn chưa có địa thế căn cứ xác đáng để chứng tỏ. Một số quan điểm cho rằng lục bát trong nhiều tác phẩm văn học viết vào thế kỷ XVI còn chưa ngặt nghèo cả về phối thanh lẫn vần luật nên có lẽ thể thơ lục bát mới Open trong quy trình tiến độ này .Truyện Kiều của Nguyễn Du là đỉnh điểm của thơ ca lục bát xét ở nhiều góc nhìn, với Truyện Kiều, thơ lục bát đã được sử dụng trong sáng tác bác học một cách chuẩn mực, ngặt nghèo, linh động và khôn khéo. [ 1 ]Nhiều nhà thơ mới và tân tiến sau này cũng sử dụng thể thơ lục bát trong những sáng tác của mình .