Ngày tiên phong xây dựng, Đội có 5 đội viên là Nông Văn Dền ( bí danh là Kim Đồng ) được bầu làm đội trưởng, Nông Văn Thàn ( bí danh là Cao Sơn ), Lý Văn Tịnh ( bí danh là Thanh Minh ), Lý Thị Nì ( bí danh là Thủy Tiên ) và Lý Thị Xậu ( bí danh là Thanh Thủy )
Đội TNTP Hồ Chí Minh thành lập là nhu cầu tất yếu của lịch sử đất nước, bởi lịch sử Đội TNTP Hồ Chí Minh và phong trào thiếu nhi Việt Nam là bộ phận trong lịch sử dân tộc, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, lịch sử Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Đội là tổ chức củathiếu nhiViệt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập, được Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh phụ trách, ra đời nhằm tập hợp thiếu nhi vào một tổ chức thống nhất từ Trung ương đến địa phương dưới sự hướng dẫn, phụ trách của Đoàn thanh niên, giáo dục các em theo tinh thần cách mạng và coi các em là một lực lượng cách mạng. Đội luôn là tổ chức nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi, là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị củaĐoàn TNCS Hồ Chí Minh.
Từ ngày xây dựng đến nay, Đội đã trải qua nhiều lần đổi tên cho tương thích với nhu yếu của từng quá trình cách mạng và nguyện vọng của thiếu niên, nhi đồng .- Năm 1941 : Hội Nhi đồng Cứu quốc ( sau đó đổi là Đội Thiếu nhi Cứu quốc ) .- Tháng 3/1951 : Đội Thiếu nhi tháng Tám .- Năm 1970 – nay : Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh .
Sau ngày xây dựng, vâng theo lời Bác dạy, cùng cha anh làm cách mạng, Đội thiếu nhi cứu quốc được xây dựng ở khắp những địa phương trong cả nước. Bên cạnh việc tập hợp, giáo dục thiếu niên nhi đồng, những Đội Thiếu nhi Cứu quốc đã tham gia cách mạng góp thêm phần vào thắng lợi của cách mạng Tháng Tám 1945.
Các đội viên, thiếu nhi tích cực tham gia hoạt động giải trí cách mạng như làm liên lạc, thám thính, bảo vệ trật tự trị an, bảo vệ xóm làng, tham gia lao động tiết kiệm chi phí, xoá mù chữ … đã lập công xuất sắc như Đội thiếu niên du kích Đình Bảng, Đội thiếu nhi Bát Sắt ( TP. Hà Nội ), Đội Thiếu nhi Thành Huế, Đội Thiếu nhi Đồng Tháp Mười … nhiều đội viên thiếu nhi anh hùng Open như Kim Đồng, Dương Văn Nội, Phạm Ngọc Đa, Vừ A Dính … của thời kỳ chống Pháp đã trở thành những gương sáng cho những thế hệ thiếu nhi Việt Nam noi theo, làm sáng ngời trang sử của Đội Thiếu niên tiền phong .
Suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc bản địa, lớp lớp thiếu nhi Việt Nam ở hai miền Nam, Bắc đã góp thêm phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa như : Phong trào Trần Quốc Toản do Bác Hồ phát động năm 1948, đến nay, công tác làm việc Trần Quốc Toản đã trở thành trào lưu truyền thống của Đội ngày càng tăng trưởng và có ý nghĩa xã hội to lớn ; trào lưu “ Vì miền Nam ruột thịt ”, “ Việc nhỏ, chí lớn, chống Mỹ cứu nước ”, “ Làm nghìn việc tốt triển khai 5 Điều Bác Hồ dạy ”, đã có nhiều tập thể Đội và cá thể đội viên giành thương hiệu “ Cháu ngoan Bác Hồ ”, nhiều đội viên thiếu niên tiền phong đã trở thành dũng sĩ diệt Mỹ, diệt nguỵ, những anh hùng thiếu nhi quên thân mình quyết tử vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, kiến thiết xây dựng xóm làng như Trần Văn Thọ, Nguyễn Bá Ngọc, Kơpa Kơlơng, Trần Văn Uẩn …
Đội viên thiếu niên tiền phong và thiếu nhi Việt Nam đã không ngừng tu dưỡng và rèn luyện, tích cực kiến thiết xây dựng tổ chức triển khai Đội, góp sức nhỏ bé của mình vào sự nghiệp cách mạng chung. Suốt những năm qua, những trào lưu và hoạt động giải trí của Đội luôn gắn liền với sự nghiệp thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội, gắn liền với tiềm năng dân giàu, nước mạnh, xã hội công minh, dân chủ, văn minh.
Đội đã tổ chức triển khai những hoạt động giải trí giáo dục tương thích với lửa tuổi theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, dưới sự hướng dẫn của những anh chị đảm nhiệm, tạo cho thiếu niên nhi đồng biết vượt khó để học tập tốt, rèn luyện tốt, phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ, mai này trở thành người công dân mới, góp thêm phần kiến thiết xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp .
Phong trào “ Kế hoạch nhỏ ” ( 1958 ) để lao động, tiết kiệm chi phí làm ra của cải vật chất như kiến thiết xây dựng Nhà máy nhựa Thiếu niên Tiền phong ( 1959 đi vào hoạt động giải trí ), Đoàn tàu lửa chạy trên đường tàu Thống Nhất ( 1979 ), Khách sạn Khăn quàng đỏ ( 1987 ) … và hàng nghìn khu công trình khác ở những địa phương đã tạo nên những cơ sở vật chất văn hóa truyền thống cho thiếu nhi và xã hội. Phong trào kiến thiết xây dựng Hợp tác xã Măng non, lập những quỹ “ Vì bạn nghèo ”, “ Hỗ trợ kĩ năng trẻ ”, quỹ Vừ A Dính, Đôrêmon, Trao Giải Kim Đồng … đã lôi cuốn hàng tỷ đồng nhằm mục đích trợ giúp hàng triệu bạn có thực trạng khó khăn vất vả có thêm điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt và học tập, hoà nhập với hội đồng.
Các trào lưu “ Nói lời hay, thao tác tốt, phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ ” ; trào lưu “ Hành quân theo bước chân những người anh hùng ”, “ Về với cội nguồn ”, “ Vì điểm tựa tiền tiêu ”, “ Áo lụa Tặng Ngay bà ”, “ Địa chỉ nghĩa tình ” … đã lôi cuốn hàng triệu em tham gia. Thông qua những hoạt động giải trí đó, những em được tự rèn luyện và được giáo dục những truyền thống cách mạng, những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc bản địa Việt Nam .
Hội đồng Đội được xây dựng, là cơ quan đại diện thay mặt cho tổ chức triển khai Đội với 4 cấp : Trung ương, tỉnh, huyện, xã. Hội đồng Đội TNTP Hồ Chí Minh là đơn vị chức năng do Ban Chấp hành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cùng cấp xây dựng theo nhiệm kỳ Đại hội Đoàn những cấp, những thành viên Hội đồng Đội là những đại diện thay mặt liên ngành của Đoàn người trẻ tuổi với những ban, ngành tương quan đến công tác làm việc bảo vệ, chăm nom, giáo dục thiếu niên, nhi đồng .
Ở cấp Trung ương, Ban Bí thư Trung ương Đoàn phân công một chiến sỹ Bí thư Trung ương Đoàn làm quản trị Hội đồng Đội Trung ương. Từ đó đến nay, đã trải qua 8 khóa Hội đồng Đội Trung ương, theo đó những chiến sỹ giữ cương vị quản trị Hội đồng Đội Trung ương gồm : Khóa I – chiến sỹ Lê Thanh Đạo ; khóa II – chiến sỹ Phùng Ngọc Hùng ; khóa III – chiến sỹ Phạm Phương Thảo, chiến sỹ Hoàng Bình Quân ; khóa IV – chiến sỹ Đào Ngọc Dung ; khóa V – chiến sỹ Nguyễn Lam ; khóa VI – chiến sỹ Nguyễn Thị Hà ; khóa VII – chiến sỹ Nguyễn Long Hải ; khóa VIII – chiến sỹ Nguyễn Ngọc Lương .80 năm qua, những trang vàng sử Đội và hào khí truyền thống của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ngày càng sáng rọi. Lịch sử đó, truyền thống đó gắn liền với trào lưu thiếu nhi Việt Nam và là một bộ phận không hề tách rời trong lịch sử vẻ vang Đảng, lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa và lịch sử vẻ vang Đoàn người trẻ tuổi Cộng sản Hồ Chí Minh …
Với những góp sức của Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh và thiếu niên, nhi đồng Việt Nam trong sự nghiệp thiết kế xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước đã khuyến mãi Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhiều phần thưởng cao quý như : Huân chương Hồ Chí Minh nhân ngày kỷ niệm 40 năm ngày xây dựng Đội ( tháng 5/1981 ), Huân chương Sao vàng nhân ngày kỷ niệm 60 năm ngày xây dựng Đội ( tháng 5/2001 ). Thành tích đó đã ghi lại một mốc son chói lọi trên con đường tăng trưởng của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và lớp lớp thiếu nhi Việt Nam .
Trước sự tăng trưởng vượt bậc về khoa học công nghệ tiên tiến và sự vươn mình nâng tầm vào quy trình hội nhập kinh tế tài chính quốc tế của quốc gia, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh đã có những bước tăng trưởng mới với hơn 8,2 triệu đội viên, hơn 4,1 triệu thiếu niên và hơn 4,6 triệu nhi đồng ; hơn 24.200 tổng đảm nhiệm trong những trường học, cán bộ đảm nhiệm thiếu nhi ở địa phận dân cư ( tính đến tháng 12/2020 ) ; hàng ngàn cán bộ chuyên trách và đội ngũ cộng tác viên hoạt động giải trí trong những cơ sở Đội, Nhà thiếu nhi, đang ngày đêm miệt mài chăm sóc cho sự tăng trưởng của thế hệ măng non quốc gia .
Trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, những cấp, những ngành liên tục dành sự chăm sóc đặc biệt quan trọng cho thiếu niên, nhi đồng và công tác làm việc trẻ nhỏ. Ban Bí thư Trung ương Đảng phát hành Chỉ thị số 42 – CT / TW về “ Tăng cường sự chỉ huy của Đảng trong công tác làm việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ quy trình tiến độ năm ngoái – 2030 ” ; Thủ tướng nhà nước phê duyệt Đề án “ Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho người trẻ tuổi, thiếu niên và nhi đồng tiến trình năm ngoái – 2020 ” ; Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII trải qua Luật Trẻ em, trong đó có nhiều lao lý, chế tài đơn cử để bảo vệ, chăm nom, giáo dục trẻ nhỏ. Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức triển khai đại diện thay mặt lời nói, nguyện vọng của trẻ nhỏ .
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn nước lần thứ XI, tổ chức triển khai Đoàn, Đội những cấp đã tập trung chuyên sâu thực thi 2 chỉ tiêu “ Hỗ trợ 1,5 triệu thiếu nhi có thực trạng khó khăn vất vả ” và “ Xây dựng mới tại mỗi xã, phường, thị xã tối thiểu 01 điểm hoạt động và sinh hoạt, đi dạo cho thanh thiếu nhi ”. Qua 4 năm tiến hành triển khai, cả nước đã kiến thiết xây dựng mới được 7.436 điểm đi dạo mới cho thiếu nhi tại những xã, phường, thị xã ; tương hỗ được hơn 2,8 triệu thiếu nhi có thực trạng khó khăn vất vả dưới nhiều hình thức : tương hỗ học bổng ; những điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt, học tập ; chăm sóc tới công tác làm việc tương hỗ dài hạn cho những em thiếu nhi có thực trạng khó khăn vất vả … với tổng mức kinh phí đầu tư gần 1.106 tỷ đồng .
Phong trào “ Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực thi tốt 5 điều Bác Hồ dạy ” liên tục là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong những hoạt động giải trí của tổ chức triển khai Đội và thiếu niên, nhi đồng, bộc lộ lòng biết ơn vô hạn của thiếu nhi Việt Nam với vị lãnh tụ, người cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc bản địa, tạo môi trường học tập và rèn luyện, góp thêm phần tu dưỡng hình thành cho những em những giá trị phẩm chất tốt đẹp của người công dân mới xã hội chủ nghĩa.
Trong quá trình mới, trào lưu được tiến hành theo hướng đơn cử với từng năm học, trong đó, mỗi năm học, tổ chức triển khai Đội hướng dẫn, trợ giúp những em thiếu nhi rèn luyện tập trung chuyên sâu vào một nội dung trong lời dạy của Bác. Chương trình công tác làm việc Đội và trào lưu thiếu nhi những năm học được Hội đồng Đội Trung ương kiến thiết xây dựng, cụ thể hóa theo 5 điều Bác Hồ dạy gồm : Tạo thiên nhiên và môi trường cho thiếu nhi thực thi lời dạy “ Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào ” ; tạo môi trường tự nhiên cho thiếu nhi thực thi lời dạy “ Học tập tốt, lao động tốt ” ; tạo thiên nhiên và môi trường cho thiếu nhi thực thi lời dạy “ Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt ” ; tạo môi trường tự nhiên cho thiếu nhi triển khai lời dạy “ Giữ gìn vệ sinh thật tốt ” ; tạo thiên nhiên và môi trường cho thiếu nhi triển khai lời dạy “ Khiêm tốn, ngay thật, quả cảm ” .
Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ những cấp nhằm mục đích biểu dương những thiếu nhi có thành tích xuất sắc tiêu biểu vượt trội trong học tập, rèn luyện, thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng và cũng là dịp bộc lộ sự chăm sóc chăm sóc của Đảng, nhà nước, những cấp, những ngành và toàn xã hội so với thế hệ măng non của quốc gia.
Qua đó, hàng triệu thiếu nhi tiêu biểu vượt trội đã được tuyên dương tại những kỳ Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ những cấp và Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn nước. Trải qua 9 kỳ Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn nước đã có 2.614 thiếu nhi được tuyên dương là Cháu ngoan Bác Hồ cấp toàn nước ; riêng quy trình tiến độ năm ngoái – 2020, đã có gần 25 triệu cháu ngoan Bác Hồ những cấp được tuyên dương tại Đại hội những cấp .Kế thừa và tăng trưởng, qua 63 năm tiến hành thực thi, trào lưu “ Kế hoạch nhỏ ” được kiểm soát và điều chỉnh cho tương thích tình hình thực tiễn với nhiều nội dung, hình thức mới đa dạng chủng loại, phong phú như : tăng gia chăn nuôi, sản xuất, tiết kiệm chi phí và thu nhặt phế liệu, giấy vụn những loại … những quy mô hay, hiệu suất cao liên tục được duy trì như “ Vườn rau của em ”, “ Đàn gà Khăn quàng đỏ ”, “ Xe đạp giúp bạn đến trường ”, “ Một triệu cuốn vở giúp bạn đến trường ”, “ Nuôi heo đất giúp bạn đến trường ”, “ Ngôi nhà khăn quàng đỏ ”, “ Lớp học bán trú ” … góp thêm phần giáo dục thiếu nhi về ý thức tiết kiệm ngân sách và chi phí, bảo vệ môi trường tự nhiên và niềm tin đoàn kết, tương thân, tương ái, sẻ chia cùng hội đồng
Chương trình “ Thắp sáng tham vọng thiếu nhi Việt Nam ” đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong đội viên, thiếu niên nhi đồng và những những tầng lớp nhân dân, góp thêm phần cổ vũ những em kiến thiết xây dựng niềm tin, tham vọng hoài bão, vượt khó vươn lên trong đời sống, xứng danh là con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ .
Vâng lời Bác Hồ dạy, phát huy truyền thống “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ” các thế hệ thiếu nhi đã tích cực tham gia phong trào “Nghìn việc tốt” và đã xuất hiện những tấm gương thiếu nhi tiêu biểu, những tập thể điển hình với nhiều chiến công và thành tích vượt bậc trên tất cả các mặt học tập, rèn luyện và tham gia các hoạt động xã hội như: Dũng cảm cứu bạn, giúp đỡ gia đình, chăm sóc ông bà, cha mẹ; những nhà tin học nhỏ tuổi, những huy chương vàng trên lĩnh vực thể thao… Trong giai đoạn mới, phong trào tiếp tụcđược các cấp bộ Đội triển khai với các hình thưc đa dạng như: tổ chức các buổi sinh hoạt liên đội dưới cờ với chủ đề “Mỗi tuần một câu chuyện đẹp, một cuốn sách hay, một tấm gương sáng”; tổ chức sinh hoạt chuyên đề “Nói lời hay, làm việc tốt” góp phần định hướng những giá trị tốt đẹp cho thiếu nhi…
Cuộc hoạt động “ Vì đàn em thân yêu ” được tăng cường đã tạo ra những hiệu quả tích cực với hàng ngàn điểm hoạt động và sinh hoạt, đi dạo cho thiếu nhi, những lớp học tình thương, những buổi ôn luyện văn hoá, hoạt động và sinh hoạt văn nghệ, thể dục, thể thao, chăm nom sức khoẻ, khám chữa bệnh, phát thuốc không lấy phí, Tặng Kèm quà cho trẻ nhỏ ; kêu gọi nguồn lực sửa chữa thay thế, tăng cấp, xây mới trường học, điểm đi dạo ; góp vốn đầu tư trang thiết bị, phương tiện đi lại Giao hàng hoạt động giải trí thiếu nhi, đặc biệt quan trọng vào những dịp cao điểm như : Tháng hành vi vì trẻ nhỏ, Ngày quốc tế thiếu nhi 0/6, chương trình “ Đêm hội trăng rằm ” nhân ngày Tết Trung thu, Tết nguyên đán … đã mang lại niềm vui, điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt, ánh sáng tri thức đến với học viên thiếu nhi có thực trạng khó khăn vất vả
Các chương trình, hoạt động giải trí giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường, về nước sạch, ý thức tiết kiệm chi phí, giáo dục giới tính, giáo dục sức khỏe thể chất sinh sản, giáo dục kiến thức và kỹ năng sống, phòng chống những tệ nạn xã hội, giao lưu, hội nhập quốc tế, … được tiến hành sâu rộng. Tiêu biểu : “ Mizuiku – Em yêu nước sạch ”, “ Ngày hội sắc màu ”, “ Ươm mầm xanh ”, “ Giờ ra chơi thưởng thức phát minh sáng tạo ”, Trại sáng tác thơ văn tuổi học trò và trao phần thưởng “ Cây bút tuổi hồng ”, cuộc thi “ Đọc sách vì tương lai ”, cuộc thi “ Em yêu khoa học – Tài năng công nghệ tiên tiến nhí ”, sân chơi “ Tài năng Anh ngữ Việt Nam ”, …
80 năm ghi dấu một chặng đường tăng trưởng và trưởng thành của tổ chức triển khai Đội với lớp lớp những thế hệ đội viên đã trở thành những nhà chỉ huy, những công dân xuất sắc ưu tú của xã hội, những tiến sỹ, kĩ sư, bác sĩ, những nhà khoa học, thầy cô giáo, những công nhân có bàn tay vàng, nhiều phát minh sáng tạo … Phát huy truyền thống vẻ vang trong 80 năm qua, dưới sự chỉ huy của Đảng, sự dìu dắt của Đoàn và sự chăm sóc của toàn xã hội, Đội TNTP Hồ Chí Minh, thiếu niên, nhi đồng Việt Nam sẽ ra sức học tập và rèn luyện, phát minh sáng tạo không ngừng để biến những khó khăn vất vả, thử thách thành thời cơ để tiếp bước cha anh rèn đức, luyện tài, kiến thiết xây dựng tổ chức triển khai Đội ngày càng vững mạnh, góp sức nhỏ bé của mình trong sự nghiệp thiết kế xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN ngày càng giàu đẹp, phồn vinh
