Làm thế nào bạn có thể phân tích một tập hợp dữ liệu định tính khổng lồ thu được thông qua các quan sát tham dự, các cuộc phỏng vấn chuyên sâu, hội thảo nhóm nhỏ, những câu chuyện từ bản ghi âm, video hoặc các tài liệu thứ cấp? Một trong những kỹ thuật để phân tích các dữ liệu văn bản này là lý thuyết nền(*) (grounded theory) – một kỹ thuật quy nạp giúp giải nghĩa những dữ liệu đã lưu giữ về một hiện tượng xã hội để xây dựng lý thuyết về hiện tượng đó.
Grounded theory có khi được dịch sang tiêng Việt là : triết lý tiềm ẩn ; triết lý thiết kế xây dựng trên nền tảng tài liệu ( N.D ) .
Kỹ thuật này được Glaser và Strauss ( 1967 ) tăng trưởng khi ra mắt giải pháp nghiên cứu và phân tích so sánh liên tục ( method of constant comparative analysis ) trong điều tra và nghiên cứu về thiết lập kim chỉ nan. Phương pháp này liên tục được hoàn thành xong bởi Strauss và Corbin ( 1990 ) khi họ đề xuất kiến nghị những kỹ thuật đơn cử về mã hóa ( coding – một quy trình phân loại những nhóm tài liệu văn bản thành những nhóm ngữ nghĩa ( những khái niệm ), những phạm trù và những mối quan hệ. Trong quy trình nghiên cứu và điều tra, kim chỉ nan sẽ được thiết kế xây dựng dựa trên cơ sở tài liệu quan sát thực nghiệm, đó là nguyên do đặt tên cho kỹ thuật này là kim chỉ nan nền ( hay kim chỉ nan kiến thiết xây dựng trên nền tảng tài liệu ). Để bảo vệ triết lý chỉ hình thành dựa trên những thông tin đã quan sát, kim chỉ nan nền yên cầu những nhà nghiên cứu loại phải bỏ tổng thể những phỏng đoán bắt đầu hoặc những thiên vị cá thể trước khi mở màn nghiên cứu và phân tích tài liệu, hãy để cho tài liệu quyết định hành động việc hình thành kim chỉ nan .
Strauss và Corbin (1998) mô tả ba kỹ thuật mã hoá để phân tích dữ liệu văn bản: mã hoá mở, mã hoá trục và mã hoá chọn lọc. Mã hoá mở (open coding) là một quá trình giúp nhận diện các khái niệm hoặc các ý tưởng quan trọng ẩn bên trong dữ liệu văn bản mà chúng có khả năng liên quan đến hiện tượng đang nghiên cứu. Nhà nghiên cứu đọc các dữ liệu sống theo từng dòng để phát hiện các sự kiện, tình tiết, ý tưởng, hành động, nhận thức riêng lẻ rời rạc và các mối tương tác có liên quan; chúng sẽ định hình thành các khái niệm (vì thế được gọi là các mã hoá sống). Từng khái niệm được liên kết tới các phần cụ thể của văn bản, gọi các đơn vị mã hoá (coding unit) phục vụ cho việc củng cố sau này.
Một số khái niệm hoàn toàn có thể được hình thành một cách đơn thuần và rõ ràng, trong khi những khái niệm khác hoàn toàn có thể phức tạp, mơ hồ và được nhìn nhận khác nhau bởi những người tham gia khác nhau. Các đơn vị chức năng mã hoá có đổi khác với những khái niệm được trích chép. Các khái niệm đơn thuần như “ quy mô tổ chức triển khai ” hoàn toàn có thể chỉ gồm có một vài từ trong văn bản, trong khi những khái phức tạp như “ thiên chức của tổ chức triển khai ” hoàn toàn có thể lê dài nhiều trang. Khái niệm hoàn toàn có thể được đặt tên bằng cách sử dụng quy ước đặt tên của riêng nhà nghiên cứu hoặc những dán nhãn được tiêu chuẩn hóa từ những nghiên cứu và điều tra trước.
Khi một tập hợp những khái niệm cơ bản được xác lập, những khái niệm này sau đó hoàn toàn có thể được sử dụng để mã hoã phần còn lại của tài liệu, trong khi đó vẫn không bỏ lỡ việc tìm kiếm những khái niệm mới và tinh chỉnh và điều khiển những khái niệm đã hình thành. Trong khi định ngữ, việc xác lập những đặc thù dễ nhận ra, đặc trưng của từng khái niệm là điều rất là quan trọng, ví dụ điển hình như size, sắc tố hoặc mức độ ( ví dụ như, cao hay thấp ) của khái niệm đó, có như vậy sau này những khái niệm tương tự như hoàn toàn có thể được nhóm lại với nhau. Kỹ thuật mã hoá này được gọi là “ mở ” chính bới những nhà nghiên cứu mở ra và tích cực tìm kiếm những khái niệm mới có tương quan đến hiện tượng kỳ lạ chăm sóc .
Phân nhóm
Tiếp theo, những khái niệm tương tự như được nhóm lại thành mức cao hơn gọi là những phân nhóm ( category ). Trong khi khái niệm sẽ được tìm thấy trong toàn cảnh đơn cử, phân nhóm có xu thế lan rộng ra và khái quát hơn và sau cuối tăng trưởng thành những phạm trù ( construct ) trong kỹ thuật thiết lập triết lý. Để hình thành những phân nhóm, việc giảm số lượng những khái niệm là thiết yếu. Muốn vậy những nhà nghiên cứu phải xác lập những yếu tố cốt yếu về hiện tượng kỳ lạ đang điều tra và nghiên cứu bằng cách phác họa một “ bức tranh toàn diện và tổng thể ” nêu bật những yếu tố đó .
Phân nhóm có thể được hình thành qua nhiều giai đoạn, ví dụ, đầu tiên kết hợp các khái niệm thành các cụm và sau đó kết hợp các cụm thành các phân nhóm. Các phạm trù được đề cập trong các nghiên cứu trước đó có thể được sử dụng để đặt tên cho các phân nhóm này, đặc biệt nếu mục tiêu của nghiên cứu là để mở rộng lý thuyết hiện có. Tuy nhiên, phải rất thận trọng trong khi sử dụng các phạm trù trước đó, bởi vì chúng có thể đi kèm với những quan niệm truyền thống và thành kiến phổ biến.
Đối với mỗi phân nhóm, cần phân biệt những đặc trưng ( characteristics or properties ) của phân nhóm với những góc nhìn ( dimensions ) của phân nhóm đó. Khía cạnh đề cập đến giá trị của một đặc trưng sống sót trong thời hạn dài và liên tục. Ví dụ, phân nhóm “ phương tiện đi lại thông tin liên lạc ” hoàn toàn có thể có một đặc trưng là “ vận tốc ” và đặc trưng “ vận tốc ” này hoàn toàn có thể có 1 số ít góc nhìn như nhanh, trung bình hay chậm. Việc phân loại như vậy giúp phân biệt giữa những mô hình khác nhau của những phương tiện đi lại thông tin liên lạc và cho phép nhà nghiên cứu và điều tra xác lập những quy mô ( patterns ) trong tài liệu, ví dụ điển hình như phương tiện đi lại truyền thông online nào được sử dụng cho loại trách nhiệm nào .
Giai đoạn thứ hai của thiết lập lý thuyết là mã hoá theo trục (axial coding), trong đó các phân nhóm và cụm được kết hợp tạo thành các mối quan hệ nhân quả hoặc các giả thuyết có thể giải thích các hiện tượng quan tâm. Mặc dù khác với mã hoá mở, nhưng mã hoá theo trục có thể thực hiện đồng thời với mã hoá mở. Mối quan hệ giữa các phân nhóm có thể nhìn thấy rõ từ trong dữ liệu hoặc cũng có thể ẩn và tinh tế. Trong trường các mối quan hệ là không rõ ràng, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng lược đồ mã hoá (coding scheme, thường được gọi là “mô thức mã hoá (coding paradigm)”) để xác định đâu là điều kiện (conditions – tình huống chứa đựng hiện tượng nghiên cứu), đâu là hành động/ tương tác (actions/ interactions – sự phản ứng, tương tác của các cá nhân đối với các sự kiện trong điều kiện đã xác định) và đâu là kết quả (consequences – các kết quả của hành động). Khi các điều kiện, tương tác và kết quả được xác định, các luận điểm lý thuyết bắt đầu xuất hiện và nhà nghiên cứu có thể bắt đầu giải thích lý do tại sao một hiện tượng xảy ra, trong những điều kiện nào, gây ra những gì hậu quả gì.
Giai đoạn thứ ba và cuối cùng của thiết lập lý thuyết là mã hoá chọn lọc (selective coding) nhằm xác định một phân nhóm trung tâm (hay một biến cốt lõi) và sau đó liên kết chúng một cách có hệ thống và logic với các phân nhóm khác. Phân nhóm trung tâm (central category) có thể được phát triển từ việc kết hợp các phân nhóm hiện có. Dữ liệu mới được cần được thu thập có chọn lọc để củng cố phân nhóm trung tâm và các mối quan hệ của nó với các phân nhóm khác (đây có thể là một lý thuyết dự kiến).
Mã hoá tinh lọc giúp thu nhỏ khoanh vùng phạm vi nghiên cứu và phân tích và đẩy nhanh quy trình nghiên cứu và phân tích. Đồng thời, nhà nghiên cứu phải chú ý quan tâm tới sự Open của những phạm trù mới từ những tài liệu mới tương quan đến hiện tượng kỳ lạ chăm sóc ( tương quan đến mã hoá mở ), điều này hoàn toàn có thể giúp tăng trưởng hơn nữa triết lý dự kiến bắt đầu. Do đó, mã hoá mở, mã hoá theo trục và mã hoá tinh lọc hoàn toàn có thể được triển khai đồng thời. Việc mã hoá những tài liệu mới và tăng trưởng triết lý vẫn phải liên tục cho đến khi đạt đến độ bão hòa lý thuyết ( theoretical satuation ), nghĩa là, khi những tài liệu bổ trợ không mang lại bất kể sự đổi khác đáng kể nào trong những phân nhóm TT và mối quan hệ của chúng .
Quá trình “ so sánh liên tục ” đề cập đến việc sắp xếp lại, tập hợp và sàng lọc liên tục những phân nhóm, mối quan hệ và những giả thuyết. Quá trình này dựa vào mức độ hiểu biết ngày một thâm thúy và mối quan hệ tương hỗ của bốn hành vi : ( 1 ) so sánh những diễn biến / văn bản tương quan tới mỗi phạm trù ( để củng cố phạm trù đó ), ( 2 ) hợp nhất những phạm trù và những thuộc tính của chúng, ( 3 ) khoanh vùng phạm vi, tinh lọc kim chỉ nan ( tập trung chuyên sâu vào những khái niệm cốt lõi và bỏ lỡ khái niệm ít tương quan hơn ), và ( 4 ) hình thành kim chỉ nan ( bằng cách sử dụng những kỹ thuật như phản hồi, tường thuật và đồ thị hóa được luận bàn trong chương tiếp nối ) .
Việc có một phân nhóm trung tâm không có nghĩa là tất cả các phân nhóm khác có thể được liên kết dễ dàng xung quanh phân nhóm này. Để xác định đâu là điều kiện, tương tác hay kết quả của phân nhóm trung tâm, Strauss và Corbin (1990) khuyến nghị sử dụng một số kỹ thuật tích hợp như tường thuật, bình luận và đồ thị hóa. Trong kỹ thuật tường thuật (storylining), các phân nhóm và các mối quan hệ được sử dụng để giải thích và điều chỉnh một tường thuật về hiện tượng quan sát. Bình luận là các bài viết lý thuyết có chứa các khái niệm cơ bản cũng như các mối quan hệ được xác định trong quá trình phân tích lý thuyết nền, nó là công cụ quan trọng để phát hiện và điều chỉnh các ý tưởng trong quá trình phân tích.
Kỹ thuật bình luận (memoing) trong thiết lập lý thuyết được sử dụng để khám phá mô hình các mối quan hệ giữa các phân nhóm nhờ sử dụng từng cặp bảng, cặp sơ đồ, cặp con số, hay các hiển thị minh họa khác. Kỹ thuật sơ đồ hóa khái niệm (concept mapping) là việc diễn đạt bằng sơ đồ các khái niệm và các mối quan hệ giữa chúng (ví dụ, sử dụng các hộp và các mũi tên). Các khái niệm cơ bản thường được bố trí trên một hoặc nhiều tờ giấy, bảng đen hoặc sử dụng chương trình phần mềm đồ họa, liên kết với nhau bằng các mũi tên, được điều chỉnh sao cho phù hợp nhất với dữ liệu đã thu thập
