Tự sát – Wikipedia tiếng Việt

Tự sát (chữ Hán phồn thể: 自殺 (zìshā) có nghĩa là “tự giết hoặc là tự tử, tự vẫn”, tiếng Anh: suicide.Bắt nguồn từ Tiếng Latinh: Suicidium, từ chữ sui caedere nghĩa là “giết chính mình”) hay tự tử là hành động của một người cố ý gây ra cái cái chết cho chính mình. Tự sát thường liên quan đến trạng thái tuyệt vọng, hoặc do một số rối loạn tâm thần cơ bản bao gồm trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt, nghiện rượu và lạm dụng chất ma túy.[1] Chịu áp lực hoặc gặp những tình cảnh bất hạnh như khó khăn về tài chính hoặc gặp rắc rối với các mối quan hệ xã hội khác (như thất tình, gây mâu thuẫn với gia đình, bạn bè….) có thể đóng một vai trò quan trọng gây ra quyết định tự sát.[2]

Hơn một triệu người chết do tự sát mỗi năm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng tự sát là nguyên nhân đứng thứ 13 gây ra tử vong trên toàn thế giới[3] và Hội đồng An toàn quốc gia Hoa Kỳ (National Safety Council) đánh giá tự sát là nguyên nhân đứng thứ 6 gây ra số người chết tại Hoa Kỳ.[4] Mặt khác, tự sát là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở thanh thiếu niên và người trưởng thành dưới 35 tuổi.[5][6] Tỷ lệ tự sát ở nữ cao hơn nhiều so với ở nam giới.[7] Có khoảng 10-20 triệu vụ tự sát không thành xảy ra mỗi năm trên toàn thế giới.[8]

Quan điểm về hành vi tự sát bị ảnh hưởng bởi những quan niệm văn hóa rộng hơn về các khía cạnh như tôn giáo, danh dự, và ý nghĩa cuộc sống. Các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham xem tự sát như là một hành vi phạm tội đối với Thiên Chúa do niềm tin tôn giáo về sự thiêng liêng của cuộc sống. Ở phương Tây nó thường bị coi như là một tội ác nghiêm trọng. Ngược lại, trong thời kỳ samurai ở Nhật Bản, mổ bụng tự sát (gọi là Seppuku) được tôn trọng như một phương tiện để chuộc tội cho sự thất bại hoặc là một hình thức phản đối. Trong thế kỷ 20, tự sát bằng hình thức tự thiêu đã được sử dụng như là một cách để bày tỏ sự phản đối, trong phương thức cảm tử của thần phong và đánh bom tự sát được xem như là chiến thuật quân sự hoặc khủng bố. Sati là một nghi thức tang lễ của đạo Hindu, trong nghi thức này người góa phụ hoặc là tự nguyện, hoặc bị áp lực từ gia đình và luật lệ sẽ phải cùng chịu thiêu chung với xác chồng,[9] nghi thức này cũng được thực hiện tương tự tại Chiêm Thành.

Bạn đang đọc: Tự sát – Wikipedia tiếng Việt

Tự sát với sự tương hỗ của y tế ( chết tự nguyện, hoặc quyền được chết ) là một đề tài gây tranh cãi về đạo đức có tương quan đến yếu tố của những người bị bệnh nan y, phải chịu đau đớn cùng cực, hoặc có ( phân biệt và hiểu ) về chất lượng đời sống cực tệ do bị thương tật hoặc bệnh tật. Tự quyết tử mình vì người khác không phải luôn luôn bị xem như là tự sát, vì mục tiêu không phải là để giết mình mà là để cứu những người khác, tuy nhiên, theo thuyết của Émile Durkheim gọi những trường hợp như vậy là hành vi ” tự sát vị tha “. [ 10 ]
Tự gây tổn hại cho bản thân không phải là một hành vi nỗ lực tự sát, tuy nhiên, bắt đầu tự hại bị phân loại lầm như thể một cố gắng nỗ lực tự sát. Có một mối quan hệ nhân quả đối sánh tương quan giữa tự hại và tự sát đó là cả hai đều là dạng tác động ảnh hưởng thông dụng nhất của bệnh trầm cảm. [ 11 ]

An tử và Trợ tử[sửa|sửa mã nguồn]

Những cá thể muốn kết thúc đời sống của mình hoàn toàn có thể nhờ đến sự trợ giúp của người khác để đạt được cái chết. Những người trợ giúp, thường là một thành viên trong mái ấm gia đình hoặc bác sĩ, hoàn toàn có thể giúp triển khai các hành vi nếu các cá thể thiếu năng lượng vật lý để thực thi hoặc giúp phân phối các phương tiện đi lại. Trợ tử là một yếu tố gây tranh cãi về mặt đạo đức và chính trị ở nhiều nước, như đã thấy xung quanh vụ bê bối của bác sĩ Jack Kevorkian, một nhân viên cấp dưới y tế, đã bị phát hiện có những hoạt động giải trí trợ giúp các bệnh nhân để kết thúc đời sống của họ, và sau đó bị phán quyết tù .

Tự sát giết người[sửa|sửa mã nguồn]

Tự sát giết người là một hành vi mà trong đó một cá thể giết chết một hoặc nhiều người khác ngay lập tức trước hoặc cùng thời gian với chính cô ta .Nguyên nhân giết người trong tự sát giết người hoàn toàn có thể đơn thuần là một tội ác hoặc thủ phạm cảm thấy đó như thể một hành vi của sự chăm sóc đến những người thân yêu của mình trong toàn cảnh bị trầm cảm nặng .

Tấn công tự sát[sửa|sửa mã nguồn]

Một cuộc tiến công tự sát khi kẻ tiến công gây ra một hành vi đấm đá bạo lực so với những người khác, thường là để đạt được một tiềm năng quân sự chiến lược hay chính trị, tác dụng cũng gồm có luôn cái chết của chính mình. Đánh bom tự sát thường được coi là một hành vi khủng bố. Những dẫn chứng lịch sử vẻ vang như vụ ám sát Sa hoàng Alexander II hoặc các cuộc tiến công thần phong triển khai bởi các phi công của Nhật Bản trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, cũng như các cuộc tiến công thời hạn gần đây, ví dụ điển hình như Sự kiện 11 tháng 9 .

Tự sát tập thể[sửa|sửa mã nguồn]

Một số vụ tự sát được thực hiện bởi áp lực ảnh hưởng của bạn bè hoặc của một nhóm người. Tự sát tập thể có thể diễn ra chỉ với 2 người theo một “hiệp ước tự sát” hoặc với sự tham gia của một nhóm nhiều người. Một vụ tự sát tập thể đã xảy ra ở Guyana vào năm 1978 bởi các thành viên của Peoples Temper, một giáo phái ở Mỹ cầm đầu bởi Jim Jones.

Hiệp ước tự sát[sửa|sửa mã nguồn]

Một hiệp ước tự sát tức là một vụ tự sát của hai hoặc nhiều cá thể theo một kế hoạch đã thỏa thuận hợp tác. Kế hoạch hoàn toàn có thể được chết cùng nhau, hoặc riêng không liên quan gì đến nhau và cùng một thời gian. Hiệp ước tự sát thường được phân biệt với tự sát tập thể. Những đề cập gần đây về những sự cố mà trong đó một nhóm nhiều người đã tự sát cùng nhau vì cùng một nguyên do về ý thức hệ, thường trong một toàn cảnh tôn giáo, chính trị, quân sự chiến lược hoặc bán quân sự chiến lược. Hiệp ước tự sát, mặt khác, thường tương quan đến một nhóm ít người ( ví dụ điển hình như các cặp đã kết hôn, các thành viên trong mái ấm gia đình, hoặc bạn hữu ) cùng có những động cơ cá thể can đảm và mạnh mẽ .

Tự sát phản đối[sửa|sửa mã nguồn]

Tự sát phản đối hay còn gọi là tự sát vị tha là hành vi tự sát dưới hình thức quyết tử bản thân để đạt được một tiềm năng, để ship hàng một nguyên do hay là tác dụng của việc thiếu nhận thức về thực tiễn hoặc thiếu sự lựa chọn sửa chữa thay thế. Các hình thức tự sát này thường là tự thiêu, tuyệt thực … Gandhi đã tuyệt thực 3 tuần vào mùa thu năm 1924 để ngăn ngừa cuộc giao tranh giữa người Ấn Độ giáo và người Hồi giáo. Trong cuộc chiến tranh Nước Ta, đã có nhiều nhà sư đã tự thiêu bằng xăng ở những nơi công cộng [ 12 ]. Điều này chỉ để phản đối một chủ trương hay vấn đề nào đó, và khó hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến tiến trình của đại chiến .

Yếu tố rủi ro tiềm ẩn[sửa|sửa mã nguồn]

[13]
Các cột từ trái qua phải: Vấn đề quan hệ tình cảm, sức khỏe vật lý, việc làm, tài chính, ý định tự sát bị tiết lộ.Danh sách các trường hợp tự sát tiêu biểu vượt trội trong 16 tiểu bang ở Hoa Kỳ. Biểu đồ không gồm có toàn bộ các trường hợp hoàn toàn có thể xảy ra .Một số yếu tố có tương quan tới nguy cơ tự sát gồm có : rối loạn tinh thần, nghiện ma túy, lý lịch mái ấm gia đình, sẵn có các phương tiện đi lại, và các yếu tố về kinh tế tài chính – xã hội. [ 14 ] Những thực trạng bên ngoài, ví dụ điển hình như thể một sự kiện đau buồn, hoàn toàn có thể kích hoạt tự sát nhưng nó có vẻ như không phải là một nguyên do độc lập .

Rối loạn tinh thần[sửa|sửa mã nguồn]

Vị chính khách Robert Stewart tự sát, 12 tháng 8 năm 1822Rối loạn tinh thần liên tục Open tại thời gian tự sát với các ước tính từ 87 % [ 15 ] đến 98 %. [ 16 ] Khi phân loại các rối loạn tinh thần trong các vụ tự sát thì có 30 % trường hợp bị rối loạn cảm hứng, 18 % bị lạm dụng chất gây nghiện, 14 % bị tinh thần phân liệt, và 13 % bị rối loạn nhân cách. [ 16 ] Khoảng 5 % người tử trận vì bệnh tâm thần phân liệt là do tự sát. [ 17 ] Trầm cảm là một trong những rối loạn tinh thần thông dụng nhất [ 18 ] [ 19 ] với số lượng được chẩn đoán ngày càng tăng trên toàn quốc tế, [ 20 ] [ 21 ] và thường là yếu tố thúc giục sự tự sát. Chỉ riêng tại Hoa Kỳ, trầm cảm làm ảnh hưởng tác động đến 17.6 triệu người mỗi năm hoặc cứ 6 người thì có một người bị bệnh. Trong hai mươi năm tới, dự kiến trầm cảm ​ ​ sẽ trở thành nguyên do gây bệnh tật đứng hàng thứ hai trên toàn thế và là nguyên do số 1 trong các vương quốc có thu nhập cao, kể cả Hoa Kỳ .Trong khoảng chừng 75 % các vụ tự sát thành công xuất sắc, các bệnh nhân đã đến gặp bác sĩ trong vòng một năm trước khi chết, 45 % – 66 % trong vòng một tháng trước khi chết. Khoảng 33 % – 41 % số người tự sát thành công xuất sắc đã có liên hệ với các dịch vụ sức khỏe thể chất tinh thần trong vòng một năm trước khi chết, 20 % trong vòng một tháng trước. [ 22 ] [ 23 ] [ 24 ] [ 25 ] [ 26 ]

Nguyên nhân gây ra khoảng 10% những trường hợp có triệu chứng tâm lý có thể là do vấn đề y tế,[27] kết quả của một nghiên cứu cho thấy khoảng 50% các cá nhân bị bệnh tâm thần nghiêm trọng có điều kiện y tế chung là phần lớn không được chẩn đoán và điều trị do đó có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng tâm thần.(Rothbard AB,et al. 2009)[28][29]

Lạm dụng chất gây nghiện[sửa|sửa mã nguồn]

Lạm dụng chất gây nghiện là nguyên do thông dụng thứ hai gây ra tự sát sau rối loạn tinh thần. [ 30 ] Cả hai trường hợp lạm dụng mạn tính hay cấp tính đều tương quan đến tự sát, là do các hóa chất tác động ảnh hưởng lên thần kinh gây những hiệu ứng say và không trấn áp được hành vi ; Khi tích hợp với đau buồn cá thể như mất người thân trong gia đình, thì nguy cơ tự sát sẽ tăng lên rất nhiều. [ 31 ] Những khuyến nghị về việc nghiện ma túy hoặc nghiện rượu dễ sinh ra các ý nghĩ tự sát đã được đưa ra. [ 32 ] Một cuộc tìm hiểu trong các nhà tù ở Thành Phố New York cho thấy 90 % tù nhân tự sát có tiền sử lạm dụng chất gây nghiện. [ 33 ]
Việc sử dụng các loại ma túy như cocain có một mối đối sánh tương quan cao với tự sát. Tự sát hoàn toàn có thể xảy ra trong quá trình đang ” phê ” thuốc hay quy trình tiến độ cai nghiện so với người nghiện mãn tính. Đối với những trường hợp tự sát ở người thành niên trẻ thường là do lạm dụng chất ma túy tổng hợp, trong khi so với người lớn tuổi thì nguyên do chính là do nghiện rượu. Tại San Diego, khoảng chừng 30 % các vụ tự sát ở những người dưới 30 tuổi là do sử dụng cocain. Trong thời hạn cai nghiện cocain hoàn toàn có thể dẫn đến những triệu chứng trầm cảm mãnh liệt cùng với các hiệu ứng đau khổ về ý thức khác làm tăng nguy cơ tự sát .
Sử dụng methamphetamine có quan hệ mật thiết với trầm cảm và tự sát cũng như gây ra một loạt các hiệu ứng khác bất lợi cho sức khỏe thể chất sức khỏe thể chất và ý thức. [ 34 ]
Người sử dụng heroin có một tỷ suất tử trận cao gấp 13 lần so với những người nghiện các chất khác, trong số đó tự sát chiếm 3-35 %, và cao gấp 14 lần so với những người chết vì tự sát do lạm dụng chất gây nghiện khác. [ 35 ] 25 % bệnh nhân điều trị cai nghiện heroin tại Úc bị trầm cảm. [ 36 ]
Lạm dụng rượu có tương quan đến một số ít rối loạn sức khỏe thể chất tinh thần và nghiện rượu có một tỷ suất tự sát rất cao. [ 37 ] Mỗi ngày uống 6 ly rượu mạnh hoặc nhiều hơn có nguy cơ tự sát cao gấp 6 lần người thường. [ 38 ] [ 39 ] Những người nghiện rượu nặng hoặc lạm dụng chất cồn có tỷ suất trầm cảm cao. Tranh cãi trước đây cho rằng những người nghiện rượu tăng trưởng trầm cảm là do họ tự uống thuốc ( hoàn toàn có thể đúng trong vài trường hợp ), tuy nhiên theo nghiên cứu và điều tra gần đây cho thấy việc tiếp tục uống rượu quá mức trong thời hạn dài bản thân nó đã trực tiếp gây ra chứng trầm cảm. [ 40 ]
Benzodiazepine là một loại thuốc an thần, tuy nhiên nếu kê toa benzodiazepine hoặc lạm dụng trong thời hạn dài hoàn toàn có thể gây ra trầm cảm và tự sát. Nên cẩn trọng trong việc kê toa loại thuốc này, đặc biệt quan trọng là so với những bệnh nhân có nguy cơ tự sát. [ 41 ] [ 42 ] [ 43 ] Các thanh thiếu niên sử dụng benzodiazepine có rủi ro tiềm ẩn tự hại hoặc tự sát tăng cao, mặc dầu mẫu thống kê khá nhỏ. Những tác động ảnh hưởng của các benzodiazepine so với thanh thiếu niên dưới 18 tuổi cần phải được nghiên cứu và điều tra thêm. Cần thiết phải thêm vào khuyến nghị thận trọng khi sử dụng benzodiazepine so với thanh thiếu niên bị trầm cảm. [ 44 ]

Hút thuốc lá[sửa|sửa mã nguồn]

Có nhiều điều tra và nghiên cứu được thực thi cho thấy một mối quan hệ giữa việc hút thuốc với những ý nghĩ và cố gắng nỗ lực tự sát. [ 45 ] [ 46 ] Trong một điều tra và nghiên cứu được thực thi với các y tá, những người hút thuốc từ 1-24 điếu mỗi ngày có nguy cơ tự sát cao gấp đôi, hút 25 điếu hoặc hơn nguy cơ tự sát cao gấp 4 lần so với những người không khi nào hút thuốc lá. [ 47 ] [ 48 ] Trong một nghiên cứu và điều tra thực thi với 300.000 nam quân nhân thuộc quân đội Hoa Kỳ cho thấy có một mối liên hệ rõ ràng giữa tự sát và hút thuốc, những người hút thuốc lá trên một gói một ngày có tỷ suất tự sát cao gấp 2 lần so với những người không hút thuốc. [ 49 ]

Nghiện cờ bạc[sửa|sửa mã nguồn]

Người nghiện cờ bạc thường có những dự tính và cố gắng nỗ lực tự sát cao hơn so người thông thường. [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ] Nghiện cờ bạc ở người trẻ tuổi làm tăng nguy cơ tự sát, [ 53 ] tuy nhiên những nỗ lực tự sát tương quan đến cờ bạc thường được thực thi bởi những con nghiện cao tuổi. [ 54 ] Nghiện cờ bạc tích hợp với lạm dụng chất gây nghiện [ 55 ] [ 56 ] hoặc rối loạn tinh thần sẽ làm tăng nguy cơ tự sát. [ 54 ]Một điều tra và nghiên cứu bệnh viện ở Úc phát hiện ra rằng 17 % các trường hợp tự sát được đưa vào khoa cấp cứu của bệnh viện Alfred là những người nghiện cờ bạc. [ 57 ]
Yếu tố di truyền có tác động ảnh hưởng đến nguy cơ tự sát, [ 58 ] với phương sai phân tán trong khoảng chừng 30-50 %, [ 59 ] phần đông là do di truyền của bệnh tâm thần. Có dẫn chứng cho thấy nếu cha mẹ tự sát sẽ là một yếu tố dự báo can đảm và mạnh mẽ về những nỗ lực tự sát trong số các người con của họ. [ 60 ]

Yếu tố xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Tự sát như một hình thức thử thách và kháng nghị[sửa|sửa mã nguồn]

Tại Ireland, phản đối bằng cách tuyệt thực cho đến chết đã được sử dụng như một giải pháp trong thời hạn gần đây vì các nguyên do chính trị. Trong xung đột vũ trang tại Bắc Ireland, một cuộc tuyệt thực đã được Quân đội Cộng hòa Ireland lâm thời ( IRA ) đưa ra để nhu yếu các tù nhân của họ phải được phân loại lại như thể những tù nhân cuộc chiến tranh chứ không phải là những kẻ khủng bố, trong suốt cuộc tuyệt thực nổi tiếng vào năm 1981, đứng vị trí số 1 bởi Bobby Sands với hiệu quả là 10 trường hợp tử vong. Nguyên nhân cái chết được các nhân viên cấp dưới tìm hiểu ghi nhận là ” tự nhịn đói đến chết ” ( ” starvation, self-imposed ” ) chứ không phải là tự tử, sau khi bị mái ấm gia đình của các nạn nhân phản đối thì sửa lại trên giấy chứng tử gọn lại là ” đói ” ( ” starvation ” ). [ 61 ]Hòa thượng Thích Quảng Đức đã tẩm xăng tự thiêu tại một ngã tư ở TP HCM vào ngày 11 tháng 6 năm 1963 nhằm mục đích phản đối sự đàn áp Phật giáo của chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm hay Norman Morrison tự thiêu bằng dầu hỏa dưới văn phòng thư ký Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Robert McNamara ở Lầu Năm Góc vào ngày 2 tháng 11 năm 1965 để phản đối cuộc chiến tranh Nước Ta cũng là một hình thức kháng nghị bằng tự sát .

Tự sát để thoát khỏi sự trừng phạt của pháp lý[sửa|sửa mã nguồn]

Một tội phạm hoàn toàn có thể quyết định hành động tự sát để tránh bị truy tố và nhục nhã. Hermann Göring, một sĩ quan không quân hạng sang của Đức Quốc xã, đã tự sát bằng 1 viên nang chứa xyanua để thoát khỏi cảnh bị treo cổ sau phán quyết tại TANDTC Nürnberg. Một số vụ nổ súng học đường, gồm có cả vụ thảm sát trường trung học Columbine và thảm sát ĐH bách khoa Virginia, đã kết thúc bằng việc thủ phạm tự sát .

Tự sát để ship hàng mục tiêu quân sự chiến lược[sửa|sửa mã nguồn]

Trong những ngày cuối cùng của chiến tranh thế giới thứ hai, một số phi công Nhật Bản tình nguyện cho các phi vụ Thần phong trong một nỗ lực để ngăn chặn thất bại của Đế quốc Nhật Bản, trong khi lực lượng dưới mặt đất bắt đầu những cuộc tấn công banzai. Gần cuối của Thế chiến II, Nhật Bản thiết kế Ohka, một loại máy bay nhỏ có mục đích duy nhất là nhiệm vụ Thần phong. Tương tự như không quân của Đức sử dụng Selbstopfereinsatz (những nhiệm vụ cảm tử) để phá các cầu của Liên Xô.

Tự sát vì nghĩa vụ và trách nhiệm[sửa|sửa mã nguồn]

Tự sát vì nghĩa vụ và trách nhiệm hay bổn phận là một hành vi tự sát có hoặc không gây tử trận, được thực thi với niềm tin rằng việc này sẽ đạt được những điều tốt đẹp hơn, chứ không phải là để thoát khỏi những điều kiện kèm theo quá đáng hoặc quá khắc nghiệt. Việc tự sát hoàn toàn có thể là tự nguyện, để giảm bớt nỗi ô nhục hay như thể một sự trừng phạt, hoặc phải cáng đáng khét tiếng của dòng tộc .Các quý tộc La Mã bị truất phế đôi lúc được phép tự sát để cho mái ấm gia đình của họ thoát khỏi những hình phạt. Ví dụ Hoàng đế Nero đã bị ép phải tự sát khi phải đương đầu với một cuộc nổi dậy và án tử hình. [ 62 ] Gần đây hơn là trường hợp của Erwin Rommel trong vụ thủ đoạn 20 tháng 7 nhằm mục đích ám sát Hitler. Rommel bị rình rập đe dọa nếu không tự sát thì sẽ bị đem ra xét xử công khai minh bạch, xử tử và mái ấm gia đình ông sẽ bị liên lụy. Và sau cuối ông đã chọn phương pháp tự sát. [ 63 ]

Tự sát như thể một cách để giải thoát[sửa|sửa mã nguồn]

Ở đây ” giải thoát ” là mong ước của một cá thể rằng họ sẽ không phải đương đầu với những vấn đề xảy ra trong đời sống của họ. Nếu bỏ lỡ nguyên do tổn thương thần kinh thần kinh vật lý ( não tổn thương ) dẫn đến không trấn áp được xúc cảm hành vi, một cá thể hoàn toàn có thể thực thi hành vi tự sát với hy vọng rằng được ” giải thoát ” khi đời sống của họ đã kết thúc. Những nguyên do khiến một cá thể muốn tự sát để được ” giải thoát ” hoàn toàn có thể tương quan trực tiếp đến chính sự sống và chất lượng đời sống của họ như bệnh tật hiểm nghèo, thực trạng kinh tế tài chính quá khắc nghiệt để duy trì sự sống, bị rình rập đe dọa giết hại hoặc giúp họ thoát khỏi những ám ảnh tương quan đến những sự kiện có thực đã xảy ra trong quá khứ, đang xảy ra ở hiện tại và hoàn toàn có thể sẽ xảy ra trong tương lai. Dạng mục tiêu tự sát này hoàn toàn có thể mang ý nghĩa bao trùm hàng loạt hoặc bao trùm một phần so với các dạng mục tiêu tự sát khác, loại trừ ( như đã nói ) do tổn thương vật lý của hệ thần kinh. Ngoài ra quyết định hành động chấm hết đời sống với mục tiêu được ” giải thoát ” hoàn toàn có thể là hậu quả của dạng bệnh thần kinh mà có mối tương quan chưa được làm rõ tới tổn thương của bộ não như chứng tự kỷ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế .

Những yếu tố khác[sửa|sửa mã nguồn]

Các yếu tố kinh tế tài chính – xã hội như nghèo khó, thất nghiệp, vô gia cư, và phân biệt đối xử hoàn toàn có thể gây ra ý nghĩ tự sát. [ 64 ] Nghèo không hề là một nguyên do trực tiếp nhưng nó hoàn toàn có thể làm tăng nguy cơ tự sát, vì là nhóm có rủi ro tiềm ẩn lớn với trầm cảm. [ 65 ] Sự ủng hộ tích cực so với tự sát cũng là một yếu tố góp thêm phần. Trí mưu trí bắt đầu được đề xuất kiến nghị như thể một yếu tố như trong một lý giải của tâm lý học tiến hóa về việc thừa nhận một trí mưu trí tối thiểu thiết yếu cho một quyết định hành động tự sát, các mối liên hệ tích cực giữa chỉ số IQ và tự sát đã được nhắc lại trong một số ít điều tra và nghiên cứu. [ 66 ] [ 67 ] [ 68 ] [ 69 ] [ 70 ]

Phương thức tự sát[sửa|sửa mã nguồn]

Những phương pháp tự sát thông dụng nhất. Dữ liệu từ CDC . Tỷ lệ các vụ tự sát bằng súng tại Hoa Kỳ, theo giới tính và tuổi tác, 1999 – 2005. Dữ liệu từ CDC . [71]Tỉ lệ tự sát theo độ tuổiCác phương pháp tự sát chính giữa các vương quốc khác nhau đáng kể. Các phương pháp chính trong các khu vực khác nhau gồm có treo cổ, uống thuốc trừ sâu uống thuốc độc, và dùng súng. [ 72 ] 30 % các vụ tự sát trên toàn quốc tế là uống thuốc trừ sâu uống thuốc độc, tuy nhiên có sự biến hóa rõ ràng theo từng vùng với 4 % ở châu Âu và hơn 50 % trong khu vực Thái Bình Dương. [ 73 ] 52 % các vụ tự sát ở Hoa Kỳ là dùng súng. [ 74 ] Làm ngạt ( ví dụ điển hình như dùng túi tự sát ) là khá phổ cập, chiếm khoảng chừng 40 % các vụ tự sát tại Hoa Kỳ. Các phương pháp tự sát khác như chấn thương đụng dập ( nhảy từ một tòa nhà hoặc nhảy cầu, nhảy qua hành lang cửa số, đứng trên đường ray xe lửa, hoặc đụng xe, .. ). Mất máu ( rạch cổ tay hoặc cổ họng ), cố ý chết đuối, tự thiêu, điện giật, và tuyệt thực là những chiêu thức tự sát khác .Có tiếp xúc với tự sát là yếu tố gây nguy cơ tự sát còn gây tranh cãi. [ 75 ] Một nghiên cứu và điều tra năm 1996 không hề tìm thấy mối quan hệ giữa các vụ tự sát trong một nhóm bạn, [ 76 ] trong khi một điều tra và nghiên cứu năm 1986 cho thấy tỷ suất tự sát tăng sau khi TV chiếu những tin tức tương quan đến tự sát. [ 77 ]
Phòng chống tự sát là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ những nỗ lực tập thể để giảm tỷ suất tự sát trải qua các giải pháp phòng chống. Trong khi các đường dây nóng tương hỗ đã được phổ cập nhưng có rất ít dẫn chứng cho thấy tính năng trợ giúp hoặc bác bỏ hẳn hiệu suất cao của nó. [ 78 ] Việc tầm soát dự tính tự sát không gây ảnh hưởng tác động đến nguy cơ tự sát. [ 79 ]

Dịch tễ học[sửa|sửa mã nguồn]

[80]

 không rõ

 ít hơn 3

 3-6

 6-9

 9-12

 12-15

Xem thêm: Cấp cứu huyết học và ung thư số 3 – BS Nguyễn Văn Thịnh

15-18

 18-21

 21-24

 24-27

 27-30

 30-33

 hơn 33

Tỉ lệ tự sát bằng cách tự gây vết thương trên mỗi 100.000 người năm 2004 .Tự sát là nguyên do đứng hạng thứ 10 gây chết người trên toàn quốc tế, [ 1 ] với khoảng chừng một triệu người chết do tự sát hàng năm. [ 81 ] Theo tài liệu thống kê năm 2007 thì các vụ tự sát ở Hoa Kỳ nhiều hơn gần gấp đôi số vụ giết người và là nguyên do gây tử trận xếp hạng 11 ở Hoa Kỳ, xếp trên cả bệnh gan và bệnh Parkinson. [ 82 ] Tỷ lệ tự sát tăng 60 % trong vòng 50 năm qua trên toàn quốc tế, đa phần là ở các nước đang tăng trưởng .Một số lượng lớn các vụ tự sát là ở Châu Á Thái Bình Dương, chiếm tới khoảng chừng 60 %. Theo Tổ chức Y tế Thế giới thì ở các vụ tự sát ở Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản chiếm khoảng chừng 40 % tổng số các vụ tự sát trên quốc tế. [ 83 ]Lần tiên phong trong 1 thập kỷ ở Hoa Kỳ có tỷ suất tự sát ngày càng tăng. Tỷ lệ tự sát toàn diện và tổng thể tăng từ năm 1999 đến năm 2005 hầu hết là do sự ngày càng tăng các vụ tự sát trong số những người da trắng tuổi từ 40-64, với phụ nữ da trắng trung niên tăng nhiều nhất. [ 84 ]
Ở các nước phương Tây, phái đẹp bị chết bởi tự sát nhiều hơn phái mạnh, mặc dầu phái mạnh lại cố gắng nỗ lực tự sát nhiều hơn. Một số chuyên viên xã hội cho rằng phái đẹp tự sát nhiều hơn do bất cân đối lao lý giữa hai giới tính

 no data

 < 1

 1–5

 5–5.8

 5.8–8.5

 8.5–12

 12–19

 19–22.5

 22.5–26

 26–29.5

 29.5–33

 33–36.5

 >36.5

Tỷ lệ tự sát trên 100.000 người nam ( trái ) và nữ ( phải ) ( tài liệu từ năm 1978 – 2008 ) .

Trong The Eclipse: A Memoir of Suicide, tác giả Antonella Gambotto-Burke báo cáo rằng ở những nước phương Tây, nữ giới đang dẫn đầu “tỷ lệ tự hủy diệt” (chiếm 40% tổng số các vụ tự sát) và “nguyên nhân của quyết định tự sát thường là do cuộc sống cách ly, thất nghiệp và nợ nần. Giới tính nam có bản chất là (hoạt động) chinh phục… Biểu hiện của cái gốc tự trọng trong nam giới là họ bỏ qua mọi xúc cảm đơn thể (sự chinh phục đòi hỏi phải có 1 đối tác). Một người đàn ông không thể cảm thấy mình là đàn ông nếu họ không có 1 đối tác, một đoàn thể hoặc một nhóm. Nam tính là một trò được chơi trên bình diện đối xứng.[85]

Ở nhiều vương quốc, tỉ lệ tự sát cao nhất ở độ tuổi trung niên [ 86 ] hoặc lớn tuổi hơn. [ 87 ] [ 88 ] [ 89 ] [ 90 ] Tuy nhiên, số vụ tự sát nhiều nhất nằm ở độ tuổi từ 15 đến 29 do lượng người ở độ đuổi này đông. [ 91 ] [ 92 ] Trên quốc tế, độ tuổi tự sát trung bình từ 30 đến 49 so với cả nam và nữ. [ 93 ] Điều này có nghĩa là phân nửa số người chết vì tự sát đều ở khoảng chừng 40 tuổi đổ lại, nửa còn lại từ 40 tuổi trở lên. [ 93 ] Tỉ lệ tự sát ở trẻ nhỏ rất thấp, nhưng tăng dần trong quy trình tiến độ chuyển thành thanh thiếu niên. [ 94 ]

Uống rượu và sử dụng ma túy[sửa|sửa mã nguồn]

Tại Hoa Kỳ 16,5 % các vụ tự sát có tương quan đến rượu. [ 95 ] Nghiện rượu làm tăng năng lực tự sát lên gấp 5 đến 10 lần, trong khi dùng các chất kích thích khác làm tăng rủi ro tiềm ẩn này lên 10 đến 20 lần. Khoảng 15 % của những người nghiện rượu tự sát, và khoảng chừng 33 % các vụ tự sát ở người dưới 35 tuổi có chẩn đoán lâm sàng uống rượu hoặc lạm dụng các chất khác, hơn 50 % tổng thể các vụ tự sát có tương quan đến sự nhờ vào vào rượu hoặc ma túy. Ở thanh thiếu niên, việc lạm dụng rượu hoặc ma túy đóng một vai trò quan trọng, chiếm đến 70 % các vụ tự sát. [ 32 ] [ 96 ]
Tỷ lệ tự sát trong nước có sự độc lạ đáng kể giữa các vương quốc và giữa các dân tộc bản địa. [ 97 ] Ví dụ, ở Hoa Kỳ, người da trắng không có nguồn gốc Tây Ban Nha có năng lực tự sát cao hơn 2,5 lần so với người Mỹ gốc Phi hoặc gốc Tây Ban Nha. [ 98 ] Ở UK, tỷ suất tự sát khác nhau đáng kể giữa các vùng miền khác nhau trong nước. Tại Scotland, tỷ suất tự sát khoảng chừng gấp đôi ở nước Anh. [ 99 ]

Tỉ lệ tự sát ở các vương quốc trên quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Thống kê tỷ suất tự sát theo vương quốc
Tỉ lệ tự sát trên 100.000 dân[100]

Quốc gia
Nam
Nữ
Tổng Cộng
Năm

 Lithuania
68,1
12,9
38,6
2005

 Belarus
63,3
10,3
35.1
2003

 Nga
58,1
9,8
32,2
2005

 Slovenia
42,1
11,1
26,3
2006

 Hungary
42,3
11,2
26,0
2005

 Kazakhstan
45,0
8,1
25,9
2005

 Latvia
42,0
9,6
24,5
2005

 Nhật Bản
34,8
13,2
23,7
2006

 Guyana
33,8
11,6
22,9
2005

 Ukraina
40,9
7,0
22,6
2005

 Hàn Quốc
29,6
14,1
21,9
2006

Một samurai sẵn sàng chuẩn bị triển khai nghi thức seppukuNhật Bản là một trong những nơi có tỷ suất tự sát cao nhất trong quốc tế công nghiệp ( 26 trên 100.000 người ). [ 101 ] Trong năm 2006, tỷ suất tự sát của Nhật Bản là 23,6 trên 100.000 dân cư và tốt hơn đáng kể so với số lượng này ở các nước Đông Âu, ví dụ điển hình như Litva ( 38,8 ) và Nga ( 32,3 ). [ 102 ] Tỉ lệ tự sát tại Nhật Bản xếp thứ 8 trên toàn quốc tế .Số vụ tự sát đạt kỷ lục 34.427 vụ vào năm 2003 ( tăng 7,1 % so với năm 2002 ), [ 103 ] so với 33.093 vụ trong năm 2007 ( tăng 2,9 % ), [ 101 ] 32.249 vụ trong năm 2008 ( giảm 2,6 % ) [ 104 ] và 32.845 trong năm 2009 ( tăng 1,85 % ). [ 105 ] Theo số liệu của công an vương quốc, ba phần tư số vụ tự sát trong năm 2007 đều có nạn nhân là phái đẹp, và 60 % người tự tử là do thất nghiệp, trong khi tỷ suất tự sát ở cấp cao tăng lên. nhà nước cho biết chỉ có 81 vụ tự sát trong năm 2007 là do thao tác quá sức hoặc stress, gây ra hiện tượng kỳ lạ tử trận do thao tác quá sức, thường thì là do thực trạng thừa lao động. [ 106 ] Tuy nhiên, công an vương quốc công nhận trong năm 2007 đã có 2.200 vụ tự sát xảy ra do yếu tố việc làm. [ 107 ] Trong năm 2009, 6.949 người tự sát vì trầm cảm ( 21 % ), 1.731 người do những khó khăn vất vả của đời sống hàng ngày ( 5 % ) và 1.071 người do mất việc làm ( 3 % ). [ 105 ]Theo thứ tự giảm dần, tháng 3, tháng 4 và tháng 5 là thời hạn người Nhật tự sát nhiều nhất, điều này có lẽ rằng chính do năm kinh tế tài chính kết thúc ngày 31 tháng 3 theo truyền thống cuội nguồn Nhật Bản. [ 108 ] Trong năm 2009, thống kê ghi lại hầu hết các vụ tự sát của người lao động vào tháng 3, người làm nội trợ trong tháng 4 – tháng 5 và thất nghiệp trong tháng 5 – tháng 6. [ 108 ] Rất ít vụ tự sát xảy ra vào cuối tuần, nhiều nhất là vào thứ Hai .Trong năm 2008, một điều tra và nghiên cứu chính phủ nước nhà Nhật Bản cho thấy gần 1/5 người Nhật Bản từng tráng lệ nghĩ về việc tự sát vào 1 số ít thời gian trong đời sống của họ. [ 109 ] Trong năm 2010, một nghiên cứu và điều tra mới cho thấy rằng tự sát ở Nhật Bản có ngân sách nền kinh tế tài chính khoảng chừng 2,7 tỉ yên mỗi năm. [ 110 ]

Bước vào thế kỷ 21, tỷ lệ tự sát ở Quebec là một kỷ lục đã vượt Nga, Litva và Kazakhstan. Trong năm 2001, 1.334 người dân Quebec – trong đó có 1.055 người (79%) – đã tự sát. Tỷ lệ tự sát ở nữ giới trẻ tuổi là một trong những tỉ lệ cao nhất thế giới: 30,7 trên 100.000 dân. Tình hình trở nên tồi tệ hơn kể từ năm 1965, khi cuộc Cách mạng Thầm Lặng diễn ra.

Nước Hàn là vương quốc được xếp cao nhất trong các nước thuộc Tổ chức hợp tác và tăng trưởng kinh tế tài chính ( OECD ) và liên tục có số vụ tự sát thuộc số 1 trong nhóm các nước tăng trưởng. Nhà ga tàu điện ngầm ở Seoul đã phải dựng hàng rào chắn để ngăn người nhảy xuống lúc tàu đến, đồng thời 8 cây cầu trong thành phố đều được lắp ráp mạng lưới hệ thống camera CCTV nhằm mục đích phát hiện nhanh những người có ý tự sát. Quốc gia này là nơi liên tục diễn ra các vụ tự sát của sinh viên, ca sĩ, người mẫu, diễn viên, vận động viên thể thao, người nổi tiếng, trong đó đáng chú ý quan tâm nhất phải kể đến vụ tự sát của cựu tổng thống Roh Moo-hyun vào năm 2009. [ 111 ] Trong chưa đầy 4 tháng đầu năm 2011, bốn sinh viên và một giáo sư của Viện Đại học KAIST – một trong những ngôi trường khét tiếng bậc nhất Nước Hàn – đã lần lượt tự sát. [ 112 ]

Theo một chuyên gia về tâm thần học tại Đại học Seoul và cũng là thành viên trong Hiệp hội ngăn chặn tự sát ở Hàn Quốc, “tự sát tập thể” là một vấn nạn khá phổ biến ở nước này và đồng thời đang có xu hướng tăng cao.[113] Tỷ lệ này đặc biệt tăng mạnh sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 và vẫn tiếp tục tăng sau đó.[114] Trong vòng 5 năm trước 2007, tỷ lệ tự sát ở Hàn Quốc còn gia tăng gấp đôi.[115] Năm 2011, trước tình hình này, một số người đã đứng ra tổ chức những khoá học chết thử, với lý do “trải nghiệm cảm giác sắp chết sẽ mang lại ý nghĩa về sự sống cho tất cả mọi người, bất kể họ già hay trẻ”. Mục đích của chương trình này là muốn người tham gia “nghĩ về cuộc sống và tận hưởng nó một cách có ý nghĩa hơn” thay vì tự tìm đến cái chết.[114]

Cộng hoà Nhân dân Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Thống kê về tự sát ở Cộng hòa nhân dân Trung Quốc có phần gây tranh cãi trong đó nghiên cứu và điều tra độc lập thường tạo ra các ước tính chênh lệch đáng kể với số liệu thống kê chính thức do chính phủ nước nhà cung ứng. Trên cơ sở tài liệu tích lũy vào năm 1999, cơ quan chính phủ ước tính tỷ suất tự sát là 13,9, [ 116 ] thấp hơn nhiều so với tỷ suất trong các nước Đông Á : Nhật Bản ( 24,4 ) và Nước Hàn ( 21,9 ). Tuy nhiên, dựa trên cùng một nguồn tài liệu, Trung tâm Phòng ngừa và Nghiên cứu tự sát Bắc Kinh đưa ra số lượng tỷ suất trung bình là 28,7. [ 117 ] Trong khi đó, theo báo cáo giải trình ” Gánh nặng bệnh tật toàn thế giới ” do Tổ chức Y tế quốc tế ( WHO ) công bố, tỷ suất này ước tính khoảng chừng 30,3. [ 117 ]Cộng hòa nhân dân Nước Trung Hoa là vương quốc duy nhất trong số các nước trên quốc tế trong đó phái đẹp tự sát nhiều hơn so với phái mạnh mỗi năm : [ 116 ] theo số liệu thống kê chính thức của cơ quan chính phủ, năm 1999 tỷ suất tự sát trên 100.000 người là 13,0 so với phái mạnh và 14,8 so với phái đẹp, [ 116 ] tỷ suất phụ nữ tự sát cao nhất trên quốc tế. Theo số liệu thống kê chính thức của cơ quan chính phủ, tỷ suất phái mạnh ( 13,0 trên 100.000 người mỗi năm ) là thấp hơn so với nhiều nước khác, gồm có cả 1 số ít nước phương Tây, ví dụ điển hình như Hoa Kỳ, Úc và Đức .

Trên cơ sở của một nghiên cứu năm 2008, nhiều kết luận khá khác nhau được đưa ra: nữ tự sát nhiều hơn nam giới theo tỉ lệ 3:1, nông thôn tự sát nhiều hơn đô thị theo tỉ lệ 3:1. Sự bùng nổ lớn về việc thanh niên và người lớn tuổi tự sát đã xảy ra, tỷ lệ tự sát quốc gia tương đối cao 2-3 lần so với trung bình toàn cầu là điều hiển nhiên, và một tỷ lệ nhỏ bệnh tâm thần, đặc biệt lâm sàng trầm cảm, tồn tại trong các nạn nhân tự sát.[117] Có hơn 300.000 vụ tự sát ở Trung Quốc hàng năm.[118] Trung Quốc chiếm hơn 30% số vụ tự sát trên thế giới.[119] Tỷ lệ tự sát ở lưu vực sông Dương Tử cao hơn khoảng 40% so với các vùng khác của Trung Quốc.[120]

Xem thêm: Bật mí cách tẩy keo dính trên sơn xe, nhựa xe hiệu quả

Theo một điều tra và nghiên cứu trên 10 vương quốc châu Âu năm 2011, tỷ suất tự sát đã tăng đột biến trong nhóm người ở độ tuổi đi làm tại 9 vương quốc châu Âu. Số người tự sát trong nhóm dưới 65 tuổi tăng từ 5 % cho đến 17 % trong năm 2007 đến 2009. Kết quả cuộc nghiên cứu và điều tra cho biết, khủng hoảng cục bộ làm tăng tỷ suất tự sát ở châu Âu do dẫn đến chỉ số thất nghiệp tăng hơn 1/3 so với trước đó. Một nhà điều tra và nghiên cứu nhìn nhận rằng tỷ suất tự sát vốn đang trên đà giảm nhẹ đã bất thần tăng ngay sau khi khủng hoảng cục bộ xảy ra. Bên cạnh đó, Đài truyền hình BBC đưa ra báo cáo giải trình cho biết số đơn thuốc chống trầm cảm đã tăng hơn 40 % trong vòng 4 năm từ cuộc khủng hoảng cục bộ. [ 121 ]

Các góc nhìn xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Sự can thiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Quan điểm chính của y học văn minh cho rằng tự sát có quan hệ với sức khỏe thể chất tinh thần, tích hợp với yếu tố tâm ý như khó khăn vất vả trong việc đối phó với trầm cảm, những đau khổ không hề tránh được, sợ hãi, hoặc các rối loạn tinh thần và áp lực đè nén khác. Một cố gắng nỗ lực tự sát đôi lúc như thể một ” tiếng cầu cứu ” và lôi kéo sự chăm sóc, hoặc để bày tỏ nỗi tuyệt vọng và muốn giải thoát, chứ không phải là dự tính thật sự muốn chết. [ 122 ] Hầu hết những người nỗ lực tự sát đều không thành công xuất sắc trong lần thực thi tiên phong ; những người này nếu liên tục lặp lại hành vi tự sát sẽ có Xác Suất thành công xuất sắc cao hơn. [ 123 ]

Một số vụ tự sát nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Chính trị gia[sửa|sửa mã nguồn]

Các nhân vật khác[sửa|sửa mã nguồn]

• Norman Morrison tự thiêu để chống chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam.[126]
• Hòa thượng Thích Quảng Đức đã tự thiêu cho đạo pháp.
• Van Gogh, danh họa Hà Lan, tự sát bằng một khẩu súng lục và chết 2 ngày sau đó (năm 1890).
• Ernest Hemingway, nhà văn người Mỹ tự sát bằng súng năm 1961.
• Jang Ja Yeon đã tự sát tại nhà riêng vì bị ép buộc quan hệ tình dục quá nhiều
• Kurt Cobain, gương mặt của ban nhạc Nirvana đã tự sát bằng súng tại nhà riêng năm 1994.

• Anderson RN, Smith BL. Deaths: leading causes for 2001. National Vital Statistics Report 2003;52(9):1-86.
• Carney SS, Rich CL, Burke PA, Fowler RC. Suicide over 60: the San Diego study. Journal of American Geriatric Society 1994;42:174-80.
• Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control. Suicide Surveillance, 1970-1980. (1985).
• Centers for Disease Control and Prevention. Regional variations in suicide rates—United States 1990–1994, ngày 29 tháng 8 năm 1997. MMWR 1997;46(34):789-92. Available online from: URL: http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00049117.htm.
• Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control (producer). Web-based Injury Statistics Query and Reporting System (WISQARS) [Online]. (2004). Available online from: URL: http://www.cdc.gov/ncipc/wisqars/default.htm. [2004 June 21accessed].
• Department of Health and Human Services. The Surgeon General’s call to action to prevent suicide. Washington (DC): Department of Health and Human Services; 1999. Available online from: URL: http://www.surgeongeneral.gov/library/calltoaction/default.htm.
• Dorpat TL, Anderson WF, Ripley HS. The relationship of physical illness to suicide. In: Resnik HP, editor. Suicide behaviors: diagnosis and management. Boston (MA): Little, Brown, and Co.; 1968:209-19.
• Krug EG, Dahlberg LL, Mercy JA, Zwi AB, Lozano R, editors. World report on violence and health [serial online]. 2004 May. Available online from: URL: http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/wrvh1/en.
• Lubell KM, Swahn MH, Crosby AE, Kegler SR. Methods of suicide among persons aged 10–19 years—United States, 1992-2001. MMWR 2004;53:471-473. Available online from: URL: http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/wk/mm5322.pdf.
• McCleary R, Chew K, Hellsten JJ, Flunn-Bransford M. Age-and Sec-Specific Cycles in United States Suicides, 1973-1985. American Journal of Public Health 1991;81: 1494-7.
• Warren CW, Smith JC, Tyler CW. Seasonal Variation in Suicide and Homicide: A Question of Consistency. Journal of Biosocial Sciences 1983;15:349-356.
• Suicide in South Korea Case of Too Little, Too Late, Oh My News, South Korea
• S. Korea has top suicide rate among OECD countries, Seoul, ngày 18 tháng 9 năm 2006 Yonhap News

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki công nghệ