Sự thay đổi mô hình là gì?

Bạn nghe thấy cụm từ “ đổi khác quy mô ” mọi lúc, và không riêng gì trong triết học. Mọi người nói về sự đổi khác quy mô trong tổng thể những nghành nghề dịch vụ : y học, chính trị, tâm ý và thể thao. Nhưng đúng mực, một sự đổi khác quy mô là gì ? Và thuật ngữ này bắt nguồn từ đâu ?Thuật ngữ “ sự đổi khác quy mô ” được đặt ra bởi nhà triết học người Mỹ Thomas Kuhn ( 1922 – 1996 ). Đó là một trong những khái niệm trọng tâm trong tác phẩm có tác động ảnh hưởng lớn của ông, ” Cấu trúc của những cuộc cách mạng khoa học “, xuất bản năm 1962. Để hiểu ý nghĩa của nó, thứ nhất bạn phải hiểu khái niệm về kim chỉ nan quy mô .

Lý thuyết quy mô

Lý thuyết quy mô là một kim chỉ nan chung giúp phân phối cho những nhà khoa học thao tác trong một nghành nghề dịch vụ đơn cử khung kim chỉ nan rộng của họ — cái mà Kuhn gọi là “ sơ đồ khái niệm ” của họ. Nó phân phối cho họ những giả định cơ bản, những khái niệm chính và phương pháp luận. Nó cung ứng cho nghiên cứu và điều tra của họ phương hướng và tiềm năng chung. Nó biểu lộ một quy mô mẫu mực về khoa học tốt trong một nghành nghề dịch vụ đơn cử .

Ví dụ về triết lý quy mô

  • Mô hình địa tâm của Ptolemy về vũ trụ (với trái đất ở trung tâm)
  • Thiên văn nhật tâm Copernicus (với mặt trời ở tâm)
  • Vật lý của Aristotle
  • Cơ khí của Galileo
  • Lý thuyết thời trung cổ về bốn “hài hước” trong y học
  • Lý thuyết hấp dẫn của Isaac Newton
  • Thuyết nguyên tử của John Dalton
  • Thuyết tiến hóa của Charles Darwin
  • Thuyết tương đối của Albert Einstein
  • Cơ lượng tử
  • Lý thuyết về kiến ​​tạo mảng trong địa chất
  • Lý thuyết vi trùng trong y học
  • Lý thuyết gen trong sinh học

Định nghĩa quy đổi quy mô

Một sự đổi khác quy mô xảy ra khi một kim chỉ nan quy mô được sửa chữa thay thế bằng một triết lý khác. Dưới đây là 1 số ít ví dụ :

  • Thiên văn học của Ptolemy nhường chỗ cho thiên văn học Copernic
  • Vật lý học của Aristotle (vốn cho rằng các vật thể vật chất có những bản chất thiết yếu quyết định hành vi của chúng) nhường chỗ cho vật lý học của Galileo và Newton (coi hành vi của các vật thể vật chất là do các quy luật tự nhiên chi phối).
  • Vật lý Newton (giữ thời gian và không gian giống nhau ở mọi nơi, đối với tất cả người quan sát) nhường chỗ cho vật lý Einsteinian (cho rằng thời gian và không gian tương đối với hệ quy chiếu của người quan sát).

Nguyên nhân của một sự đổi khác quy mô

Kuhn chăm sóc đến cách khoa học tạo ra tân tiến. Theo quan điểm của ông, khoa học không hề thực sự tiến triển cho đến khi hầu hết những người thao tác trong một nghành nghề dịch vụ chấp thuận đồng ý với một quy mô. Trước khi điều này xảy ra, mọi người đều thao tác của riêng mình theo cách của riêng mình, và bạn không hề có kiểu cộng tác và thao tác nhóm là đặc trưng của khoa học chuyên nghiệp ngày này .Một khi một triết lý quy mô được thiết lập, những người thao tác trong nó hoàn toàn có thể mở màn triển khai điều mà Kuhn gọi là “ khoa học thông thường ”. Điều này gồm có hầu hết những hoạt động giải trí khoa học. Khoa học thông thường là việc làm xử lý những câu đố đơn cử, thu thập dữ liệu và đo lường và thống kê. Khoa học thông thường gồm có :

  • Tìm hiểu xem mỗi hành tinh trong hệ mặt trời cách mặt trời bao xa
  • Hoàn thành bản đồ hệ gen người
  • Thiết lập nguồn gốc tiến hóa của một loài cụ thể

Nhưng tiếp tục trong lịch sử dân tộc khoa học, khoa học thông thường lại đưa ra những điều dị thường – những hiệu quả không hề thuận tiện lý giải trong quy mô thống trị. Một vài phát hiện khó hiểu của chính họ sẽ không hề biện minh cho việc từ bỏ một kim chỉ nan quy mô đã thành công xuất sắc. Nhưng đôi lúc những tác dụng không hề lý giải được khởi đầu chồng chất lên nhau, và điều này sau cuối dẫn đến điều mà Kuhn diễn đạt là “ khủng hoảng cục bộ ” .

Ví dụ về những cuộc khủng hoảng cục bộ dẫn đến biến hóa quy mô

Vào cuối thế kỷ 19, việc không hề phát hiện ra ête – một phương tiện đi lại vô hình dung được đặt ra để lý giải cách ánh sáng truyền đi và cách quản lý và vận hành của lực mê hoặc – sau cuối dẫn đến thuyết tương đối .

Vào thế kỷ 18, thực tế là một số kim loại tăng khối lượng khi bị đốt cháy trái ngược với lý thuyết phlogiston. Lý thuyết này cho rằng vật liệu dễ cháy có chứa phlogiston, một chất được giải phóng qua quá trình đốt cháy. Cuối cùng, lý thuyết được thay thế bằng lý thuyết của Antoine Lavoisier rằng quá trình đốt cháy cần oxy.

Những biến hóa xảy ra trong quy trình đổi khác quy mô

Câu vấn đáp rõ ràng cho câu hỏi này là những gì biến hóa chỉ đơn thuần là quan điểm ​ ​ kim chỉ nan của những nhà khoa học thao tác trong nghành nghề dịch vụ này. Nhưng quan điểm của Kuhn cấp tiến hơn và gây nhiều tranh cãi hơn thế. Ông lập luận rằng quốc tế, hay thực tại, không hề được diễn đạt một cách độc lập với những lược đồ khái niệm mà tất cả chúng ta quan sát nó. Các triết lý quy mô là một phần của những sơ đồ khái niệm của chúng tôi. Vì vậy, khi một sự biến hóa quy mô xảy ra, theo một nghĩa nào đó, quốc tế sẽ đổi khác. Hay nói một cách khác, những nhà khoa học thao tác dưới những quy mô khác nhau đang nghiên cứu và điều tra những quốc tế khác nhau .Ví dụ, nếu Aristotle quan sát một hòn đá đung đưa như một con lắc trên đầu sợi dây, ông sẽ thấy hòn đá đang cố gắng nỗ lực đạt đến trạng thái tự nhiên của nó : nằm yên, trên mặt đất. Nhưng Newton sẽ không thấy điều này ; anh ta sẽ thấy một hòn đá tuân theo quy luật trọng tải và truyền nguồn năng lượng. Hoặc lấy một ví dụ khác : Trước Darwin, bất kỳ ai so sánh mặt người và mặt khỉ sẽ bị ấn tượng bởi sự độc lạ ; sau Darwin, họ sẽ bị ấn tượng bởi những điểm tương đương .

Khoa học tân tiến nhờ biến hóa quy mô

Kuhn chứng minh và khẳng định rằng trong một sự biến hóa quy mô, thực tiễn đang được điều tra và nghiên cứu đổi khác gây nhiều tranh cãi. Các nhà phê bình của ông cho rằng quan điểm “ phi hiện thực ” này dẫn đến một loại thuyết tương đối, và do đó đi đến Tóm lại rằng tân tiến khoa học không tương quan gì đến việc tiến gần hơn đến thực sự. Kuhn có vẻ như đồng ý điều này. Nhưng ông nói rằng ông vẫn tin yêu vào tân tiến khoa học vì ông tin rằng những kim chỉ nan sau này thường tốt hơn những kim chỉ nan trước đó ở chỗ chúng đúng mực hơn, đưa ra những Dự kiến can đảm và mạnh mẽ hơn, đưa ra những chương trình nghiên cứu và điều tra hiệu suất cao và lịch sự hơn .Một hệ quả khác của kim chỉ nan về sự đổi khác quy mô của Kuhn là khoa học không tiến triển theo khunh hướng đồng đều, từ từ tích góp kiến ​ ​ thức và đào sâu những lý giải của nó. Thay vào đó, những ngành học xen kẽ giữa những quy trình tiến độ khoa học thông thường được thực thi trong một quy mô thống trị và những quá trình khoa học mang tính cách mạng khi một cuộc khủng hoảng cục bộ mới Open yên cầu một quy mô mới .Đó là ý nghĩa bắt đầu của ” sự đổi khác quy mô “, và nó vẫn có ý nghĩa trong triết học khoa học. Tuy nhiên, khi được sử dụng bên ngoài triết học, nó thường chỉ có nghĩa là một sự biến hóa đáng kể trong triết lý hoặc thực hành thực tế. Vì vậy, những sự kiện như sự sinh ra của TV độ sắc nét cao, hoặc đồng ý hôn nhân gia đình đồng tính, hoàn toàn có thể được miêu tả là tương quan đến sự biến hóa quy mô .

5/5 - (1 vote)

Bài viết liên quan

Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments