Vận tải đường sắt – Wikipedia tiếng Việt

Đường sắt, hay vận tải đường sắt, là loại hình vận chuyển/vận tải hành khách và hàng hóa bằng phương tiện có bánh được thiết kế để chạy trên loại đường đặc biệt là đường ray (đường rầy).

Đường ray gồm có hai thanh thép chạy song song đặt cố định và thắt chặt xuống nền là những thanh chịu lực bằng gỗ, bê tông hay sắt thép ( gọi chung là thanh tà vẹt ) và khoảng cách giữa hai thanh ray ( gọi là khổ đường ) được duy trì cố định và thắt chặt. Các thanh ray và tà vẹt đặt trên nền đã được tái tạo có năng lực chịu lực nén lớn như nền rải đá, nền bê tông, v.v.. Chạy trên đường ray là đoàn tàu – một chuỗi những phương tiện đi lại tự quản lý và vận hành – là đầu tàu, hoặc không tự quản lý và vận hành – là toa tàu nối với nhau. Tiếp xúc với đường ray là bánh thép. Các toa tàu vận động và di chuyển trên đường ray với lực ma sát ít hơn rất nhiều so với những phương tiện đi lại dùng bánh cao su đặc trên đường thường thì và do đó đầu tàu dùng kéo những toa tàu sử dụng nguồn năng lượng hiệu suất cao hơn. Tổng chiều dài đường tàu trên quốc tế khoảng chừng 1,2 triệu km. Các toa tàu ngày càng tiện lợi tăng trưởng ngày càng phong phú, tốc đọ tàu chạy tiến tân nhất lên tới 250 – 300 km / h ( Dùng để chuyển chở hành khách ) Tàu chạy trên đệm từ hoàn toàn có thể đặt đến 500 km / h

Lịch sử giao thông đường sắt bắt đầu vào thế kỷ thứ 6 TCN ở Hy Lạp cổ đại. Nó có thể được chia thành nhiều giai đoạn rời nhau được phân biệt bằng các phương tiện chính của vật liệu làm đường sắt và nguồn lực đầu máy được sử dụng.

Thời gian đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Tuyến đường ray tiên phong là con đường Diolkos thiết kế xây dựng thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, dài 6,4 km dùng chuyển những thuyền qua eo đất Corinth ở Hy Lạp. Thời đó, để đi từ biển Ionian sang biển Aegea, tàu thuyền phải đi vòng bán đảo Peloponnese. Con đường hàng hải này có ba mũi đá nhô ra biển làm nó trở nên vô cùng nguy khốn, nhiều thương thuyền đã bị đắm nơi đây. Con đường Diolkos là giải pháp hữu hiệu đưa thuyền bè qua lại bảo đảm an toàn. Những con tàu nằm trên những xe chở do nô lệ hoặc súc vật kéo. Nền con đường là đá vôi, có hai rãnh song song để bánh xe lăn trong đó. Khoảng cách hai rãnh là 1,5 m ( có lẽ rằng đây là địa thế căn cứ cho tiêu chuẩn khổ đường tàu sau này ). Diolkos được sử dụng hơn 1.300 năm cho đến giữa Thiên niên kỷ thứ nhất. Những xe goòng kéo bằng ngựa trên những lằn đá tiên phong Open ở Hy Lạp, Malta và những vùng thuộc Đế quốc La Mã ít nhất là 2000 năm trước .Vào khoảng chừng năm 1550, đường ray Open trở lại ở Châu Âu, nhưng bấy giờ ray làm bằng gỗ. Những đường ray tiên phong của nước Anh được thiết kế xây dựng vào đầu thế kỷ 17, hầu hết là dùng chuyển than từ mỏ đến bờ sông, kênh đào để chất lên thuyền. Thời kỳ này, bánh xe đã có gờ phía trong để chống trật ray, tuy nhiên đường ray vẫn làm bằng gỗ nên chóng mòn và phải thay thế sửa chữa. Năm 1768, đường ray khởi đầu được phủ lớp sắt lên trên giúp cho chúng có mặt phẳng bền chắc hơn nhiều .Đến cuối thế kỷ 18, đường ray bằng sắt khởi đầu Open và năm 1802, William Jessop – kỹ sư thiết kế xây dựng người Anh mở bán khai trương tuyến luân chuyển đường tàu công cộng Surrey ở nam Luân Đôn. Mặc dù vẫn sử dụng ngựa kéo, đây được coi là tuyến đường tàu công cộng tiên phong trên quốc tế .Đầu tàu hỏa tiên phong do Richard Trevithick sản xuất và chạy thử năm 1804 ở Merthyr Tydfil, xứ Wales. Thử nghiệm không thành công xuất sắc một phần bởi động cơ quá nặng làm đường ray không chịu nổi. Năm 1807, tuyến đường ray do ngựa kéo nối Swansea và Mumbles ở xứ Wales trở thành đường tàu chở hành khách tiên phong trên quốc tế .

Giai đoạn tiếp theo ( 1811 – nay )[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1811, nhà sáng tạo người Anh John Blenkinsop phong cách thiết kế thành công xuất sắc đầu tàu hơi nước tiên phong. Tuyến đường sắt sử dụng đầu máy này là đoạn nối Middleton Colliery và Leeds ở Anh dùng chở than. Cái đầu máy được sản xuất bởi Matthew Muray, công ty Fenton, Murray and Wood. Và tuyến đường sắt này với tên Middleton Railway ( đường tàu Middleton ) là tuyến tiên phong trên quốc tế sử dụng đầu máy hơi nước cho mục tiêu thương mại. Đó cũng là đường tàu tiên phong ở nước Anh được thiết kế xây dựng bởi một luật đạo của Quốc hội .Năm 1830, đường tàu Liverpool và Manchester triển khai xong, là tuyến đường nối những thành phố tiên phong trên quốc tế. Mẫu đầu tàu sử dụng trên con đường này được phong cách thiết kế bởi George Stephenson mang tên Rocket, nó trở thành đầu máy nổi tiếng. Thành công của tuyến đường chứng tỏ tính hiện thực của phương pháp vận tải đường bộ mới. Đường sắt nhanh gọn được kiến thiết xây dựng khắp nước Anh và toàn quốc tế. Nó là phương tiện đi lại luân chuyển trên bộ thống trị gần một thế kỷ cho đến khi máy bay và xe hơi sinh ra .Những thập niên sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, đầu máy dùng động cơ diesel và động cơ điện dần thay thế sửa chữa đầu máy hơi nước. Từ thập kỷ 1960, đường tàu cao tốc mở màn Open ở nhiều nước mà tiên phong là Nhật và Pháp .

Đường sắt cao tốc[sửa|sửa mã nguồn]

Đường sắt cao tốc (viết tắt ĐSCT hoặc bằng tiếng Anh HSR từ “high-speed rail”) là một kiểu vận tải hành khách đường sắt hoạt động nhanh hơn rất nhiều so với tốc độ đường sắt thông thường. Liên minh châu Âu đã định nghĩa chi tiết tốc độ của đường sắt cao tốc là 245 km/h cho đường nâng cấp và 295 km/h trở lên với đường mới.[1] Tại Nhật Bản các tuyến đường Shinkansen hoạt động với tốc độ hơn 260 km/h và được xây dựng bằng đường sắt khổ tiêu chuẩn và không có giao cắt đồng mức.[2] Tại Trung Quốc, các tuyến đường sắt cao tốc quy ước hoạt động với tốc độ tối đa 350 km/h,[3] và một tuyến maglev đạt tới tốc độ 430 km/h.

Ưu điểm của vận tải đường bộ đường tàu[sửa|sửa mã nguồn]

Vận chuyển sản phẩm & hàng hóa đường tàu là hình thức luân chuyển cơ giới trên bộ hiệu suất cao nhưng cần góp vốn đầu tư lớn. Đường ray tạo mặt phẳng rất phẳng và cứng giúp những bánh tàu lăn với lực ma sát tối thiểu. Ví dụ, một toa tàu thông thường hoàn toàn có thể mang 125 tấn sản phẩm & hàng hóa trên bốn trục bánh. Khi xếp đầy tải, tiếp xúc của mỗi bánh với đường tàu chỉ trên mặt phẳng rộng bằng một đồng xu. Điều này giúp tiết kiệm ngân sách và chi phí nguồn năng lượng, nguyên vật liệu so với những mô hình luân chuyển khác ví dụ đường nhựa. Đoàn tàu xuất hiện trước tiếp xúc nhỏ so với khối lượng chúng chuyên chở, nhờ đó giảm lực cản không khí và giảm nguồn năng lượng tiêu tốn. Trong điều kiện kèm theo tốt, một đoàn tàu cần ít nguồn năng lượng hơn so với luân chuyển đường đi bộ từ 50 % đến 70 % với cùng một khối lượng luân chuyển ( hoặc cùng số hành khách ). Hơn nữa, đường ray và những thanh tà vẹt phân phối lực nén của đoàn tàu đều khắp, được cho phép mang tải lớn hơn luân chuyển đường đi bộ mà hao mòn đường lại thấp hơn .Vận tải đường tàu sử dụng diện tích quy hoạnh và khoảng trống hiệu suất cao : trong cùng khoảng chừng thời hạn, hai làn đường tàu đặt hoàn toàn có thể luân chuyển nhiều sản phẩm & hàng hóa và hành khách hơn so với một con đường bốn làn xe. Với những nguyên do trên, luân chuyển đường tàu là mô hình luân chuyển công cộng đa phần ở rất nhiều vương quốc. Ở Châu Á Thái Bình Dương, hàng triệu người sử dụng đường tàu là phương tiện đi lại đi lại tiếp tục như tại Ấn Độ, Trung Quốc, Nước Hàn và Nhật Bản. Đường sắt cũng rất thông dụng ở Châu Âu .

An toàn trong vận tải đường bộ đường tàu[sửa|sửa mã nguồn]

Nguyên nhân gây tai nạn đáng tiếc[sửa|sửa mã nguồn]

Một vụ tai nạn đáng tiếc đường tàu tại nhà ga Montparnasse, Paris Pháp vào khoảng chừng năm 1895Đoàn tàu thường luân chuyển với tốc độ rất cao, tuy nhiên, bởi chúng rất nặng và có quán tính lớn và không hề đi ra ngoài đường ray nên việc dừng tàu cần khoảng cách khá lớn. Cho dù vận tải đường bộ đường tàu được coi là một trong những hình thức luân chuyển bảo đảm an toàn nhất, vẫn có năng lực xảy ra tai nạn thương tâm. Những vụ tai nạn thương tâm ở nhiều hình thức, từ việc trật bánh cho đến đâm va trực tiếp của hai đoàn tàu hoặc va chạm với những phương tiện đi lại giao thông vận tải đường đi bộ ở những đoạn giao cắt. Đâm va với phương tiện đi lại đường đi bộ ở Hoa Kỳ xảy ra hàng ngàn vụ hàng năm, giết chết khoảng chừng 500 người ; ở Anh chỉ khoảng chừng 30 vụ mỗi năm gây thương vong khoảng chừng 12 người .

Biện pháp bảo đảm an toàn[sửa|sửa mã nguồn]

Những giải pháp bảo đảm an toàn quan trọng nhất trong vận tải đường bộ đường tàu là sử dụng mạng lưới hệ thống tín hiệu đường tàu và quản trị tốt những đoạn giao cắt với đường đi bộ. Còi tàu báo hiệu sự xuất hiện của tàu hỏa trong khu vực và tín hiệu đường tàu giúp duy trì khoảng cách giữa những đoàn tàu. Ở Anh, nguyên ngân của 50% số vụ tai nạn thương tâm là do phá hoại và không cẩn thận. Các tuyến đường sắt được chia thành những khu vực và những vùng nhỏ để điều tiết sao cho bảo vệ chỉ có một đoàn tàu trên một đường ray tại mỗi thời gian. Điều độ giao thông vận tải đường tàu được thực thi giống như quản trị không lưu. So với vận tải đường bộ đường đi bộ, đường tàu khá bảo đảm an toàn. Số liệu hàng năm cho thấy ở Hoa Kỳ và Anh có 40.000 và 3.000 người chết bởi tai nạn thương tâm đường đi bộ, trong khi đó thương vong bởi tai nạn thương tâm đường tàu lần lượt là 1.000 và 20. [ 4 ]

Thiết bị cảnh báo an toàn[sửa|sửa mã nguồn]

Một cột đèn tín hiệu đường tàu tại Nước Ta, nó báo trước cho những lái tàu biết rằng tàu sắp vào ga và chuẩn bị sẵn sàng dừng trên đường ray phụHệ thống đèn tín hiệu và biển báo hiệu có năng lực truyền thông tin đi rất xa giúp lái tàu biết được trạng thái tuyến đường phía trước để giải quyết và xử lý trường hợp kịp thời

Những nâng cấp cải tiến mới về tàu hỏa[sửa|sửa mã nguồn]

Trên các tuyến đường tối tân tốc độ chạy tàu đạt tới 250 – 300 km/h hay hơn nữa, dùng để chuyên chở hành khách. Tàu chạy trên đệm từ có thể đạt tốc độ 500 km/h

Những vụ tai nạn đáng tiếc đường tàu lớn tại Nước Ta và quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

• Tai nạn tàu 183 (1982): xảy ra ngày 17 tháng 3 năm 1982 tại xã Tây Hòa, huyện Trảng Bom tỉnh Đồng Nai, làm hơn 200 người chết và rất nhiều người bị thương.
• Trưa ngày 12 tháng 3 năm 2005, tàu hỏa số hiệu E1 chạy theo hướng Hà Nội – Thành phố Hố Chí Minh khi đến Lăng Cô (Thừa Thiên Huế) thì bị đứt mối nối giữa toa số 7 và 8 dẫn đến lật tàu làm 12 người chết.
• Trưa ngày 22 tháng 11 năm 2009, tàu hỏa số hiệu TN1 chạy theo hướng Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh đâm vào xe ô tô khách khoảng 30 chỗ ngồi chở một đám ăn hỏi, làm 9 người chết.[5]
• Hồi 4 giờ 30 phút rạng sáng ngày 7 tháng 2 năm 2010, tại Nam Định, một vụ TNGT đường sắt hai dì cháu đã tử nạn do thiếu quan sát khi qua đường tàu. Đoạn đường ngang này không hề có rào chắn, không có biển báo và thiết bị cảnh báo. Ngành đường sắt đã điều công nhân đến phá dỡ đoạn đường ngang trải nhựa này từng tồn tại nhiều năm tại thành phố Nam Định.[6]

Ngày 22 tháng 2, vụ tai nạn đáng tiếc tàu lửa ở Argentina làm 49 người thiệt mạng và 600 người bị thương

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki công nghệ