Liên đoàn bóng đá châu Âu (tiếng Anh: Union of European Football Associations; viết tắt: UEFA; tiếng Pháp: Union des Associations Européennes de Football) là cơ quan quản lý bóng đá, bóng đá trong nhà và bóng đá bãi biển ở châu Âu. UEFA là một trong sáu liên đoàn châu lục của cơ quan quản lý bóng đá thế giới FIFA. UEFA gồm 55 liên đoàn quốc gia thành viên.

UEFA đại diện thay mặt những liên đoàn bóng đá vương quốc châu Âu, tổ chức triển khai những giải đấu cho đội tuyển vương quốc và câu lạc bộ gồm có Giải vô địch bóng đá châu Âu, UEFA Champions League, UEFA Europa League, Siêu cúp bóng đá châu Âu, và trấn áp tiền thưởng, luật lệ và bản quyền truyền thông online cho những giải đấu này .Henri Delaunay là tổng thư ký tiên phong trong khi Ebbe Schwartz là quản trị tiên phong. quản trị lúc bấy giờ là Aleksander Čeferin, cựu quản trị Thương Hội bóng đá Slovenia, người được bầu là quản trị thứ bảy của UEFA tại Đại hội UEFA đặc biệt quan trọng lần thứ 12 ở Athens vào tháng 9 năm năm nay, đồng thời trở thành phó quản trị FIFA. [ 3 ]

Các thành viên của UEFA không chỉ có các nước châu Âu mà còn có một vài nước nằm một phần ở lãnh thổ châu Á như Kazakhstan, Azerbaijan, Israel…

Bạn đang đọc: UEFA – Wikipedia tiếng Việt

Mục lục nội dung

Lịch sử và thành viên[sửa|sửa mã nguồn]

Trụ sở UEFA ở Nyon, Vaud, Thụy SĩUEFA được xây dựng ngày 15 tháng 6 năm 1954 ở Basel, Thụy Sĩ sau cuộc luận bàn giữa những liên đoàn bóng đá Ý, Pháp và Bỉ. [ 4 ] Liên đoàn bóng đá châu Âu khởi đầu với 25 thành viên ; số lượng tăng lên hai lần vào đầu thập kỷ 1990 sau khi những vương quốc như Liên Xô, Nam Tư và Tiệp Khắc tan rã thành những vương quốc riêng không liên quan gì đến nhau. Cho tới năm 1959 trụ sở chính được đặt ở Paris, Pháp ; và sau đó là tại Bern. Vào năm 1995, trụ sở UEFA được dời về Nyon, Thụy Sĩ .Thành viên của UEFA hầu hết là những vương quốc độc lập có chủ quyền lãnh thổ tại châu Âu ; tuy nhiên, cũng có những ngoại lệ. Một số nước ( Monaco và Vatican ) không phải là thành viên. Một số thành viên UEFA không phải vương quốc có chủ quyền lãnh thổ, mà là một phần của một vương quốc lớn hơn theo luật lệ quốc tế. Các thành viên này là Bắc Ireland, Scotland, Anh và Wales ( Liên hiệp Anh ), Gibraltar ( Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh ), Quần đảo Faroe ( vương quốc tự trị thuộc Đan Mạch ), và Kosovo ( chủ quyền lãnh thổ tranh chấp và được nhiều vương quốc công nhận ) .Một số vương quốc UEFA là những vương quốc nằm ở hai lục địa ( Azerbaijan, Gruzia, Kazakhstan, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga ) trong khi 1 số ít khác được coi là một phần của châu Âu về mặt văn hóa truyền thống và chính trị ( Armenia và Síp ). Các vương quốc từng là thành viên của Liên đoàn bóng đá châu Á ( AFC ) cũng được kết nạp vào liên đoàn bóng đá châu Âu là Israel ( do bị loại ra khỏi AFC năm 1974 ) và Kazakhstan. Thêm vào đó 1 số ít liên đoàn thành viên của UEFA được cho phép những đội bóng nằm ngoài biên giới chủ quyền lãnh thổ được tham gia vào những giải đấu quốc nội của nước đó. Ví dụ như AS Monaco FC tham gia giải của Pháp ( mặc dầu là vương quốc độc lập ) ; những câu lạc bộ Wales như Cardiff City, Swansea City và Newport County tranh tài ở Anh ; Derry City của Bắc Ireland, tham gia League of Ireland của Cộng hòa Ireland cũng như 7 câu lạc bộ Liechtensteinian tham gia những giải của Thụy Sĩ .

^
Thành lập với tên gọi Związek Polski Piłki Nożnej (một phần của Liên đoàn bóng đá Áo cũ) vào năm 1911, tiền thân của liên đoàn hiện nay.
^ Bóng đá cấp câu lạc bộ ở Iceland diễn ra từ 1912 tức 35 năm trước khi KSI xây dựng, những chức vô địch trước năm 1947 đều được KSI công nhận
^ Cựu thành viên Liên đoàn bóng đá châu Á ( 1954 – 1974 ), gia nhập UEFA vì một số ít đội của AFC khước từ tranh tài với họ .
^ Israel là thành viên dự khuyết của UEFA kể từ 1992, do đó những câu lạc bộ Israel được phép tham gia những giải đấu của UEFA mùa giải 1992 – 93 và 1993 – 94 mặc dầu Israel không phải thành viên chính thức của UEFA .
^ Cựu thành viên Liên đoàn bóng đá châu Á ( 1994 – 2002 ) .
^
Được thành lập với tên gọi Comité Français Interfédéral vào năm 1907, tiền thân của liên đoàn hiện nay.
^ Comité Français Interfédéral), thay thế Liên đoàn bóng đá Pháp lúc bấy giờ ( tiền thân là ), sửa chữa thay thế USFSA vào năm 1907 .

Cựu thành viên[sửa|sửa mã nguồn]

Lệnh trừng phạt[sửa|sửa mã nguồn]

Đối với liên đoàn[sửa|sửa mã nguồn]

Đối với câu lạc bộ ( và một phần với liên đoàn )[sửa|sửa mã nguồn]

Các giải đấu[sửa|sửa mã nguồn]

UEFA điều hành quản lý những giải đấu bóng đá quốc tế cấp đội tuyển vương quốc và câu lạc bộ ở châu Âu cũng như Bắc Á, Tây Á và Trung Á .

Đội tuyển vương quốc[sửa|sửa mã nguồn]

UEFA tổ chức triển khai hai trong số những giải đấu số 1 quốc tế : Giải vô địch bóng đá châu Âu và UEFA Nations League. Giải đấu chính dành cho những đội tuyển vương quốc nam là Giải vô địch bóng đá châu Âu hay Euro, khởi đầu từ năm 1958, với vòng chung kết tiên phong vào năm 1960. UEFA Nations League là giải đấu thứ hai của nam và được tổ chức triển khai từ năm 2018. Giải đấu này thay thế sửa chữa những trận đấu giao hữu theo Lịch FIFA. Giải này diễn ra hai năm một lần .UEFA cũng có những giải đấu ở Lever U-21, U-19 và U-17. Đối với những đội tuyển nữ, UEFA tổ chức triển khai Giải vô địch bóng đá nữ châu Âu cho Lever cao nhất cũng như những giải U-19 và U-17 .UEFA cùng với Liên đoàn bóng đá châu Phi tổ chức triển khai UEFA – CAF Meridian Cup dành cho bóng đá trẻ. UEFA tổ chức triển khai UEFA Regions ‘ Cup cho những đội tuyển bán chuyên nghiệp đại diện thay mặt cho những khu vực địa phương từ năm 1999. Đối với bóng đá trong nhà có Giải vô địch bóng đá trong nhà châu Âu và Giải vô địch bóng đá trong nhà U-21 châu Âu. Mặc dù UEFA có một ban dành riêng cho bóng đá bờ biển, họ không công nhận hay tổ chức triển khai giải đấu bóng đá bờ biển nào. Các giải đấu dành cho đội tuyển vương quốc và câu lạc bộ thành viên UEFA đều do Beach Soccer Worldwide tổ chức triển khai .Các đội tuyển bóng đá nam của Ý, Đức, Tây Ban Nha, Pháp và Nga [ 5 ] là những đội tuyển duy nhất vô địch châu Âu ở tổng thể những Lever .

Câu lạc bộ[sửa|sửa mã nguồn]

Quốc gia thành viên của UEFA theo số suất dự cúp châu Âu mùa 2009 – 10Giải đấu số 1 của UEFA là UEFA Champions League, khởi đầu từ mùa 1992 – 93 và quy tụ 1 tới 4 đội trong một vương quốc ( số đội phụ thuộc vào vào thứ hạng của vương quốc đó ) ; đây là giải đấu được tái cấu trúc từ giải đấu tiền thân nơi quy tụ chỉ một câu lạc bộ trên một vương quốc ( tổ chức triển khai từ 1955 tới 1992 với tên European Champion Clubs ‘ Cup, European Cup hay Cúp C1 ) .Giải đấu hạng hai là UEFA Europa League. Giải này dành cho những đội vô địch cúp vương quốc và có thứ hạng cao tại giải vô địch vương quốc và được UEFA tổ chức triển khai từ năm 1971. Tên gọi cũ của giải là UEFA Cup với tiền thân là Inter-Cities Fairs Cup hay Cúp Hội chợ ( mở màn từ năm 1955 ). Giải đấu hạng hai khác là UEFA Cup Winners ‘ Cup hay Cúp C2, mở màn từ 1960, được sáp nhập vào UEFA Cup ( nay là UEFA Europa League ) từ năm 1999 .

Vào tháng 12 năm 2018, UEFA thông báo về sự ra đời của giải đấu hạng ba mới dành cho các câu lạc bộ, tạm gọi là Europa League 2 (UEL2). Giải quy tụ 32 đội, với vòng knockout có sự góp mặt của các đội đứng thứ ba vòng bảng Europa League.[6].

Đối với bóng đá nữ UEFA tổ chức triển khai UEFA Women’s Champions League từ năm 2001 với tên UEFA Women’s Cup và đổi tên như lúc bấy giờ từ năm 2010 .

Siêu cúp bóng đá châu Âu là trận đấu giữa đội vô địch Champions League và Europa League (trước đây là đội vô địch Cup Winners’ Cup), tổ chức từ năm 1973.[7][8][9]

Xem thêm: favorable là gì ? nghĩa của từ favorable trong tiếng việt

UEFA Intertoto Cup là một giải đấu mùa hè, trước gồm những đội đến từ Trung Âu, sau đó được UEFA công nhận là giải chính thức từ năm 1995. [ 10 ] Cúp Intertoto diễn ra lần cuối vào năm 2008 .Cúp Liên lục địa được đồng tổ chức triển khai với Liên đoàn bóng đá Nam Mỹ, với sự góp mặt của đội vô địch UEFA Champions League và đội vô địch Copa Libertadores. [ 11 ]Chỉ có năm đội [ 12 ] [ 13 ] ( Juventus, Ajax, Manchester United, Bayern München và Chelsea ) từng vô địch cả ba giải đấu số 1 ( Cúp C1 / UEFA Champions League, Cúp C2 / UEFA Cup Winners ‘ Cup và Cúp UEFA / UEFA Europa League ), [ 14 ] một thành tích bất khả thi so với những đội chưa từng vô địch Cup Winners ‘ Cup. Hiện có tám đội bóng châu Âu từng giành hai trong số ba cúp châu Âu ; bảy trong số đó từng giành Cup Winners ‘ Cup, bốn chưa từng vô địch Champions League và bốn đội chưa từng vô địch UEFA Europa League .Juventus của Ý là đội tiên phong ở châu Âu từng vô địch tổng thể những giải đấu chính thức của UEFA [ 15 ] và được Liên đoàn bóng đá châu Âu trao tấm bảng kỷ niệm vào ngày 12 tháng 7 năm 1988. [ 16 ] [ 17 ]Giải đấu bóng đá trong nhà số 1 của UEFA là UEFA Futsal Cup, mở màn từ năm 2001 sửa chữa thay thế cho Futsal European Clubs Championship. Futsal European Clubs Championship dù có truyền thống cuội nguồn truyền kiếp trong hội đồng futsal châu Âu, lại không được UEFA công nhận .