Vi khuẩn lam – Wikipedia tiếng Việt

Vi khuẩn lam (danh pháp khoa học: Cyanobacteria), thường được gọi là tảo lam hay tảo lục lam Lee R. E. (2008). Phycology., là một ngành vi khuẩn có khả năng quang hợp[4]. Tên gọi “cyanobacteria” có nguồn gốc từ màu sắc của các loài vi khuẩn này (tiếng Hy Lạp: κυανός (kyanós) = lam).

Bằng việc tạo ra oxy ở dạng khí như thể một phụ phẩm của quy trình quang hợp, những vi trùng lam được người ta cho là đã quy đổi khí quyển mang tính khử ở thời kỳ đầu thành khí quyển mang tính oxy hóa, một việc làm đã biến hóa mãnh liệt thành phần sự sống trên Trái Đất bằng sự kích thích đa dạng sinh học và dẫn tới sự gần như là tuyệt chủng của những sinh vật không chịu được oxy. Theo thuyết nội cộng sinh, những lục lạp được tìm thấy trong thực vật và tảo nhân chuẩn đã tiến hóa từ những tổ tiên là vi trùng lam trải qua chính sách nội cộng sinh .

Sinh thái học[sửa|sửa mã nguồn]

Nảy nở xanh tươi của vi trùng lam tại khu vực gần Fiji

Vi khuẩn lam có thể được tìm thấy gần như trong mọi môi trường sống trên đất liền và trong môi trường nước – như trong các đại dương, môi trường nước ngọt, đất hay đá ẩm thấp vĩnh cửu hay tạm thời (kể cả trong các hoang mạc), đất và đá trọc (thậm chí kể cá các loại đá tại châu Nam Cực). Chúng có thể xuất hiện như là các tế bào phiêu sinh hay tạo ra các màng sinh học quang dưỡng. Chúng cũng được tìm thấy trong gần như mọi hệ sinh thái trong đá[5]. Một số loài vi khuẩn lam là các sinh vật nội cộng sinh trong địa y, thực vật, các dạng sinh vật nguyên sinh hoặc bọt biển và có vai trò cung cấp năng lượng cho sinh vật chủ. Một số loài còn sinh sống trên lông của một số loài thú, như những con lười, và tạo ra một dạng ngụy trang cho các động vật này[6].

Vi khuẩn lam thủy sinh được biết đến vì sự sinh sôi nảy nở rộng khắp và dễ thấy của chúng, cả trong môi trường tự nhiên nước ngọt lẫn môi trường tự nhiên biển. Sự sinh sôi nảy nở này hoàn toàn có thể Open dưới dạng những vết hay những lớp váng có màu lục lam. Sự sinh sôi nảy nở này hoàn toàn có thể là ô nhiễm cho thiên nhiên và môi trường, và thường dẫn tới việc ngừng hoạt động những vùng nước tiêu khiển vui chơi khi Open những vết / đốm của vi trùng lam. Các virus ăn vi trùng lam ở biển là những sinh vật ký sinh đáng kể so với những vi trùng lam đơn bào sinh sống trong môi trường tự nhiên biển [ 7 ]
Vi khuẩn lam là nhóm sinh vật có năng lực quang hợp và cố định và thắt chặt đạm, sinh sống trong nhiều môi trường tự nhiên sống khác nhau, kể cả đất đá hay nước. Trong nhóm này, những sinh vật quang hợp có màu là cyanophycin, allo-phycocyanin và erythro-phycocyanin. Tản của chúng dịch chuyển từ đơn bào tới tế bào dạng sợi hay dị bào dạng sợi. Chúng cố định và thắt chặt nitơ trong khí quyển trong những điều kiện kèm theo ưa khí hay kị khí bằng những dị bào .

Cố định nitơ[sửa|sửa mã nguồn]

Vi khuẩn lam gồm có những loài đơn bào hoặc sinh sống thành tập đoàn lớn. Các tập đoàn lớn hoàn toàn có thể tạo thành dạng sợi, tấm hay những quả cầu rỗng. Một số tập đoàn lớn dạng sợi có năng lực phân lập thành nhiều kiểu tế bào có vai trò khác nhau, gồm có những tế bào sinh dưỡng ; tế bào thường thì ; tế bào quang hợp, được hình thành trong những điều kiện kèm theo thích hợp ; ví dụ điển hình những akinete là dạng bào tử chịu đựng điều kiện kèm theo khí hậu hoàn toàn có thể hình thành khi những điều kiện kèm theo môi trường tự nhiên trở nên khắc nghiệt ; hay những dị bào có vách dày chứa enzym nitrogenaza là thiết yếu cho quy trình cố định và thắt chặt đạm. Các dị bào cũng hoàn toàn có thể hình thành trong những điều kiện kèm theo môi trường tự nhiên thích hợp ( thiếu oxy ) khi nitơ được cố định và thắt chặt là hiếm có. Các loài tạo dị bào là chuyên biệt hóa cho việc cố định và thắt chặt đạm và có năng lực chuyển hóa nitơ tự do dạng khí thành amonia ( Bản mẫu : Nh3 ), nitrit ( Bản mẫu : No2 – ) hay nitrat ( Bản mẫu : No3 – ), là dạng mà thực vật hoàn toàn có thể hấp thụ và chuyển hóa thành protein và những axit nucleic ( nói chung những loài thực vật không có năng lực hấp thụ và chuyển hóa trực tiếp nitơ tự do trong khí quyển, ngoại trừ những loài có quan hệ [ nội ] cộng sinh với vi trùng cố định và thắt chặt đạm – như những loài trong họ Đậu ( Fabaceae ) ) .

Các ruộng lúa sử dụng các quần thể vi khuẩn lam cố định đạm (như Anabaena – vi khuẩn lam cộng sinh với dương xỉ thủy sinh là bèo tấm (Azolla)) như là nguồn cung cấp phân đạm[8].

Hình thái học[sửa|sửa mã nguồn]

Nhiều loài vi trùng lam tạo thành những tế bào ở dạng sợi có năng lực di động, gọi là hormogonium, hoàn toàn có thể tách ra khỏi sinh khối chính để sinh sôi và hình thành những tập đoàn lớn mới ở nơi khác. Các tế bào trong hormogonium thường mỏng mảnh hơn so với những tế bào ở trạng thái sinh dưỡng, và những tế bào ở bất kể đầu nào của chuỗi di động đều hoàn toàn có thể thon nhỏ. Nhằm tách ra khỏi tập đoàn lớn cha, hormogonium thường đứt ra ở tế bào yếu hơn cả trong sợi, gọi là necridium .

Mỗi tế bào riêng rẽ của vi khuẩn lam thường có vách tế bào dày dạng keo gelatin. Chúng không có lông roi (tiên mao), nhưng các hormogonium của một số loài có thể di chuyển bằng cách trượt dọc theo các bề mặt. Nhiều dạng sợi đa bào của Oscillatoria có khả năng chuyển động theo dạng sóng; với sợi dao động tới và lui. Trong các cột nước một số vi khuẩn lam trôi nổi bằng cách tạo ra các bọng khí, như ở vi khuẩn cổ (Archaea). Các bọng này không là các cơ quan tử như vậy. Chúng không bị ràng buộc bằng các màng lipid mà là bằng một màng protein.

Một số loài vi khuẩn lam đóng góp đáng kể vào sinh thái học và chu trình oxy toàn cầu. Loài vi khuẩn lam biển nhỏ bé thuộc chi Prochlorococcus được phát hiện năm 1986 chiếm trên 50% khả năng quang hợp của đại dương mênh mông[9]. Nhiều loài vi khuẩn lam thậm chí còn thể hiện khả năng tạo nhịp điệu sinh học ngày đêm, một khả năng mà từng có thời người ta cho rằng chỉ có ở các sinh vật nhân chuẩn.

• Khuẩn bèo dâu – các loài vi khuẩn lam cộng sinh trong lá bèo hoa dâu.
• Khuẩn cẩm tú cầu – các loài vi khuẩn lam cộng sinh trong lá cẩm tú cầu.
• Khuẩn bèo tây – các loài vi khuẩn lam ký sinh và cộng sinh trong lá lục bình.

Vi khuẩn lam thường cộng sinh và ký sinh trên các lá cây có ánh sáng.

Ngành Cyanobacteria

1. Lớp Chroobacteria
   1. Bộ Chroococcales
   2. Bộ Oscillatoriales
2. Lớp Cyanobacteria
   1. Nhánh I
   2. Nhánh III
   3. Nhánh IV
3. Lớp Hormogoneae
   1. Bộ Nostocales
   2. Bộ Stigonematales
4. Lớp Incertae sedis
   1. 1. 1. Chi Amphithrix

Cấu tạo tế bào[sửa|sửa mã nguồn]

Bảng so sánh cấu trúc khuẩn lam với vi trùng sẽ được lập như sau

Cấu tạo tế bào
Khuẩn lam (tỉ lệ)
Vi khuẩn (tỉ lệ)

Nhân
32%
29%

Không bào
45%
49%

Vách tế bào
99%
89%

Chất tế bào
71%
62%

Màng sinh chất
12%
7%

Bào quan chứa chất diệp lục
98%
1%

Khuẩn lam có tỉ lệ nhiều hơn vi trùng 224 % .Tế bào vi trùng lam được phủ bọc bời lớp màng nhày có cấu tạo hóa học hầu hết là polysaccharide giống với capsule của vi trùng. Thành tế bào là lớp lưới murein gồm nhiều lớp glycopeptide, gần giống với thành tế bào của vi trùng gram dương. Cấu trúc màng nguyên sinh chất cũng giống vi trùng, gốm 3 lớp với lớp trong và lớp ngoài cấu trúc hầu hết là protein còn lớp giữa là phospholipid. Tế bào chất là dịch keo trong suốt có chứa hạt ribosome, volutine, không bào, glycopeptide ( mẫu sản phẩm quang hợp đa phần của vi trùng lam, glycopeptide gần giống với glycogen. Không bào của vi trùng lam chứa đầy khí nitơ .Vi khuẩn lam thường có sắc tố khác nhau do chứa những nhóm sắc tố là diệp lục tố, carotenoid và phytocobilin .

Kích thước, hình dạng và phương pháp vận động và di chuyển[sửa|sửa mã nguồn]

Khuẩn lam có hầu hết là kích cỡ nhỏ, còn lại kích cỡ gấp đôi phần đông khuẩn lam. Về mặt hình dạng, vi trùng lam thường hình bát giác, hình cầu, hình lá cây .Có 3 phương pháp chuyển dời đa phần, ta lập bảng so sánh sau

Loại sinh vật
Vi khuẩn
Khuẩn lam

Có roi
3400
109000

Không có roi
105700
0

Không có roi hoàn chỉnh
900
1000

Khi nhìn bằng ống nhòm, ta thấy khuẩn lam có kích thước 0,4% vi khuẩn. Với mắt thường, ta chưa rõ khuẩn lam chiếm ?% vi khuẩn. Dưới kính hiển vi, vi khuẩn lam có thể chiếm 60 – 75% vi khuẩn.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki công nghệ