Tim hieu ve Nursing Home ở Mỹ

Nursing Home ở Mỹ
Bs Trần Công Bảo & Nỗi buồn của người Việt già ở Nursing Home

Cổ nhân có câu : “ sinh, lão, bệnh, tử ”. Bốn quy trình tiến độ này không ai hoàn toàn có thể tránh khỏi. Chuẩn bị ứng phó với bệnh tật và tuổi già của mình và của thân nhân mình là điều ai cũng có dịp nghĩ tới, kể cả chính kẻ viết bài này là tôi cũng đang sắp sửa bước vào tuổi “ thất thập cổ lai hi ”.

Anh bạn thân của tôi, Bs. TNT từ lâu có đề nghị tôi viết một bài về “Viện Dưỡng Lão” (VDL) để giúp bà con mình có thêm một chút khái niệm về VDL vì anh biết trong suốt 27 năm qua tôi đã liên tục săn sóc cho các cụ già tại các viện dưỡng lão, và cũng đã là “Giám Đốc Y Tế” (Medical Director) của nhiều VDL trong vùng. Nay tôi muốn chia xẻ cùng qúy bạn một số kinh nghiệm và hiểu biết về VDL.

Trong Việt ngữ tất cả chúng ta thường dùng từ Viện Dưỡng Lão, nhưng trong Anh ngữ thì có nhiều từ khác nhau như Nursing home, Convalescent home, Rehabilitation and Nursing center, Skilled nursing facility ( SNF ), Rest home … Nói chung, VDL là một nơi cho những người bị yếu kém về thể xác không hề tự săn sóc cho mình được trong đời sống hàng ngày. Thí dụ như không hề nấu nướng, giặt giũ, đi chợ … nặng hơn thế nữa như không đủ sức để làm những việc tối thiết yếu cho đời sống như siêu thị nhà hàng, đi tiêu, đi tiểu … hoặc cần phải có thuốc men đúng lúc mà không hề tự làm được. Khi nói tới VDL người ta thường chỉ nghĩ tới những người già mà thôi. Thật ra có nhiều người “ trẻ ” nhưng vì tật bệnh không hề tự lo cho mình được cần phải có sự giúp sức của SNF ( skilled nursing facility ). Vậy thế nào là VDL ? VDL là nơi cung ứng những dịch vụ thiết yếu cho đời sống hàng ngày cho những người không đủ năng lực lo cho chính mình. Tùy theo mức độ trầm trọng của bệnh tật mà có những VDL khác nhau :

1- Skilled Nursing Facility (SKF): là nơi cung cấp những dịch vụ cho những người bị khuyết tật nặng như tai biến mạch máu não gây nên bán thân bất toại, hôn mê lâu dài, hoàn toàn không còn khả năng ngay cả trong việc ăn, nuốt, tiêu, tiểu… Thường thường tại SNF có hai phần: phục hồi (rehabilitation) và săn sóc sức khỏe (nursing care). Có những người sau khi được giải phẫu thay xương khớp háng (hip replacement), thay đầu gối (knee replacement), hay mổ tim (bypass, thay valve tim) … cần thời gian tập dượt để phục hồi (rehabilitation). Sau đó họ có thể về nhà sinh hoạt bình thường cùng gia đình.

2- Intermediate care facility (ICF): cung cấp dịch vụ cho những người bệnh như tật nguyền, già cả nhưng không cần săn sóc cao cấp (intensive care). Thường thường những người này không có thân nhân để lo cho mình nên phải vào đây ở cho đến ngày cuối cùng (custody care).

3- Assisted living facility (ALF): Thường thường những người vào ALF vẫn còn khả năng tự lo những nhu cầu căn bản như tắm rửa, thay quần áo, đi tiêu, đi tiểu một mình được. Họ chỉ cần giúp đỡ trong việc bếp núc, theo dõi thuốc men và chuyên chở đi thăm bác sĩ, nhà thờ, chùa chiền hay mua sắm lặt vặt. Họ vẫn còn phần nào “độc lập”.

4- VDL cho những người quá lú lẫn (Alzheimer facility): có những bệnh nhân bị lú lẫn nặng, đến nỗi không nhận ra người thân như vợ, chồng, con cháu nữa. Không biết tự đi vào buồng tắm, phòng vệ sinh để làm những công việc tối thiểu. Họ không biết họ ở đâu, dễ đi lang thang và lạc đường.  Nếu ở nhà thì phải có người lo cho 24/24.  Những VDL dành riêng cho những bệnh nhân này, thường là “locked facilty”, cửa ra vào được khóa lại để bệnh nhân không thể đi lạc ra ngoài. Cách đây khá lâu đã có trường hợp một bệnh nhân đi ra khỏi viện, lạc đường, bị xe lửa cán chết!  Từ đó có locked facilty.  Đôi khi cũng có những bệnh nhân được gắn alarm vào cổ chân. Nếu bệnh nhân đi qua cửa thì alarm sẽ báo động và nhân viên sẽ kịp thời mang về lại.

NHỮNG DỊCH VỤ ĐƯỢC CUNG CẤP TẠI VDL:  Điều này tùy theo từng viện. Tuy nhiên những dịch vụ sau đây là cần thiết:
1- Phòng ngủ.
2-Ăn uống
3-Theo dõi thuốc men
4-Những điều tối thiểu hàng ngày như tắm rửa, thay quần áo, vệ sinh cá nhân…
5-24/24 lo cho những trường hợp bệnh khẩn cấp.
6-Sinh hoạt hàng ngày như giải trí, tôn giáo…
7- Vật lý trị liệu. Dịch vụ này rất quan trọng để giúp người bệnh có thể phục hồi càng nhiều càng tốt.  Trong vật lý trị liệu có nhiều dịch vụ khác nhau:

a- Tập dượt (physical therapy): như tập đi, tập lên xuống cầu thang, tập tự vào giường ngủ hay ra khỏi giường một cách an toàn, không vấp ngã…
b- Speech therapy: tập nói, tập nuốt khi ăn uống… Có những bệnh nhân bị stroke, không thể nói hay ăn được, cần được tập để phục hồi chức năng này.
c- Occupational therapy: Tập mang giầy, bí tất (vớ)… Tập sử dụng bếp gaz, bếp điện cho an toàn để tránh bị tai nạn.

AI TRẢ TIỀN CHO VDL? Có nhiều nguồn tài trợ khác nhau:
1-Medicare
2-Medicaid (ở California là Medi-Cal).
3-Bảo hiểm tư, có nhiều người mua sẵn bảo hiểm cho VDL.
4-Tiền để dành của người bệnh (personal funds).

MEDICARE là do qũy liên bang, chỉ trả tối đa 100 ngày cho những bệnh nhân cần tập dượt để hồi sinh tính năng tại một Skilled Nursing Facility ( SNF ). Thường những bệnh nhân bị stroke, gãy xương … cần dịch vụ này. Medicare KHÔNG TRẢ cho custody care. MEDICAID là do qũy liên bang và tiểu bang. Qũy này trả nhiều hay ít là tùy từng tiểu bang. Medicaid trả cho dịch vụ y tế và custody care. BẢO HIỂM TƯ thì tuy theo từng trường hợp sẽ có những quyền hạn khác nhau, nhưng thường rất hạn chế. Hiện nay người ta ước đạt trên nước Mỹ có khoảng chừng 1.4 triệu người sống trong 15,800 VDL. Các VDL này đặt dưới sự trấn áp của bộ y tế, đặc biệt quan trọng là do Center for Medicare và Medicaid Services ( CMS ) giám sát. Hàng năm những VDL đều phải trải qua một cuộc kiểm tra rất gắt gao ( survey ) của CMS. VDL nào không đúng tiêu chuẩn thì hoàn toàn có thể bị đóng cửa ! Mục đích kiểm tra của CMS là để bảo vệ cho những bệnh nhân tại VDL được săn sóc bảo đảm an toàn, rất đầy đủ với chất lượng cao. Đồng thời tránh những trường hợp bị bỏ bê ( negligence ) hay bạo hành ( abuse ) về thể xác lẫn niềm tin. Tại mỗi VDL đều có tàng trữ hồ sơ kiểm tra cho công chúng xem. Bất cứ ai cũng hoàn toàn có thể xem tác dụng của những cuộc kiểm tra này. Tất cả những VDL đều phải có những giải pháp để bảo vệ sự săn sóc cho bệnh nhân theo đúng tiêu chuẩn. Nếu không sẽ bị phạt tiền, và có những trường hợp bị đóng cửa.

Trên đây tôi đã trình diễn sơ qua về những điểm chính của VDL. Tuy nhiên, như quý bạn đã từng nghe và biết, có nhiều độc lạ giữa những VDL. Theo tôi nhận xét thì ý niệm chung của mọi người là “ không muốn vào VDL ”. Chúng ta từng nghe những chuyện không tốt thì nhiều, mà những chuyện tốt thì ít. “ Tiếng lành đồn gần, tiếng dữ đồn xa ”, là câu ngạn ngữ người mình vẫn nói từ thời xưa đến nay. Tôi đã đọc không biết bao nhiêu là bài viết về việc con cháu “ bất hiếu ”, bỏ cha mẹ, ông bà vào VDL rồi không đoái hoài tới. Tôi cũng thấy nhiều trường hợp những cụ vào VDL một thời hạn rồi không muốn về nhà với con cháu nữa ! Trên đời này không có gì là tuyệt đối cả, trong cái hay có cái dở, và trong cái dở lại hoàn toàn có thể tìm ra cái hay. Vậy tất cả chúng ta rút tỉa được kinh nghiệm tay nghề gì trong yếu tố này ? Tôi chỉ xin nêu lên những nhận xét chủ quan của riêng tôi mà thôi. Có thể quý vị không chấp thuận đồng ý hết, nhưng nếu rút tỉa được không ít quan điểm thiết kế xây dựng thì “ cũng tốt thôi ”.

NHỮNG “BỆNH” CÓ THỂ DO VDL GÂY RA:

1- Lo lắng (anxiety): Trong tháng 9/2011 những nhà nghiên cứu hỏi ý kiến của 378 bệnh nhân trên 60 tuổi nằm VDL tại thành phố Rochester, New York. Kết qủa là có trên 27.3% trả lời là họ bị bệnh lo lắng, từ vừa đến nặng. Nếu không được chữa trị sẽ đưa đến bệnh trầm cảm (depression). Nên nhớ là 378 bệnh nhân này là người Mỹ chính cống, sinh ra và lớn lên tại Mỹ. Chúng ta hãy tưởng tượng người Việt mình không biết rành tiếng Anh, không am tường phong tục, tập quán thì sự khó khăn sẽ nhiều như thế nào!  Còn một vấn đề nữa là thức ăn, chúng ta quen “nước mắm, thịt kho”…, làm sao mà có thể nuốt hamburger, sandwich… ngày này qua ngày khác! Các vấn đề này càng làm bệnh lo lắng, trầm cảm nặng thêm!

2-Phản ứng của thuốc (adverse drug reactions): Trong tháng 1/2012 ngưòi ta theo dõi các bệnh nhân tại VDL, kết qủa là ít nhất 40% các bệnh nhân dùng trên 9 loại thuốc khác nhau. Uống càng nhiều thuốc thì phản ứng càng nhiều. Có ba loại phản ứng khác nhau:

a-      Phản ứng phụ (side effects): thí dụ như uống aspirin làm bao tử khó chịu, thuốc cao máu làm táo bón… Loại này thường xảy ra, không cần phải ngưng thuốc.

b-      Drug interference (tạm dịch là thuốc đối tác với nhau): có nhiều loại thuốc uống chung với nhau sẽ làm tăng hoặc giảm sức tác dụng. Thí dụ thuốc loãng máu coumadin mà uống chung với thuốc tim như amiodarone sẽ làm dễ chảy máu. Có những thức ăn hay nước uống dùng chung với thuốc cũng ảnh hưởng đến thuốc. Thí dụ uống nước bưởi hay nho với một vài loại thuốc cũng sẽ tăng sức tác dụng của thuốc, dễ gây ngộ độc.

c-      Dị ứng với thuốc (allergic reaction): Loại này nguy hiểm hơn, thường làm da nổi mề đay, đỏ, ngứa. Nếu nặng thì có thể chết được như phản ứng với penicillin chẳng hạn. Nếu bị dị ứng thì phải ngưng thuốc ngay.

3- Ngã té (fall): Người già rất dễ bị té ngã gây nên nhiều biến chứng quan trọng như chảy máu trong đầu (intracranial bleeding), gãy xương (như gãy cổ xương đùi, tay…). Khi già quá hoặc có những bệnh ảnh hưởng đến sự di chuyển, không còn đi lại vững vàng, nhanh nhẹn như lúc trẻ nên dễ vấp, té ngã.

4- Da bị lở loét (decubitus ulcers): Những người bị liệt giường, không đủ sức để tự mình xoay trở trên giường, rất dễ bị lở loét da gây nên nhiều biến chứng tai hại.

5- Nhiễm trùng (infection): như sưng phổi, nhiễm trùng đường tiểu…nhất là những người cần phải dùng máy móc như máy thở (respirator), ống thông tiểu (Folley catheter)…

6- Thiếu dinh dưỡng, thiếu nước (malnutrition, dehydration): Ở các cụ già thì trung tâm khát (thirst center) trong não không còn nhạy cảm nữa, nên nhiều khi cơ thể cần nước mà không thấy khát không uống nên bị thiếu nước. Cái cảm giác “ngon miệng (appetite) cũng giảm đi nên không muốn ăn nhiều gây nên tình trạng thiếu dinh dưỡng.

VẬY CÓ NÊN VÀO VDL KHÔNG?  Việc này thì tùy trường hợp. Theo tôi:

1 – Nếu còn hoàn toàn có thể ở nhà được mà vẫn bảo đảm an toàn thì ở nhà tốt hơn. Nếu tài chánh được cho phép, thì dù mình không đủ năng lực lo cho mình, mình vẫn hoàn toàn có thể mướn người “ bán thời hạn ” ( part time ) đến lo cho mình vài giờ mỗi ngày, giúp ẩm thực ăn uống, tắm rửa, quét dọn trong nhà, thuốc men, chở đi bác sĩ … 2 – Nếu không hề ở nhà được, mà tài chánh được cho phép thì hoàn toàn có thể ở những assisted living facilities. Ở đây thường họ chỉ nhận tiền ( personal funds ) chứ không nhận medicare và medicaid. Tại đây thì sự săn sóc sẽ tốt hơn. 3 – Group homes ( nhà tư ) : Có những người nhận săn sóc cho chừng 4-6 người mỗi nhà. Họ cũng lo việc siêu thị nhà hàng, chỗ ở, thuốc men, chở đi bác sĩ … Thường thì rẻ hơn tùy từng group. 4 – Nếu “ chẳng đặng đừng ” phải vào VDL thì phải làm thế nào để có được sự săn sóc “ tốt nhất ” ?

a-      Làm sao để lựa chọn VDL:

–  Vào internet để xem ranking của VDL (tương tự như các tiệm ăn có xếp loại A, B, C…)

–  Mỗi VDL đều phải có cuốn sổ phúc trình về các cuộc kiểm tra (survey) do bộ y tế làm hàng năm. Trong đó bộ y tế sẽ nêu lên những khuyết điểm mà họ đã tìm thấy. Cuốn sổ này được để ở khu công cộng (public area) trong khuôn viên của VDL. Hỏi receptionist thì họ sẽ chỉ cho.

–  Hỏi ý kiến thân nhân những người có thân nhân đang nằm tại đó.

–  Quan sát bên trong và ngoài của VDL: xem có sạch sẽ, không mùi hôi, nước tiểu. Theo dõi cách đối xử, săn sóc của nhân viên với bệnh nhân.

–  Nếu có thể thì tìm một VDL có nhiều người Việt đang ở để có nhân viên nói tiếng Việt, có thức ăn Việt, có chương trình giải trí theo kiểu Việt.

b-      Nếu đã quyết định chọn VDL cho người thân rồi thì phải làm gì sau đó?

– Chuẩn bị tư tưởng không những cho bệnh nhân mà con cho cả chính mình và mọi người trong mái ấm gia đình để có được sự gật đầu ( acceptance ) càng nhiều càng tốt. – Thăm viếng tiếp tục : Nếu nhà đông con cháu thì không nên đến thật đông một lần rồi sau đó nhiều ngày không có ai đến. Nếu được, nhất là trong vài tháng đầu, luân phiên nhau tới, mỗi ngày một lần một vài người. Làm lịch trình ai đi thăm ngày nào, giờ nào … – Nên làm một cuốn sổ “ thông tin ” ( communication book ) để cạnh giường. Trong cuốn sổ này mỗi khi ai đến thăm thì viết ngày giờ, tên người đến thăm, và nhận xét xem bệnh nhân có yếu tố gì cần quan tâm, xử lý. Nếu không có yếu tố gì thì cũng nên viết vào là không có hoặc cho nhận xét về vui, buồn, than vãn của bệnh nhân … – Cuối tuần hay ngày lễ hội : nên có người vào hoặc mang bệnh nhân về nhà nửa buổi để được sống với không khí mái ấm gia đình dù ngắn ngủi, hay đưa ra khỏi VDL để làm đầu, tóc hoặc tới tiệm ăn cho khuây khỏa … – Nên sắp xếp để bệnh nhân có sách báo, băng nhạc bằng tiếng Việt cho bệnh nhân vui chơi. – Cho dù có những bệnh nhân bị hôn mê bất tỉnh nhân sự lâu bền hơn, nhưng khi đến thăm hãy cứ rỉ tai bên tai họ những lời yêu thương, những kỷ niệm cũ. Nắm tay, xoa dầu để tỏ tình yêu quý. Tuy họ không hoàn toàn có thể cảm thấy được 100 % nhưng chắc như đinh họ vẫn còn một chút ít nhận thức, làm họ niềm hạnh phúc hơn, mặc dầu mình không nhận thấy. Để bên đầu giường những băng nhạc, câu kinh mà khi còn khỏe họ đã thích nghe. – Một điều chót mà theo kinh nghiệm tay nghề của tôi, rất có hiệu qủa : đối xử tốt nhưng tráng lệ với nhân viên cấp dưới của VDL :

• Đối xử tốt : nhã nhặn, nhẹ nhàng, không thiếu những lời cám ơn cho những nhân viên cấp dưới ship hàng tốt. Thỉnh thoảng mua một vài món quà nhỏ cho họ ( tôi xin nhấn mạnh vấn đề “ nhỏ thôi ” – đừng nên coi đây là hối lộ ) như đồ ăn, thức uống … để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Mình tốt với họ thì họ sẽ chăm sóc đến mình nhiều hơn. Người mình vẫn nói : “ Có qua có lại mới toại lòng nhau ” ) .
• Tuy nhiên đối xử tốt không có nghĩa là mình gật đầu những sai lầm của họ. Thí dụ mình đã báo cáo giải trình những biến hóa về sức khỏe thể chất của bệnh nhân cho họ mà không ai chăm sóc xử lý thì mình phải nhã nhặn nêu ra liền. Nếu cần thì gặp ngay những người có nghĩa vụ và trách nhiệm như charge nurse, nursing director và ngay cả giám đốc của VDL để được xử lý. Nên nhớ là phải nhã nhặn, nhã nhặn nhưng cương quyết thì họ sẽ nể phục mình. Tôi đã thấy nhiều trường hợp đạt nhu yếu một cách rất khả quan .

Trên đây là những kinh nghiệm của tôi xin chia sẻ với quý bạn. Dĩ nhiên là không hoàn toàn đầy đủ tất cả những gì quý bạn mong muốn, nhưng hy vọng cũng đáp ứng được phần nào những ưu tư, lo lắng cho người thân của quý bạn.

Bs. Trần Công Bảo
nguon: http://vietlifestyles.com/vien-duong-lao/

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki công nghệ