Trừu tượng hoá hay Cụ thể hoá

Đây là một cơ chế sống còn của tự nhiên mà loài người phát triển sau nhiều trăm ngàn năm tiến hoá. Có lẽ còn lâu hơn, tôi nghĩ chó mèo cũng có cơ chế tương tự, khi có một số đối tượng thì bọn chúng sẽ cảnh giác hơn một số đối tượng khác. Khoa học thì chưa nghiên cứu cái xu hướng này bắt đầu từ khoảng thời gian nào và trên con vật gì, nhưng tôi nghĩ là từ khi động vật có trí nhớ và có khả năng trừu tượng hoá.

TRỪU TƯỢNG HOÁ

Trừu tượng hoá là quy trình đơn giản hoá một thứ cho đến khi không hề đơn giản hoá được nữa, mà không làm mất đi yếu tính của nó. Nghĩa là, một sự kiện / vấn đề rối rắm và rắc rối, khi được những cây bút và báo chí truyền thông miêu tả lại một cách đơn thuần nhất hoàn toàn có thể mà không làm méo lệch đi thực sự, thì đây là một quy trình trừu tượng hoá .Khi nhìn vào một bản vẽ gồm một hình tròn trụ, có một cái que kéo từ dưới hình tròn trụ đó xuống, đến một chỗ thì tách ra làm hai que, và ở giữa cái que đó cũng có một chỗ tách ra làm hai que hai bên, người ta nhận ra ngay đây là một bản vẽ hình người – người que. Hình người que là phiên bản trừu tượng hoá nhất của con người – đơn thuần nhất hoàn toàn có thể, nhưng vẫn hoàn toàn có thể nhận ra được đây là bản vẽ con người .Để trừu tượng hoá được thì cần có năng lực nhận ra những khuôn mẫu, và năng lực phân biệt xem khuôn mẫu nào trong những khuôn mẫu đó là quan trọng nhất. Như cái người tiên phong phát minh sáng tạo ra cách vẽ người que hẳn là phải nhận ra khuôn mẫu giải phẫu của loài người, và khuôn mẫu giải phẫu của người có cái gì trọng điểm khác với những con vật khác, nên mới hoàn toàn có thể phát minh sáng tạo ra được cái hình tượng tài tình như vậy .Một ví dụ khác nghe hài hòa và hợp lý hơn : hai người cùng đọc một bài viết, mà một người hiểu được bài viết đó đang viết về yếu tố gì, đang vận dụng kim chỉ nan gì, và có ý chính là gì, người còn lại thì không ; vậy nghĩa là, người thứ nhất đã nhận ra được khuôn mẫu của bài viết thành công xuất sắc, còn người thứ hai thì không. ( nguyên do đơn thuần là tại vì người thứ nhất có chuyên ngành về nghành nghề dịch vụ bài viết đó )Khả năng trừu tượng hoá là thứ tiên phong được giám sát trong những bài test trí tuệ lỏng, tức chỉ số IQ, hay đơn cử hơn là g-factor – khái niệm đo lường và thống kê chung cho năng lực nhận thức của một người. Tức, trừu tượng hoá đại diện thay mặt cho trí khôn. ( Nhưng không có nghĩa người thích trừu tượng sẽ khôn hơn người không thích )Chức năng của trừu tượng hoá là được cho phép con người có năng lực khái quát hoá, từ một chút ít tín hiệu đơn lẻ hoàn toàn có thể khái quát lên hàng loạt thuộc tính của một sự vật / sự việc / con người .Đây đúng chuẩn là chính sách hoạt động giải trí của việc đúc khuôn ai đó, hay ngôn từ quen thuộc hơn là dán nhãn cho một người. Từ một vài thông tin và tín hiệu đơn lẻ, hoàn toàn có thể ngồi phán xét cả một con người .Việc dán nhãn một người, cùng với phân biệt đối xử – việc dán nhãn được ngoại hoá bằng hành động, thường được miêu tả như thói xấu của một xã hội không biết thấu cảm với nhau ; tuy nhiên, nếu không có cái chính sách này thì một người không thể nào sống sót được trong cái xã hội ngày càng phức tạp như lúc bấy giờ .Con người tư duy bằng tư duy quy nạp ( Goldstein, 2018, p. 425 ), tức một cách rất tự động hóa, bộ não sẽ lưu lại những dữ kiện mà cá thể trải qua từ trước đến giờ, và hình thành nên một thái độ / một cách phản ứng tương thích nhất theo cái cách não giải quyết và xử lý được từ bộ tài liệu. Như, nếu một con chó bị đá đít bởi những người có mùi hương đơn cử, khi gặp đến người thứ 10 có cái mùi hương đó thì tự nhiên nó sẽ trở nên cẩn trọng kinh hoàng. Một người bị móc túi bởi những người có khuôn mặt lấm lét theo một cách đơn cử, khi gặp đến người thứ 10 có cái khuôn mặt lấm lét đó thì cũng sẽ cẩn trọng một cách kinh hoàng. Một cô gái bị lừa dối bởi một chàng trai có chất giọng đơn cử, thì khi gặp một chàng trai khác có chất giọng tựa như, cô gái nổi lên một sự thù ghét không kìm được .Tư duy quy nạp không hẳn chỉ là điều kiện kèm theo hoá như của phe phái tâm lý học hành vi ( con chó chảy nước dãi trong sách sinh học 8 ), bởi tư duy quy nạp hoàn toàn có thể đến từ nhận thức. Khi một người bị nhồi quá nhiều bởi những thông tin như ” người da đen nguy hại ” thì anh ta cũng rất tự động hóa có cái phản ứng cẩn trọng khi đến gần người da đen. Việc học tập qua kinh nghiệm tay nghề người khác thế này giúp cá thể sẵn sàng chuẩn bị trước những trường hợp phức tạp của quốc tế, mà người đó không có thời cơ thưởng thức hết được, mà có khi còn rất nguy khốn nếu tự thưởng thức. Như, không ăn những cây nấm có màu sặc sỡ, hay không ăn mặc hở hang đi ở nơi vắng vẻ lúc trời tối. Quy nạp là một quy trình trừu tượng hoá để khái quát hoá .Việc trừu tượng hoá, rồi đến khái quát hoá, rồi đến đúc khuôn, rồi đến phân biệt đối xử với ai đó, gọi chung là quy trình đối xử với một người theo cái hình tượng mình nghĩ rằng họ đại diện thay mặt. Quá trình này giúp một người giải quyết và xử lý nhanh gọn và đúng chuẩn những trường hợp trong xã hội, và đôi lúc còn giúp hai người hiểu nhau rất sâu khi chỉ mới tiếp xúc lần đầu. Như, hai fan của MU tay bắt mặt mừng như bạn bè vào sinh ra tử 20 năm với nhau khi chỉ mới gặp trong một sự kiện offline. Hay một cô gái luôn nói rằng : tôi sẽ chỉ yêu và cưới những chàng trai tóc dài, một chàng trai luôn nói rằng : tôi sẽ chỉ yêu và cưới những cô nàng chân ngắn .

Nhưng điểm chết người của việc này là hai người không thật sự nhìn vào nhau. Họ nhìn vào thứ mà họ cho rằng người kia đang đang diện. Họ xem người kia là biểu hiện của một vài nhóm mà họ gán nhãn người kia vào. Người này cư xử với người kia theo cái hình ảnh biểu tượng của người kia trong đầu họ; và người kia cũng cư xử với người này theo cái hình ảnh biểu tượng của người này trong đầu họ. Một mối quan hệ người-người thực sự không thể bắt đầu từ đây được; nó giống như một bộ phim khá nổi gần đây: “perfect stranger” – những người tưởng như thân thiết với nhau hàng chục năm, nhưng thực chất không hiểu gì về nhau.

CỤ THỂ HOÁ

Ở chiều ngược lại của trừu tượng hoá là cụ thể hoá. Có thể thuận tiện phân biệt một người trừu tượng hoá với một người cụ thể hoá ở cái cách mà người đó kể chuyện .” Hôm qua tôi đi làm về, cái việc làm không có ý nghĩa khiến tôi mất hết niềm đam mê với cuộc sống, nên chỉ nấu ăn qua loa xong xem một vài game show vui chơi vô bổ rồi đi ngủ. “với” Hôm qua tôi đi làm về. Tôi rất stress, vì cả ngày phải ngồi thống kê giám sát những số lượng trên excel. Tôi mở tủ lạnh ra, thấy còn vài quả trứng, nên đập ra, nấu với mỳ tôm. Ăn xong bỏ đó không rửa chén. Sau đó, tôi mở youtube trên điện thoại cảm ứng lên, và coi siêu trí tuệ. Coi tầm hơn 2 tiếng. Đến 12 h thì tôi lăn ra ngủ. “Những người trừu tượng hoá có khuynh hướng kể chuyện rất ngắn gọn và tiếp tục rút ra ý nghĩa từ sự kiện. Những người cụ thể hoá có xu thế kể rất cụ thể, đơn cử, nhưng cũng tiếp tục bỏ ngỏ, không rút ra Tóm lại hay nhận xét gì cho câu truyện .Rõ ràng người thứ 1 có xu thế trừu tượng hoá và người thứ 2 có khuynh hướng cụ thể hoá. Cụ thể hoá là năng lực chú ý và bám vào chi tiết cụ thể cực tốt – điều rất thường thấy ở những người làm nghệ thuật và thẩm mỹ, đặc biệt quan trọng là một vài trẻ tự kỷ có năng lực vẽ lại cụ thể hàng loạt thành phố chỉ với một lần quan sát .Cụ thể hoá có giá trị của nó. Thứ nhất, một người không thể nào sống một đời sống trừu tượng không có thật được ; một người với tư duy đơn cử hoàn toàn có thể thưởng thức những thứ rất sôi động và nhỏ bé nhưng đẹp tươi của đời sống .Thứ hai, một người với tư duy đơn cử luôn luôn hoàn toàn có thể nhìn nhận lại đời sống và những thưởng thức của bản thân. Nếu tổng thể những gì một người nhớ được chỉ là những khuôn mẫu và ý nghĩa của vấn đề, sẽ rất khó khăn vất vả cho anh ta nếu anh ta muốn nhìn lại quá khứ với một góc nhìn khác. Và đây thì lại là độc quyền của những người với trí nhớ chi tiết cụ thể, họ hoàn toàn có thể nhìn nhận lại những sự kiện xảy đến với mình – đôi lúc việc này cực kỳ có lợi, đặc biệt quan trọng là khi có những niềm tin méo mó xấu đi .Và quan trọng nhất, một người với tư duy đơn cử thuận tiện liên kết với người khác như con người chính họ là, chứ không phải trải qua việc gán nhãn người kia thành những nhóm A, nhóm B, nhóm C .Tất nhiên điểm trừ là nhiều lúc họ không được nhìn nhận là ” mưu trí ” trong mắt người khác vì chỉ toàn nói về chi tiết cụ thể mà không khái quát hoá nó lên hay rút ra một ý nghĩa đao to búa lớn gì hết. Không, đùa đấy, điểm trừ thật sự là họ không sắp xếp câu truyện cuộc sống của mình rõ ràng và thông suốt như những người trừu tượng hoá. Ví dụ như hãy quay lại hai đoạn tự sự trên, đoạn thứ nhất thì khá làm nhàm chán nhưng chứa nhiều ” nội thị ” ( insight ), đoạn thứ hai thì rất sôi động nhưng ít phản tư về cuộc sống hơn .

TRỪU TƯỢNG HOÁ HAY CỤ THỂ HOÁ?

Tôi rất thích những bài viết trừu tượng, bởi những bài viết này thao tác trên những ý tưởng sáng tạo và yếu tố đơn thuần – hoàn toàn có thể thuận tiện nhìn nhận mức độ logic và đúng đắn của nó, cũng như thuận tiện khái quát hoá nó ra những trường hợp đơn cử. Nhưng, hơn hết, khi đọc một bài viết trừu tượng thì cá thể bắt buộc phải diễn giải và bổ trợ những ví dụ từ chính cuộc sống của mình – điều này khiến cá thể có cái nhìn rất riêng tư với bài viết. Quá trình này giống như giải nén một tệp tin trên máy tính nhưng bằng những tài liệu cá thể, rất cá nhân hoá và rất tiện lợi để ghi nhớ, chỉ cần nén lại nguyên vẹn như bắt đầu .

Những bài viết cụ thể thì có một đặc điểm vô giá là sự đồng cảm. Người đọc có thể nhập tâm vào câu chuyện của người kể, sống lại từng trải nghiệm của họ để trải nghiệm lại sâu sắc tình huống của người kể.

Trong đời sống, tôi từng là một kẻ rất trừu tượng, trừu tượng đến mức ngáo ngơ trong đời sống hàng ngày. Trừu tượng đến mức tôi nghĩ rằng có khi mình không tiếp xúc với bất kể ai như một con người có thực, mà chỉ là những hình tượng ý nghĩa mà tôi gán cho họ. Đến giờ thì tôi vẫn rất trừu tượng, nhưng có lẽ rằng đã rèn được sự đơn cử của mình hơn một chút ít, và tôi nhận thấy cuộc sống này nó sôi động và người khác cũng phức tạp hơn rất nhiều cái quốc tế hồi trước của tôi .Nhưng tôi cũng cho rằng những người sống quá đơn cử cũng nên tăng trưởng một chút ít ở góc nhìn trừu tượng, để nhận ra những khuôn mẫu trong đời sống, để phản tư thêm về chính họ, và để không bị cái mạng lưới hệ thống bên ngoài và luật chơi từ người khác dẫn dắt họ một cách mù quáng .Unsplash/CC0 Public Domain—-

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki là gì