Hai ngày qua mình có tham gia một tour tham qua vùng Kaga ở tỉnh Ishikawa của Nhật Bản. Trong quy trình du lịch thăm quan thì mình và 1 số ít người Việt đã có buổi trò chuyện mê hoặc với một bác lớn tuổi người Nhật, người đóng vai trò thông dịch viên cho cả đoàn du lịch thăm quan. Nội dung câu truyện tiên phong là xoay quanh việc học tập của mình, tương lai làm gì, rồi từ từ nó dẫn đến đánh giá và nhận định của bác về nền Kinh tế Nước Ta, rằng hiện tại theo bác thấy thì Kinh tế Nước Ta đang “ booming ”, hiểu nôm na nghĩa là kinh tế tài chính đang tăng trưởng nhanh. Khi mọi người hỏi bác rằng liệu Nước Ta hoàn toàn có thể trở nên giống Nhật Bản thì bác chứng minh và khẳng định chắc như đinh là “ có ”. Tuy nhiên câu vấn đáp ngay sau đó của bác về điều kiện kèm theo để giống Nhật Bản là “ cần phải có một chính phủ nước nhà không tham nhũng ”. Bị lôi cuốn bởi đề tài này, mình mới thử hỏi bác là có biết Nước Ta hiện tại đang là một nước theo chế độ độc đảng hay không, và bác có vẻ như hơi quá bất ngờ 1 chút, nhưng bác càng kinh ngạc hơn khi mình nói tên Đảng là “ Communist Party ” nhưng tên của vương quốc lại là “ The Socialist Republic of Vietnam ”. Bác ngay lập tức hỏi một câu rất mê hoặc mà trước đây mình cũng chưa từng hỏi bản thân khi nào và cũng chưa có khám phá : “ Vậy Socialism ( Chủ nghĩa xã hội ) và Communism ( Chủ nghĩa cộng sản ) khác nhau như thế nào ? ”
Trả lời cho câu hỏi này chắc như đinh không thuận tiện nếu như tất cả chúng ta không nghiên cứu và điều tra thêm một chút ít. Lúc đó cả nhóm cũng chỉ nỗ lực tìm ra vài điểm để phân tích sự khác nhau nhưng phần đông đều là tự suy diễn trên quan điểm cá thể, không có cái nào là dựa trên lý luận ngặt nghèo hay kỹ năng và kiến thức nào cả. Sau đó mình đã lên mạng để khám phá thêm và nhận thấy 1 số ít điểm rất mê hoặc về hai khái niệm này và mọi thứ giờ đây thì đã rõ ràng hơn nhiều rồi .
Tài liệu tìm hiểu thêm chính mình đọc là ở trang này http://www.marxmail.org/faq/socialism_and_communism.htm. Về cơ bản thì hai khái niệm này đều nói về một hình thái xã hội dựa trên chiếm hữu công cộng ( public ownership ) thay vì chiếm hữu tư nhân ( private ownership ) giống như Capitalism ( tư bản ), và đặc thù điển hình nổi bật là kinh tế tài chính tập trung chuyên sâu ( centralized planning ). Tuy nhiên, socialism thì tăng trưởng trực tiếp từ capitalism trong khi communism được xem là hình thái cao hơn ( hình thái lý tưởng ) của socialism .

Đối với Socialism, việc phân phối của cải trong xã hội sẽ dựa trên năng lực (deeds), ví dụ như khả năng của mỗi người, chất lượng công việc, v.v… Trong khi đó việc phân phối của Communism là dựa trên nhu cầu (needs). Rõ ràng qua định nghĩa về việc phân phối như thế này thì chúng ta thấy rằng Communism là một hình thái xã hội gần như rất khó đạt được và không thực tế. Có lẽ đó là lý do nó được gọi là hình thái lý tưởng (ideal). Nếu phân phối dựa trên nhu cầu thì có nghĩa là dù anh làm nhiều thì anh cũng nhân được giống như anh làm ít, rõ ràng rất khó thực hiện. Chỉ khi tất cả mọi người đều cảm thấy làm việc là một điều thiêng liêng cao quý và ai cũng hết sức làm việc để vì lợi ích chung, khi đó communism mới có thể đạt được.

Bạn đang đọc: Socialism và Communism

Tóm lại, Socialism là hình thức thực tiễn hơn nhiều so với Communism. Tuy nhiên việc vận dụng quy mô chiếm hữu công cộng và kinh tế tài chính tập trung chuyên sâu rõ ràng đã cho thấy không tương thích với xu thế tăng trưởng của xã hội vì nó triệt tiêu sự cạnh tranh đối đầu và không thôi thúc sự tăng trưởng. Cái tên gọi “ The Socialist Republic of Vietnam ” vì vậy cũng giống như là một hình thái xã hội tất cả chúng ta đang cố gắng nỗ lực để tiến tới hơn là một hình thái xã hội hiện tại đang có ở Nước Ta. Nhưng dù cho tên gọi của nước ta là Socialist, chuẩn mực mà Nước Ta hướng đến vẫn sẽ giống như những nước khác : thịnh vượng, công minh, dân chủ, văn minh. Khi đó, tất cả chúng ta cũng chỉ nên xem Socialist trong tên vương quốc là một định danh do lịch sử vẻ vang để lại chứ không nên tách quốc gia ta khỏi sự tăng trưởng chung của quốc tế. Nhìn thẳng vào thực sự thì tất cả chúng ta hiện tại vẫn phải đang trong quy trình thiết kế xây dựng nền tảng cơ bản của Capitalism, đó là kinh tế thị trường. Còn Communism ư ? Có lẽ chỉ có ở thiên đường …