Diva, danh ca: Tranh cãi về danh xưng và đẳng cấp vươn tầm thế giới của các ca sĩ hải ngoại

Như đã nói, nhạc hải ngoại là một kho tàng đồ sộ chứa đựng không chỉ âm nhạc mà còn cả văn học, lịch sử và văn hóa, bản sắc con người Việt Nam. Đó là một phần không thể tách rời, giúp làm nên diện mạo giàu đẹp của nền âm nhạc Việt Nam đương đại.

Trong tòa thành tháp âm nhạc ấy, nếu nhạc sĩ là người xây đắp, đặt những viên gạch tiên phong thì ca sĩ lại là người triển khai xong, duy trì sức sống vĩnh cửu của nó qua năm tháng .

Vì vậy, người ca sĩ có một vai trò vô cùng quan trọng trong nền âm nhạc hải ngoại, đặc biệt với những ca sĩ đã vươn đến tầm danh ca.

Tranh cãi về Diva và danh ca, hiểu thế nào cho đúng?

Đã từ lâu, trong giới mộ điệu âm nhạc sống sót những tranh cãi, quan điểm trái chiều về việc phân biệt giữa Diva và danh ca. Hiện tượng này diễn ra từ khi tên tuổi Diva được gia nhập vào Nước Ta .Trong định nghĩa, Diva được hiểu là tên tuổi để chỉ những nữ ca sĩ có giọng hát, kỹ thuật xuất chúng, kĩ năng và tầm ảnh hưởng tác động to lớn tới nền âm nhạc .Từ khi được gia nhập vào Nước Ta, Diva được dùng cho 4 nữ ca sĩ Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần. Sau này, với sự cởi mở trong tiếp đón, những nữ ca sĩ như Thu Minh, Mỹ Tâm, Hồ Quỳnh Hương, Lệ Quyên cũng được một số ít người gọi là Diva .Từ đó, một bộ phận không nhỏ trong công chúng có ý gọi cả những danh ca gạo cội tại hải ngoại như Thái Thanh, Lệ Thu, Thanh Tuyền, Ngọc Lan … là Diva. Điều này dẫn đến tranh cãi lê dài. Một số người lại khẳng định chắc chắn, danh ca thì không hề bằng Diva .Trên trong thực tiễn, 1 số ít danh ca hải ngoại như Thái Thanh, Thanh Tuyền, Hà Thanh … trọn vẹn tương ứng một Diva về giọng hát, kỹ thuật và góp sức. Nói cách khác, nếu đã cho Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần là Diva thì việc gọi Thái Thanh hay Thanh Tuyền là Diva cũng không sai .Tuy nhiên, việc gọi danh ca hải ngoại là Diva trọn vẹn không thiết yếu và không đem lại giá trị về việc phong tặng, công nhận năng lực của họ .Diva chỉ là một tên tuổi gia nhập từ Tây phương và Open trong hơn chục năm trở lại đây. Nó thậm chí còn còn khá lạ lẫm với nhiều những tầng lớp người theo dõi thế hệ trước .Cũng vì lẽ đó, Diva không phải một tên tuổi có tính lịch sử dân tộc, thuần Việt. Bản thân ca sĩ thế hệ trước và người theo dõi của họ cũng không mưu cầu gọi họ là Diva .Bởi vậy, việc gọi những danh ca hải ngoại là Diva rất gượng ép, không tạo nên giá trị cho chính họ cũng như công chúng và không thích hợp với ” văn hóa truyền thống nhạc hải ngoại ” hay ” văn hóa truyền thống nhạc xưa “. Chỉ cần gọi bằng chữ danh ca cũng đủ nói nên vị trí của họ, không hề thua kém một Diva nào .Điểm chung của một Diva và danh ca là đều có giọng hát, kĩ năng và góp sức. Tuy nhiên, Diva thường đi theo lối phô diễn giọng hát, biểu lộ kỹ thuật hát hạng sang, trong khi đó, danh ca lại là những người hát thiên về cảm hứng, tự sự, hát sao cho đẹp và hay, đúng với dòng nhạc họ theo đuổi nhất .Sự phân loại này đúng với cả nền âm nhạc quốc tế. Bên cạnh những Diva như Whitney Houston, Mairah Carey, Celine Dion, Aretha Franklin, vẫn có những danh ngang tầm ( thậm chí còn tiêu biểu vượt trội hơn ) như Nina Simone, Madonna, Diana Ross, Billie Holiday .Như vậy, hoàn toàn có thể nhận định và đánh giá, danh ca hải ngoại là những tượng đài âm nhạc, có kĩ năng, góp sức và tầm tác động ảnh hưởng to lớn, góp thêm phần không nhỏ tạo nên diện mạo âm nhạc. Họ là những mắt xích không hề thiếu trong tiến trình âm nhạc Nước Ta .Việc có hay không tên tuổi Diva không tác động ảnh hưởng tới vị trí tiên phong, dẫn dắt và kĩ năng của những danh ca hải ngoại .Tóm lại, Diva và danh ca đều là những ca sĩ năng lực, có góp sức, vị trí riêng, chỉ khác nhau về khuynh hướng, thời đại và và con đường âm nhạc .

Danh ca hải ngoại: Ngoài Bolero là những tầm vóc lớn vươn tầm thế giới

Những năm gần đây, sự Open, hội nhập thị trường và thái độ cởi mở hơn trong đảm nhiệm văn hóa truyền thống, thẩm mỹ và nghệ thuật đã tạo điều kiện kèm theo cho những nghệ sĩ hải ngoại quay trở lại Nước Ta màn biểu diễn .Sự trở lại của nghệ sĩ hải ngoại vô tình rơi vào đúng tiến trình Bolero nở rộ và tăng trưởng cực thịnh, phủ sóng khắp mọi ngõ ngách .Trớ trêu thay, những danh ca Bolero số 1, được công chúng ngưỡng mộ lại nằm trong số nghệ sĩ hải ngoại trở lại, như Thanh Tuyền, Chế Linh, Tuấn Vũ, Hương Lan, Như Quỳnh, Phi Nhung … Tên tuổi của họ bao trùm nên nền Bolero từ hàng chục năm trước tới tận giờ đây .Chính điều này đã dẫn tới cái nhìn phiến diện rằng, nhạc hải ngoại chỉ toàn Bolero và danh ca hải ngoại cũng chỉ biết hát mỗi Bolero .Nhưng trên thực thế, danh ca hải ngoại hát rất nhiều thể loại nhạc, dòng nhạc khác nhau, với những lối hát, phong thái phong phú, đa dạng chủng loại .Chẳng hạn, ngoài những danh ca Bolero như Thanh Tuyền, Chế Linh, Thanh Thúy, Minh Hiếu … còn có rất nhiều danh ca của những dòng nhạc khác như Thái Thanh với tân nhạc, ngũ cung ; Khánh Ly với Tango, Blues ; Tuấn Ngọc, Khánh Hà với Blued Eyes Soul, Pop, Jazz ; Carol Kim với R&B, Soul ; Ngọc Lan với Canto Pop, Traditional Pop, Folk, Hương Lan với dân ca, tân cổ, vọng cổ …Mỗi danh ca lại có một sự nghiệp phong phú, gồm có nhiều nội dung biểu lộ khác nhau, từ tình yêu đôi lứa tới tình cảm mái ấm gia đình, tình yêu quốc gia, con người Nước Ta tới nỗi lòng người xa xứ, cuộc chiến tranh, tự do …Họ hát được cả những khúc ca mang tính sử thi hùng tráng, hừng hực khí thế, chứ không chỉ là giai điệu sầu muộn, buồn chán .Đặc trưng của những danh ca hải ngoại là hát trữ tình, nhẹ nhàng và sâu lắng, tạo nên những khúc êm ái, đậm màu tâm sự. Nhưng cạnh bên đó, họ vẫn hát được rất phong phú, tùy theo từng dòng nhạc họ theo đuổi .Chẳng hạn, Carol Kim theo đuổi Soul / R&B thuần nên liên tục growling, run / riff và hát raspy. Tuấn Ngọc khi thiết yếu vẫn belt F4, G4 vang lộng, hào sảng. Khánh Hà cũng hoàn toàn có thể growling và belt tới D5, Eb5 rapsy khá soulful .Bích Chiêu sử dụng vocal runs, melisma, husky, đổ note vô cùng tinh xảo, xúc cảm và tràn trề nguồn năng lượng, như một ca sĩ da màu .Ngọc Hạ tuy hát Bolero, trữ tình nhưng vẫn belt tới Eb5 sáng rực, lê dài những cú Bb4 đầy nội lực trong một lối hát dân gian đương đại mê hoặc .Bằng cách gắn tiếng hát, sự nghiệp của mình với lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống Nước Ta để tạo nên dấu ấn riêng, nhiều danh ca hải ngoại đã vươn ra quốc tế, được người theo dõi quốc tế yêu quý. Đây là điều mà hầu hết ca sĩ trong nước đến tận thời nay vẫn chưa làm được .Điển hình nhất là trường hợp của danh ca Khánh Ly. Dù chỉ hát bằng chất giọng mộc của mình, không phô diễn kỹ thuật, nhưng Khánh Ly đặc biệt quan trọng được người Nhật yêu dấu .Từ đầu những năm 70, Khánh Ly đã được mời sang Nhật diễn nhiều lần. Sau 1975, người Nhật sang tận Mỹ tìm bằng được Khánh Ly và truy lùng cô để mời làm show, thu âm. Cô kể :

“Năm 1979, người Nhật bỗng nhiên đi tìm tôi để mời tôi biểu diễn. Tôi chẳng hiểu họ tìm kiểu gì mà cũng tìm ra tôi rồi mời tôi sang Nhật để hát trong một buổi đại hội dân ca Á châu, gồm Hong Kong, Hàn Quốc, Thái Lan…

Tôi là người Việt Nam duy nhất có mặt tại đại nhạc hội đó và cũng là ca sĩ nữ duy nhất. Tôi được đứng hát với những danh ca hàng đầu của Hàn Quốc, Thái Lan…

Sau đó, tôi thu cho người Nhật một đĩa nhạc Trịnh Công Sơn bằng cả tiếng Nhật lẫn tiếng Việt. Tiếp đó, tôi thu tiếp đĩa Diễm xưa và đĩa Ca dao mẹ, cũng cho người Nhật luôn. Hai đĩa này rất thành công.

Lúc thu các đĩa này, hãng đĩa và đài truyền hình Nhật còn cho người bay sang Mỹ để thu cho tôi. Chúng tôi thu ở phòng thu nổi tiếng nhất của Mỹ lúc bấy giờ, nhưng người Nhật không để người Mỹ bấm máy mà chính tay họ phải bấm. Họ còn ngồi nghe xem tôi hát có đúng không để sửa giọng cho tôi.

Đó là lần đầu tiên tôi được biết thế nào là xe Limousine. Người Nhật cho xe Limousine tới đón tôi rồi đưa lên phòng thu, oai lắm”.

Được biết, đĩa nhạc Trịnh được Khánh Ly thu âm đã bán tới 2 triệu bản tại Nhật. Đây là số lượng kỷ lục với một ca sĩ Nước Ta .Danh ca Thanh Lan lại được chọn hát tại đêm chung kết một cuộc thi ca nhạc tầm cỡ quốc tế tại Nhật, với hơn 100 vương quốc tham gia. Sau buổi trình diễn đó, Thanh Lan còn được một hãng thu âm Nhật mời thu âm hai bài tiếng Nhật liền .Danh ca Thái Thanh thì được nhiều học giả quốc tế nghiên cứu và phân tích, ngợi ca. Trong đó, điển hình nổi bật nhất là Georges Etienne Gauthier, một học giả người Canada, đã dành cho Thái Thanh một lòng ngưỡng mộ lớn lao .Danh ca Bạch Yến thành công xuất sắc tiêu biểu vượt trội khi là người Nước Ta tiên phong và duy nhất Open trên chương trình Ed Sullivan Show nổi tiếng của Mỹ năm 1965 .Sau đó, cô còn được mời hát nhạc phim Hollywood The Green Berets ( Mũ nồi xanh ). Đây là vinh dự vô cùng lớn mà chưa nghệ sĩ Việt nào có được .Bạch Yến cũng là nghệ sĩ Nước Ta duy nhất trình diễn cùng một chương trình với những tên tuổi nổi tiếng của Mỹ như Bob Hope, Bing Crosby, Pat Boone, Frankie Avalon …Năm 1983, Bạch Yến cùng chồng mình là nhà nghiên cứu Trần Quang Hải được nhận giải ” Grand Prix Du Disque De L ’ Académie Charles Cros ” ( phần thưởng tối cao của Hàn Lâm Viện đĩa hát Charles Cros ) .Danh ca Ngọc Lan lại được nhiều hãng truyền hình quốc tế phỏng vấn là thực thi chương trình riêng .Như vậy, hoàn toàn có thể thấy, nhiều danh ca hải ngoại đã đạt đến tầm vóc rất lớn và vươn ra quốc tế. Đây là điều mà rất ít ca sĩ trong nước đạt được. Họ thực sự là những tượng đài khiến thế hệ sau phải ngước nhìn .Bên cạnh đó, nhiều danh ca hải ngoại đã trở thành chứng nhân lịch sử vẻ vang, khi sự nghiệp và giọng hát của họ tiềm ẩn cả một thời kỳ lịch sử dân tộc của dân tộc bản địa, như Thái Thanh, Khánh Ly, Thanh Thúy, Chế Linh …Có thể nói, chỉ một mình Thái Thanh cũng đủ ôm trọn khung trời âm nhạc nước nhà trong thời kỳ đầy dịch chuyển, thăng trầm nhất của lịch sử vẻ vang. Nói cách khác, tiếng hát Thái Thanh chính là pho sách về lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống Nước Ta và thấu trọn tâm hồn dân tộc bản địa .Chính thế cho nên, bà được công chúng trong nước ca tụng là ” Tiếng hát khóc cười theo mệnh nước nổi trôi “. Nói như Phạm Duy là :

“Giọng hát Thái thanh, một giọng hát diễm tuyệt: tất cả hạnh phúc và khổ đau của kiếp người bị đày đọa trong chiến tranh và hòa bình, trong vinh quang và khổ nhục, trong hy vọng và tuyệt vọng qua những bản nhạc khóc, cười, nổi, trôi theo mệnh nước”.

Ngoài Thái Thanh, Khánh Ly, Thanh Thúy, Chế Linh cũng là những tiếng hát ghi lại lịch sử vẻ vang, với biên độ hát to lớn, ghi lại hàng loạt những dịch chuyển xã hội của một thời kỳ .Những tiếng hát với tầm vóc như vậy chỉ sinh ra khi được lịch sử vẻ vang pháp luật và không Open lần thứ hai .

Danh ca hải ngoại: Những giọng hát xuất chúng và đa dạng

Nhiều người cho rằng, nhạc hải ngoại vốn chỉ toàn Bolero, trữ tình, lại ít ca sĩ nên có sự phong phú về giọng hát. Quan điểm này là sai lầm đáng tiếc .So với trong nước, số lượng ca sĩ hải ngoại không nhiều bằng, nhưng hầu hết đều là những ca sĩ chất lượng và chiếm hữu giọng hát, lối hát ấn tượng .Đa số danh ca hải ngoại đều chiếm hữu âm sắc giọng đặc biệt quan trọng, không ai lẫn với ai. Chỉ cần họ cất giọng, người nghe đều biết đâu là Thái Thanh, đâu là Khánh Ly, đâu là Khánh Hà, đâu là Ngọc Lan, đâu là Duy Khánh, đâu là Chế Linh …Trong số đó, nhiều danh ca có giọng hát được xếp vào hàng hiếm, mà ngay cả trong nước cũng khó tìm thấy .Chẳng hạn, danh ca Thanh Thúy được xem là giọng nữ trầm ( contralto ) duy nhất tại Nước Ta. Giọng hát Thanh Thúy dày, sâu, tối, với tính hermaphrodite đậm đặc. Sức nặng giúp giọng Thanh Thúy có độ đầm, chắc như sắt thép và vững như núi tảng .Cô hoàn toàn có thể hát được cả bài trên quãng 3 và nhả chữ liên tục ở C3, C # 3, D3 một cách tự do, với âm lượng khá lớn, âm thanh trầm ấm, rền rĩ như tiếng đại hồng chung ở những chùa chiền .Danh ca Thanh Thúy và danh ca Minh Hiếu được xem là hai giọng nữ khan hiếm tại Nước Ta xuống được A2 ( ngang quãng giọng nam ) một cách tự do .Ngoài Thanh Thúy và Minh Hiếu, nhạc hải ngoại còn có rất nhiều giọng nữ atlo ( trung trầm ) xuống trầm rất tốt, mang âm sắc độc lạ như Mỹ Hạnh, Thu Phương, Hồng Ngọc, Ngọc Anh …Mỹ Hạnh từng được biết đến khi xuống B2 rõ lời, trấn áp tốt, còn Hồng Ngọc gây ấn tượng lớn bởi chất giọng thổ nặng và chắc nhưng lại khàn nhẹ .Nhạc hải ngoại cũng có nhiều giọng nam rất đẹp. Đó là những nam trung ấm cúng, sâu lắng như Tuấn Ngọc, Trần Thái Hòa, Đan Nguyên, hay nam cao mềm mại và mượt mà, sáng rực như Bằng Kiều, Thiên Tôn .Điểm đặc biệt quan trọng ở những danh ca hải ngoại là không lạm dụng kỹ thuật thanh nhạc một cách thiếu tinh xảo để đánh mất đi âm sắc giọng của mình. Đa số họ đều hát bạch thanh để phát huy giọng hát tự nhiên, thuần khiết của mình, tạo nên những truyền thống riêng có .Nhưng kỹ thuật của những danh ca hải ngoại cũng thực sự đáng gờm. Nhiều người trong số họ đã trở thành tượng đài về kỹ thuật, ảnh hưởng tác động tới nhiều thế hệ đàn em như Thái Thanh, Tuấn Ngọc, Khánh Hà, Thanh Tuyền, Hoàng Oanh, Hương Lan …Chẳng hạn, Thái Thanh là người tiên phong và thành công xuất sắc xuất sắc trong việc phối hợp giữa lối hát bel canto ( tạm gọi là lối hát mở hay lối hát của opera phương Tây ) với lối hát truyền thống cuội nguồn của dân nhạc ( tạm gọi là lối hát đóng ) .Đi cùng với lối hát đó là sự ưu thích biểu lộ ca khúc ở những quãng âm cao, với những kĩ thuật tinh xảo của bel canto như trillo ( rung láy ), mezza voce ( hát nửa giọng ), tích hợp với những cách hát, nhả chữ, luyến láy đậm sắc tố dân ca phương Đông như bỏ nhỏ, hát bạch thanh, đổ hột …

Thái Thanh là giọng nữ đầu tiên tại Việt Nam dùng mixed voice (giọng pha) trong lối hát twang để belt tới tận G5.

Tuấn Ngọc lại hát với vị trí âm thanh rất đẹp và chiếm hữu cột hơi vững chãi, cũng như cách tư vấn giọng hát chuẩn mực .Với giọng hát và kỹ thuật hiếm thấy như vậy, những danh ca hải ngoại đều trở thành tượng đài, có ảnh hưởng tác động thâm thúy tới nhiều thế hệ ca sĩ sau này. Có thể nói, họ chính là người tiên phong của nền âm nhạc Nước Ta .

Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki là gì