Cấu trúc tiên mao vi trùngTiên mao hay sợi/ lông roi là một mao phụ siêu nhỏ có cấu trúc sợi mảnh nhô ra từ thân tế bào của một số tế bào sinh vật nhân sơ (prokaryote) và sinh vật nhân chuẩn (eukaryote). Flagellum trong tiếng Latin có nghĩa là tiên mao. Phần lớn tiên mao có vai trò chính là vận động giúp bơi lội, nhưng nó cũng thường có chức năng như một bào quan cảm giác, nhạy cảm với hóa chất và nhiệt độ bên ngoài tế bào.[1][2].
Tiên mao là bào quan được xác lập bởi tính năng hơn là cấu trúc. Có sự độc lạ lớn giữa những loại khác nhau của những tiên mao. Tiên mao sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn có độc lạ lớn trong thành phần protein, cấu trúc và chính sách của động cơ đẩy. Tuy nhiên, cả hai đều được sử dụng cho việc lượn lờ bơi lội là chính .
Tiêm mao nằm ở bên ngoài cơ thể
Bạn đang đọc: Tiên mao – Wikipedia tiếng Việt
Tiên mao ( Lông roi, flagella ) không phải xuất hiện ở mọi vi trùng, chúng quyết định hành động năng lực và phương pháp di động của vi trùng. Tiên mao là những sợi lông dài, dưới kính hiển vi quang học chỉ hoàn toàn có thể thấy rõ khi nhuộm theo chiêu thức riêng. Dưới kính hiển vi điện tử hoàn toàn có thể thấy rất rõ cấu trúc của từng sợi tiên mao. Để xác lập xem vi trùng có tiên mao hay không còn có cách thử gián tiếp nhằm mục đích biết năng lực di động của chúng. Cấy bằng que cấy nhọn nguồn vào thiên nhiên và môi trường thạch đứng chứa 0.4 % thạch ( agar-agar ), còn gọi là thiên nhiên và môi trường thạch mềm. Nếu thấy vết cấy lan nhanh ra xung quanh thì chứng tỏ là vi trùng có tiên mao, có năng lực di động .
Tiên mao có thể gốc (basal body), gồm 1 trụ nhỏ được gắn với 4 đĩa tròn (vi khuẩn G -) có dạng vòng nhẫn (ring), ký hiệu là các vòng L,P,S và M. Vòng L nằm ngoài cùng, tương ứng với lớp liposaccarid của màng ngoài; vòng P tương ứng với lớp peptidoglycan, vòng S tương ứng với lớp không gian chu chất; vòng M nằm ở trong cùng. Vi khuẩn G+ chỉ có 2 vòng: 1 vòng nằm ngoài tương ứng với thành tế bào và 1 vòng trong tương ứng với màng sinh chất. Xuyên giữa các vòng là 1 trụ nhỏ (rod) có đường kính 7 nm. Bao bọc tiên mao ở phần phía ngoài là một bao ngắn có hình móc (hook). Sợi tiên mao (filament) dài khoảng 10-20μm và có đường kính khoảng 13-20 nm. Đường kính của bao hình móc là 17 nm. Khoảng cách giữa vòng S và vòng M là 3mm, giữa vòng P và vòng L là 9 nm, giữa vòng P và vòng S là 12 nm. Đường kính của các vòng là 22 nm, đường kính các lỗ ở các vòng là 10 nm. Khoảng cách từ mặt ngoài của vòng L đến mặt trong của vòng M là 27 nm. Sợi tiên mao cấu tạo bởi loại protein có tên là flagellin, có trọng lượng phân tử là 30 000-60 000. Một số vi khuẩn có bao lông (sheath) bao bọc suốt chiều dài sợi, như ở trường hợp chi Bdellovibrio hay vi khuẩn tả Vibrio cholera.
Các loại tiên mao ở vi khuẩn
Kiểu sắp xếp tiên mao liên quan đến hình thức di động của vi khuẩn. Tiên mao mọc ở cực giúp vi khuẩn di động theo kiẻu tiến- lùi. Chúng đảo ngược hướng bằng cách đảo ngược hướng quay của tiên mao. Vi khuẩn chu mao di động theo hướng nào thì các tiên mao chuyển động theo hướng ngược lại. Khi tiên mao không tụ lại về một hướng thì vi khuẩn chuyển động theo kiểu nhào lộn. Tốc độ di chuyển của vi khuẩn có tiên mao thường vào khoảng 20-80 µm/giây, nghĩa là trong 1 giây chuyển động được một khoảng cách lớn hơn gấp 20-80 lần so với chiều dài của cơ thể chúng.
Các chi vi khuẩn thường có tiên mao là Vibrio, Spirillum, Pseudomonas, Escherichia, Shigella, Salmonella, Proteus… Ở các chi Clostridium, Bacterium,Bacillus,…có loài có tiên mao có loài không. Ở cầu khuẩn chỉ có 1 chi (Planococcus) là có tiên mao
Xoắn thể có một dạng tiên mao đặc biệt quan trọng gọi là tiên mao chu chất ( periplasmic flagella ), hay còn gọi là sợi trục ( axial fibrils ), xuất phát từ cực tế bào và quấn quang khung hình. Chúng giúp xoắn thể hoạt động được nhờ sự uốn vặn tế bào theo kiểu vặn nút chai .
Cấu trúc gốc tiên mao đặc biệt quan trọng hai loại vi trùng Gram âm ( – ) và Gram dương ( + ). Cấu trúc gốc tiên mao 2 vòng ổ đĩa gốc ở Gram dương ( + ), và 4 vòng ổ đĩa gốc ở Gram âm ( – ) .
- ^ Bardy SL, Ng SY, Jarrell KF ( February 2003 ). Prokaryotic motility structures. Microbiology ( Reading, Engl. ) 149 ( Pt 2 ) : 295 – 304. PMID 12624192
- ^ Lefebvre PA ; Lefebvre, PA ( 2001 ). Assembly and Motility of Eukaryotic Cilia and Flagella. Lessons from Chlamydomonas reinhardtii. Plant Physiol. 127 ( 4 ) : 1500 – 1507. PMC 1540183. PMID 11743094
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
- “Molecular Machines Museum Index”. Access Research Network. 2001 .
Source: https://mindovermetal.org
Category: Wiki công nghệ
