Nhũ tương là gì? Các phương pháp bào chế nhũ tương thuốc

Nhũ tương là gì? Các phương pháp bào chế nhũ tương thuốc sẽ được mindovermetal tổng hợp chi tiết trong bài viết dưới đây. Chắc chắn sẽ giúp cho bạn hiểu được những ưu nhược điểm cũng như cách bào chế nhũ tương.

Nhũ tương là gì?

Nhũ tương thuốc là dạng thuốc lỏng hoặc mềm được điều chế bằng cách phân tán hai chất lỏng không đồng tan vào nhau nhờ cách chất chất nhũ hóa. Nhũ tương thuốc được dùng theo đường uống, đường tiêm hoặc dùng tại chỗ.

Thành phần của một nhũ tương bao gồm pha phân tán (hay còn gọi là pha không liên tục) và môi trường phân tán (còn gọi là pha liên tục). Nhũ tương có thể có cấu trúc hệ D/N, N/D hoặc nhũ tương kép D/N/D, N/D/N hoặc hỗn nhũ tương.

Ưu nhược điểm của nhũ tương

Ưu điểm

Sinh khả dụng cao do dược chất đã được phân tán sẵn trong thiên nhiên và môi trường và diện tích quy hoạnh hấp thu lớn .

Khi đưa các dược chất có mùi vị khó chịu như dầu cá, bromoform, …vào pha nội (pha dầu) của nhũ tương D/N thì có thể che dấu mùi vị khó chịu đó.

Thích hợp bào chế những dạng thuốc chứa những chất lỏng không đồng tan và dược chất hòa tan trong một trong những chất lỏng đó .

Dạng lỏng nên thích hợp với trẻ nhỏ, người già, người bệnh khó nuốt những dạng thuốc rắn như viên nang, viên nén .

Mỹ phẩm bào chế dạng nhũ tương hoàn toàn có thể chất mềm, mịn, đặc biệt quan trọng nhũ tương D / N dễ rửa sạch với nước .

Các thuốc chứa những dược chất lỏng tan trong dầu như những vitamin A, D, E, dầu thực vật, …. hoàn toàn có thể bào chế dạng nhũ tương để tiêm tĩnh mạch .

Nhược điểm

Nhũ tương dễ tách lớp do kém bền về mặt nhiệt động, dễ bị ảnh hưởng tác động bới điều kiện kèm theo nhiệt độ, pH… nên cần đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm trong quy trình dữ gìn và bảo vệ. Nhũ tương dễ bị oxy hóa, dễ nhiễm khuẩn, mất nước (đặc biết với nhũ tương D / N ) do đó trong công thức cần thêm những chất chống oxy hóa, chất dữ gìn và bảo vệ tương thích

Thành phần của nhũ tương

Pha nước

• Gồm nước, những dung môi đồng tan trong nước, dược chất và những tá dược tan trong nước .
• Nước dùng làm dung môi pha nước phải là nước tinh khiết .
• Các dung môi đồng tan nước thường dùng là ethanol, glycerin, PG, PEG, … phối hợp với nước với tỉ lệ thích hợp có vai trò làm tăng độ tan của dược chất ít tan đồng thời giữ ẩm, chống mất nước cho những nhũ tương D / N trong quy trình giữ gìn và bảo vệ .

• Các vi sinh vật dễ tăng trưởng trong pha nước do đó cần xuất hiện những chất sát khuẩn trong pha nước như benzalkonium clorid, ethanol ( > 20 % ), PG ( > 10 % ), glycerin ( > 40 % ), alcol benzylic, acid benzoic, acid sorbic và muối của nó, thimerosal, những paraben ( methyl paraben, propylparaben ), clohexidin, chloroform,…
• Các chất kiểm soát và điều chỉnh pH như những hệ đệm acid acetic / acetat, boric / borat, đệm phosphate, … với vai trò không thay đổi nhũ tương, không thay đổi dược chất .
• Các chất chống oxy hóa tan trong nước thường được sử dụng như cysteine, acid ascorbic, natri bisulfit, natri sulfit, những chất hiệp đồng chống oxy hóa ( Na2EDTA, acid tartric, acid citric, … )

Chất điều hương, điều vị, chất màu

Với những nhũ tương dùng đường tiêm hay nhũ tương nhỏ mắt cần có những chất đẳng trương như natri clorid, glucose, … để tránh kích ứng niêm mạc mắt hoặc kích ứng, gây đau chỗ tiêm .

Pha dầu

• Thành phần pha dầu gồm có dung môi thân dầu, dược chất và những chất tan trong dầu .
• Dung môi pha dầu : đóng vai trò Hòa tan dược chất và những tá dược tan trong dầu và kiểm soát và điều chỉnh tỷ trọng pha dầu như dầu thực vật, động vật hoang dã, dầu khoáng .
• Ngoài ra bản thân dung môi hoàn toàn có thể có công dụng dược lý như dầu paraddin, dầu paraffin, dầu gấc, dầu đậu tương, …
• Điều chỉnh thể chất và không thay đổi trạng thái phân tán của nhũ tương như những triglyceride mạch trung bình, sáp ong, những alcol béo, acid béo, paraffin rắn, dầu paraffin, vaselin, …
• Dược chất tan trong dầu như những vitamin tan trong dầu A, D, E, propofol, …
• Các chất chống oxy hóa tan trong dầu như BHT, BHA, tocoferol, … với vai trò chống oxy hóa, chống ôi khét, làm không thay đổi chất lượng nhũ tương
• Các tinh dầu với vai trò điều hương như tinh dầu sả, quế, chanh, bạc hà, …

Chất nhũ hóa

Chất nhũ hóa đóng vai trò rất quan trọng trong thành phần nhũ tương. Các chất nhũ hóa tạo ra những lớp rào chắn bao lấy những giọt tiểu phân phân tán để tránh hợp nhất những giọt phân tán do đó tránh tách pha, tránh phá vỡ cấu trúc nhũ tương, giúp nhũ tương không thay đổi trạng thái phân tán.

Ngoài ra chất nhũ hóa cũng đóng vai trò làm giảm sức căng mặt phẳng phân làn 2 pha do đó làm giảm nguồn năng lượng để phân tán 2 pha vào nhau, nhờ đó nhũ tương dễ được hình thành. Các chất nhũ hóa polyme còn làm tăng độ nhớt thiên nhiên và môi trường làm cho những giọt tiểu phân hạn chế hoạt động do đó giảm năng lực hợp nhất của chúng, duy trì nhũ tương ở trạng thái phân tán không thay đổi .

Khả năng nhũ hóa tạo nhũ tương của mỗi chất nhũ hóa được đặc trưng bởi chỉ số HLB, là giá trị cân đối dầu – nước. Chất nhũ hóa có giá trị HLB từ 3-6 cho nhũ tương N / D, giá trị HLB 8-18 cho nhũ tương dầu trong nước. Nếu như trong công thức có nhiều chất nhũ hóa thì cần tính giá trị HLB hỗn hợp theo công thứ : HLB = f1. HLB1 + f2. HLB2 + … + fi. HLBi + … với fi là tỉ lệ của chất nhũ hóa i có chỉ số HLBi trong hỗn hợp .

Chất nhũ hóa được chia làm nhiều loại với thực chất, đặc tính và năng lực nhũ hóa khác nhau gồm có :

• Chất nhũ hóa diện hoạt cation : phân ly trong nước tạo cation, tương kỵ với anion .
• Đại diện gồm có những hợp chất amoni bậc 4 như cetrimide, benzalkonium clorid ( thường phối hợp với alcol cetostearylic ), hợp chất pyridium như hexadecyl pyridinium clorid. Chất nhũ hóa diện hoạt cation tạo nhũ tương D / N .

Lưu ý : những chất nhũ hóa nhóm này thường dùng tích hợp với những chất nhũ hóa không ion hóa tan trong dầu để tạo được nhũ tương vững chắc. Tuy nhiên chất nhũ hóa cation độc tính cao nên thường chỉ dùng ngoài với tỉ lệ thích hợp. Benzalkonium clorid thường dùng làm chất sát khuẩn trong nhiều chế phẩm thuốc .

Chất nhũ hóa diện hoạt anion : phân ly trong nước thành anion, tương kỵ với cation, hoàn toàn có thể tạo nhũ tương D / N hoặc nước N / D .

Đại diện : alkylsulfat như natri laurylsulfat, natri cetostearyl sulfat ( tạo nhũ tương D / N ), những xà phòng như natri, kali hay amoni stearate, triethanolamine stearate hay oleat ( tạo nhũ tương D / N ), calci oleat ( tạo nhũ tương N / D ), những sulfonate hữu cơ như natri docusate ( tạo nhũ tương D / N ) .

Lưu ý : những chất nhũ hóa diện hoạt anion độc tính cao nên chỉ dùng cho những chế phẩm nhũ tương dùng ngoài .
Chất nhũ hóa diện hoạt lưỡng tính : sống sót ở dạng cation ở pH thấp và anion ở pH cao, nhũ hóa tạo nhũ tương D / N .

Đại diện : lipoid, lecithin, sphingomyelin, phosphatidylcholine, muối amoni bậc 4, những acid amino sulfonic hoặc ester sulfat, …

Lưu ý : khi pH môi trường tự nhiên tiến đến pH đẳng điện thì năng lực nhũ hóa của chất nhũ hóa lưỡng tính giảm. Nhóm chất diện hoạt lưỡng tính ít được dùng trong ngành dược, thường dùng trong mỹ phẩm chăm nom da tóc .
Chất nhũ hóa không ion hóa gồm những chất nhũ hóa tan trong nước tạo nhũ tương D / N và những chất nhũ hóa tan trong dầu tạo nhũ tương N / D. Cả hai loại này hoàn toàn có thể được sử dụng đồng thời trong một công thức nhũ tương giúp không thay đổi trạng thái phân tán của nhũ tương do tạo ra một lớp áo kép bao trùm mặt phẳng phân làn hai pha. Các chất nhũ hóa nhóm này tương hợp với nhiều dược chất và những thành phần khác trong công thức nhũ tương .

Đại diện : chất nhũ hóa tan trong dầu gồm những span, … ; chất nhũ hóa tan trong nước gồm những dẫn chất polyoxyethylen như tween, cremophor, cetomacrogol, poloxamer ( lutrol ), những alcol polyoxyethylenglycol ether như ceteth 20, cetomacrogol 1000, …

Lưu ý : những chất nhũ hóa không ion hóa có độc tính thấp, ít gây kích ứng nên được dùng trong nhũ tương uống, tiêm hoặc dùng tại chỗ .

Các chất nhũ hóa không thay đổi : là những chất đại phân tử, những polyme vạn vật thiên nhiên hay tự tạo, có công dụng không thay đổi nhũ tương do làm tăng độ nhớt pha ngoại, hoặc hấp phụ lên mặt phẳng phân làn pha, cân đối tỷ trọng hai pha. Các chất này không làm giảm sức căng mặt phẳng phân làn pha nên không có tính năng nhũ hóa thực sự .

Đại diện:

• Các polymer tổng hợp tăng độ nhớt cho nhũ tương D / N : PEG, carbomer, dẫn chất cellulose như CMC, Na CMC, HPMC, …
• Các sterol như cholesterol ( tạo nhũ tương N / D ), natri cholat, natri tauro cholat ( tạo nhũ tương D / N ), …
• Các hydratcarbon tạo nhũ tương uống D / N : gôm xanthan, gôm adragant, gôm Arabic, acid alginic, …
• Các saponin tạo nhũ tương N / D dùng ngoài như cồn bồ hòn, cồn bồ kết, … quan tâm saponin hoàn toàn có thể gây phá máu nên chỉ dùng ngoài .
• Các chất rắn được làm mịn hơn kích cỡ giọt tạo nhũ tương D / N : hectorit, bentonite, kaolin, magnesi nhôm silicat,…

Lưu ý : những chất nhũ hóa không thay đổi dễ bị ảnh hưởng tác động bởi nồng độ, chất điện giải, chất háo ẩm, pH, lão hóa trong quy trình dữ gìn và bảo vệ. Tuy nhiên nhóm chất nhũ hóa này có mùi vị dễ chịu và thoải mái, không độc nên hay được dùng trong nhũ tương uống .

Các giải pháp phối hợp chất nhũ hóa : Các chất nhũ hóa hoàn toàn có thể được hòa tan từ bên ngoài ( hòa tan CNH vào pha dầu rồi thêm pha nước vào hoặc hòa tan CNH vào pha nước rồi thêm pha dầu vào ) hoặc được tạo thành trong quy trình phân tán hai pha ( ví dụ những xà phòng kiềm tạo ra từ acid béo và kiềm dung dịch kiềm ).

Hòa tan chất nhũ hóa từ bên ngoài sẽ cần thời hạn để chất nhũ hóa di chuyển từ pha dầu hoặc pha nước đến mặt phẳng ngăn cách pha. Trong khi những chất nhũ hóa tạo thành trong quy trình phân tán hai pha thì chất nhũ hóa được tạo thành ngay ở mặt phẳng ngăn cách pha do đó thời hạn nhũ hóa sẽ nhanh hơn. Khi khuấy trộn, acid và kiềm sẽ tác động ảnh hưởng với nhau ngay khi khuấy trộn nên hoàn toàn có thể nhũ hóa tạo giọt nhỏ, tạo nhũ tương không thay đổi và mịn hơn .

Kỹ thuật bào chế nhũ tương thuốc

Chuẩn bị dược chất

Dược chất tan trong dầu được hòa tan trong dung môi pha dầu, dược chất tan trong nước được hòa tan trong dung môi pha nước. Trường hợp đặc biệt quan trọng, dược chất hoàn toàn có thể được phân tán trong pha nước hoặc pha dầu tạo thành hỗn nhũ tương. Dược chất hoàn toàn có thể được nghiền nhỏ để tăng vận tốc hòa tan

Chuẩn bị pha dầu

• Nếu dung môi pha dầu là sáp ong, paraffin rắn, triglyceride rắn thì cần đun chảy lỏng trước
• Hòa tan những thành phần tan trong dầu vào pha dầu .

• Nếu như thành phần có chứa tinh dầu dễ bay hơi thì phối hợp tinh dầu sau cuối .
• Với nhũ tương tiêm, tiêm truyền hoặc nhỏ mắt, cần tiệt khuẩn pha dầu bằng giải pháp thích hợp .

Chuẩn bị pha nước

• Hòa tan những thành phần tan trong nước vào pha nước .
• Với nhũ tương tiêm, tiêm truyền hoặc nhỏ mắt, cần tiệt khuẩn pha nước bằng chiêu thức thích hợp .

Phối hợp hai pha tạo nhũ tương

Có ba phương pháp chính để phối hợp hai pha : kỹ thuật keo khô, kỹ thuật keo ướt, kỹ thuật hòa tan chất nhũ hóa .

Kỹ thuật keo khô

Áp dụng với những chất nhũ hóa keo thân nước là những hydratcarbon như những loại gôm dạng bột hoặc hạt tạo nhũ tương D / N

Tiến hành : nghiền mịn chất nhũ hóa sau đó thêm pha dầu vào chất nhũ hóa trong cối hoặc thiết bị thích hợp và trộn đều nhẹ nhàng. Thêm lượng pha nước đủ để hòa tan chất nhũ hóa vào hỗn hợp trên rồi đánh nhanh, mạnh, liên tục theo một chiều ở trong cối hoặc dùng lực phân tán mạnh trong thiết bị khác thu được nhũ tương đặc. Thêm lượng pha nước còn lại để pha loãng tạo nhũ tương. Nhũ tương sau đó sẽ được làm đồng nhất hóa bằng máy làm như nhau trước khi được đóng gói thích hợp .

Lưu ý : lực phân tán cần phải mạnh để tạo được nhũ tương mịn .

Kỹ thuật keo ướt

Áp dụng với những chất nhũ hóa keo thân nước dạng hạt, bột tạo nhũ tương D / N .

Tiến hành : nghiền mịn chất nhũ hóa rồi thêm một phần pha nước vào trộn kỹ trong cối hoặc thiết bị thích hợp. Sau đó thêm pha dầu vào và đánh nhanh, mạnh, liên tục theo một chiều trong hoặc tạo lực phân tán mạnh trong thiết bị thích hợp để tạo nhũ tương đặc. Cuối cùng pha loãng với lượng pha nước còn lại để tạo thành nhũ tương. Nhũ tương sau đó sẽ được làm đồng nhất hóa bằng máy làm như nhau trước khi được đóng gói thích hợp .

Lưu ý : lực phân tán cần phải mạnh để tạo được nhũ tương mịn .

Kỹ thuật nhũ hóa thông thường (kỹ thuật hòa tan chất nhũ hóa)

Áp dụng với hầu hết chất nhũ hóa, phần nhiều nhũ tương và thích hợp bào chế quy mô lớn .

Tiến hành : chuẩn bị sẵn sàng pha nước và pha dầu như đã nói ở phần trên. Duy trì nhiệt độ pha dầu trong khoảng chừng 60-65 °C, nhiệt độ pha nước trong 65-70 °C để làm giảm độ nhớt, giảm sức căng mặt phẳng, giúp hai pha thuận tiện phân tán vào nhau. Tuy nhiên quan tâm không để nhiệt độ quá cao do hoàn toàn có thể gây phân hủy những thành phần kém bền nhiệt, làm giảm chất lượng và độ không thay đổi của nhũ tương.

Sau đó phối hợp pha nội vào pha ngoại với lực phân tán thích hợp bằng những thiết bị như chày cối, thiết bị siêu âm, thiết bị khuấy trộn, máy xay keo, … Nhũ tương tạo thành sẽ được kéo vào cốc có chân và thêm thể tích vừa đủ rồi được làm như nhau bằng thiết bị đồng nhất hóa

Kỹ thuật nhũ hóa đặc biệt

• Tạo thành trong quy trình phối hợp hai pha .
• Áp dụng với những xà phòng kiềm .
• Các chất nhũ hóa không có sẵn mà được tạo thành trên mặt phẳng ngăn cách pha nên có năng lực nhũ hóa nhanh tạo nhũ tương không thay đổi và mịn hơn so với khi dùng những chất nhũ hóa có sẵn .

Kiểm tra chất lượng nhũ tương

Cảm quan, hình thức

• Nhũ tương phải giống hệt, không được tách lớp. Các nhũ tương đặc phải giống hệt và mịn giống như kem ; còn nhũ tương lỏng phải như nhau và đục trắng như sữa khi quan sát bằng mắt thường. Khi hai pha đã tách riêng và khuấy trộn cũng không làm phân tán hai pha thành nhũ tương đồng nhất nữa thì chế phẩm nhũ tương coi như bị hỏng .
• Nhãn thuốc nhũ tương cần ghi “ Lắc kỹ trước khi dùng ”
• Các chỉ tiêu về định tính, định lượng, pH, sai số thể tích : cần phải đạt theo nhu yếu của từng loại dược chất

Xác định kiểu nhũ tương

Phương pháp pha loãng : nhũ tương D / N hoàn toàn có thể pha loãng bằng nước còn nhũ tương N / D hoàn toàn có thể pha loãng bằng dung môi thân dầu .

Phương pháp đo độ dẫn điện : nhũ tương D / N có năng lực dẫn điện trong khi nhũ tương N / D không dẫn điện .

Ngoài ra hoàn toàn có thể xác lập kiểu nhũ tương bằng giải pháp nhuộm màu để phân biệt hai kiểu nhũ tương dựa vào cảm quan và hình ảnh khi soi kính hiển vi .

Xác định hình thái tiểu phân

• Xác định hình dạng tiểu phân bằng kính hiển vi điện tử truyền qua TEM
• Có thể xác lập size tiểu phân bằng nhiều giải pháp như nhiễu xạ laser, đếm xung điện hay tán xạ ánh sáng động
• Kích thước và hình dạng tiểu phân cần phải đạt nhu yếu theo pháp luật riêng với từng chế phẩm

Kiểm tra tính lưu biến

Đo độ nhớt môi trường tự nhiên phân tán bằng nhớt kế

Việc xác định tính lưu biến quan trọng do độ nhớt có ảnh hưởng đến sự hình thành và ổn định nhũ tương. Độ nhớt của môi trường càng cao thì vận tốc sa lắng càng nhỏ do đó nhũ tương càng ổn định. Hơn nữa độ nhớt cao làm giảm sự chuyển động của các giọt phân tán, giảm nguy cơ hợp nhất các giọt nên làm tăng độ ổn định của nhũ tương.

Thử vô khuẩn

Cần thiết phải thử vô khuẩn với nhũ tương tiêm, tiêm truyền hoặc nhũ tương nhỏ mắt .

Phương pháp thử : chiêu thức màng lọc và nuôi cấy trực tiếp .

Yêu cầu: chế phẩm phải đạt nhu yếu về thử độ vô khuẩn qua việc nhìn nhận tác dụng như sau : nếu không có vi trùng hay vi nấm nào tăng trưởng sau thời hạn nuôi cấy mẫu thử được coi là vô khuẩn. Nếu có phát hiện vi trùng hay vi nấm ở một hoặc nhiều ống thử thì xác lập loại VSV trong ống đó và thử tiếp lần 2.

Nếu tác dụng lần 2 không có VSV thì mẫu vô khuẩn. Nếu như phát hiện VSV giống như loại đã phân lập được ở lần 1 thì mẫu không vô khuẩn. Còn nếu như có VSV khác loại đã phân lập được ở lần thử 1 thì làm thêm lần 3. Kết quả lần 3 nếu không có VSV tăng trưởng thì mẫu vô khuẩn, nếu phát hiện VSV thì mẫu không vô khuẩn

Trên đây là những thông tin về Nhũ tương là gì? Các phương pháp bào chế nhũ tương thuốc. Theo dõi mindovermetal để cập nhật thêm những thông tin mới nhất nhé!