Đặc điểm giải phẫu chức năng não tủy ứng dụng vào thực hành lâm sàng thần kinh

1. Hệ Thần kinh Trung ương ( Não và Tủy sống) và Hệ Thần kinh ngoại vi

( Các dây thần kinh sọ và những dây thần kinh tủy ( còn gọi là Thần kinh gai ) – bảo vệ công dụng Tiếp thu và chúc năng Giải đáp so với thiên nhiên và môi trường bên trong và môi trường tự nhiên bên ngoài khung hình .

2.Từ ngày thứ 18 của phôi, mầm ngoại bì phát triển từ ống thần kinh qua các giai đoạn ba túi não tới năm túi não ….tiến tới hình thành não, tủy sống và các dây thần kinh.

Trẻ mới sinh ra là sinh vật thể nhạt …, qua tăng trưởng myelin trở thành não trưởng thành ở quãng tuổi 20-24 ( xem hình 1 và bảng 1 ). Thần kinh trẻ nhỏ là biểu lộ của tăng trưởng Myelin, Thần kinh lão khoa là dẫn chứng của Thoái hoá Myelin .

Bảng 1. Các thành phần của não và tủy sống.

Thành phần của não
Nhân xám trung ương
 Nhân xám ngoại vi

Xoang não thất

Túi não trước
Não bán cầu

Vỏ não
Thể vân

Hệ ngoại giao
Nhân dây 1
Não thất bên

Gian não
Đồ thị
Hạ khâu não
Tuyến yên
Nhân dây 2
Não thất III

Túi não giữa

Cuống não
Nhân đỏ
Liềm đen
Cấu tạo tưới
N, VII, V
Kênh
Sylvius

Túi não sau
Câu não

Nhâm chám
VI, VII, V
VIII

Hành não

Chám hành

XII, IX, X, XI
Não thất   Tiểu thất       não IV

 
Nửa phần sau chất xám

Nửa phần chất tủy
Não thất V (Krauuse)

3.Tủy sống

Tủy sống ở trong ống sống, được bảo phủ bảo vệ bởi những màng tủy dịch não tủy và được nuôi dưỡng bởi tưới máu tủy – đặc biệt quan trọng lưới mạch tủy .

3.1.  Tủy sống ngắn hơn ống sống, và tận cùng bằng chóp cùng tủy 

Định luật CHIPAULT giúp ta nhận ra mối đối sánh tương quan giữa đốt tủy và đốt sống : ở đoạn tủy cổ và đốt sống cổ thì chênh nhau một đốt, ở sống lưng trên chênh nhau hai, ở sống lưng dưới chênh nhau ba, ở thắt lưng, cùng chênh nhau bốn … Chóp cùng – đuôi ngựa là phần có những bệnh lý đặc biệt quan trọng – hội chứng chóp cùng đuôi ngựa, thường là do u, viêm nhiễm … với bộc lộ rối loạn cơ tròn, giảm mất cảm xúc kiểu yên ngựa, mất phản xạ cơ nâng hậu môn, giảm mất phản xạ gân gót …

3.2.  Tủy sống được cấu tạo bởi chất xám và chất trắng

Chất xám có sừng trước gồm có những noron hoạt động, sừng bên ( ở đoạn tủy sống lưng ) gồm những noron thực vật và sừng sau gồm những noron cảm xúc. Chất trắng được tạo thành bởi những sợi thần kinh – những bó sợi, những đường dẫn truyền. Các đường dẫn truyền cảm xúc hay đường lên thực thi công dụng tiếp thu và những đường dẫn truyền hoạt động hay đường xuống triển khai tính năng giải đáp. Chức năng của tủy sống là bảo vệ hoạt động giải trí những vòng cung phản xạ ở khoanh tủy ở liên khoanh ( xem hình 3, một số ít phản xạ ) và tính năng dẫn truyền lên xuống ở tủy và lên não .

3.3.  Tổn thương tủy sống – tùy vị trí và mức độ tổn thương

Có những loại rối loạn phản xạ và rối loạn công dụng những đường dẫn truyền hoạt động và cảm xúc. Biểu hiện chung là liệt hai chi dưới hoặc liệt tứ chi nếu tôn thương tủy ở trên tủy cổ 4 ( C4 ) .
Các hội chứng tầm cỡ : Hội chứng cắt ngang bán tủy Brown Sequard ( do u, do viêm .. ), hội chứng rỗng tủy ( do chảy máu tủy, do viêm .. ) hội chứng Tabes … .
Các hội chứng thường thì : Hội chứng Viêm tủy ( hội chứng viêm tủy cấp, bán cấp do virut, do lao ), hội chứng ép tủy ( do u, do lao, do u di căn … ) xơ cứng tủy ( xơ cứng rải rác, xơ cứng cột bên teo cơ …

4. Não    

    Não là bộ phận phức hợp nhất của hệ thần kinh – là trung tâm  của nhiều loại phản xạ phối hợp giữa hệ thần kinh động vật và hệ thần kinh thực vật, và là trung tâm của hoạt động phản xạ có điều kiện, của hoạt động tâm lý tâm thần  (xem hình 4)

 4.1. Não ở trong hộp sọ, được bao bọc bảo vệ  bởi các màng não và dịch não tủy.

 (hàng rào máu não dịch não tủy rất quan trọng về chẩn đoán và điều trị) ,  được nuôi dưỡng bởi hệ thống tưới máu não với 2 hệ thống mạch: hệ mạch  cảnh và hệ sống nền (các tiếp nối nhất là tiếp nối ở nến não với vòng Willis, tiếp nối ổ mắt, tiếp nối ở màng mạch…)

4.2.Thân não là phần tiếp nối với tủy sống

Do có nhiều bắt chéo của những đường dẫn truyền ( biến chuyển ở phần dưới và ở phần trên thân não ), chất xám trở thành những nhân dây thần kinh sọ tập trung chuyên sâu theo từng khu vực ở nền não thất IV cùng vời hệ cấu trúc lưới suốt dọc thân não. Khác với tủy sống, tính năng của thân não là bảo vệ hoạt động giải trí vùng đầu mặt đặc biệt quan trọng công dụng trên-nhân của liếc ngang, liếc dọc và quy tụ, công dụng dẫn truyền hoạt động cảm xúc, tính năng cảnh tỉnh, cảnh giới ( cấu trúc lưới ) .
Có nhiều loại hội chứng thân não – trước hết cần chú ý quan tâm tới những hội chứng giao bên với liệt dây thần kinh sọ ở một bên và liệt nửa người bên đối lập : hội chứng giao bên ở cuống não, hội chứng giao bên ở câu não, hội chứng giao bên ở hành tủy. Thường do u não, viêm nhiễm rối loạn mạch máu, đặc biệt quan trọng hội chứng Wallenberg ( do tổn thương động mạch hố nhỏ bên hành với liệt dây IX, X, XI, XII ở một bên và bên đối lập có bại nửa người ) .

4.3. Tiểu não

Tiểu não “ đính ” ở phía sau thân não bởi 3 cặp cuống tiểu não, cuống tiểu não trên, cuống tiểu não giữa và cuống tiểu não dưới ( hình 5 Thân não và tiểu não ). Chất xám ở tiểu não là noron Purkinje làm thành Vỏ tiểu não. Chất trắng là những bó đi và tới – những cuống tiểu não .
Các bó gai-tiểu não Fleschig và Gowers dẫn truyền cảm giác sâu không ý thức, bó tiền đình tiểu não dẫn truyền cảm giác cân đối, bó vỏ – cầu tiểu não dẫn truyền trương lực. Bó tiểu não-nhân đỏ-đồi thị-vỏ não dẫn truyền xung động tù tiểu não lên vỏ não – cơ sở để nhận ra tổn thương ở hố sau hay vỏ não qua nhìn nhận lâm sàng và ghi điện não .
Chức năng của tiểu não là Giữ cân đối, kiểm soát và điều chỉnh trương lực và phối hợp những cử động. Tổn thương tiểu não gây thất điều kiểu tiểu não. Có những “ thử pháp ” để nhận ra thất điều kiểu tiểu não, thất điều kiểu tiền đình, kiểu tabes va thất điều kiểu vỏ não
Thất điều kiểu tiểu não – Hội chứng tiểu não thường do u do viêm và teo tiểu não, do cứng rải rác
Não thất IV. Nền não thất IV là nơi tập trung chuyên sâu hầu hết những nhân dây thần kinh sọ những nhân IX-X-XI có tương quan tới nhịp thở, nhịp tim … tới cấu trúc lưới thân não tới công dụng sống sót … nên tổn thương ở vùng này là trầm trọng, tử trận cao ( u não thất IV … ) .

 4.4.  Gian não. Còn gọi là não dinh dưỡng, não thực vật, bao gồm Đồi thị và vùng Hạ khâu não Tuyến yên 

 Đồi thị là nơi tập trung các xung động các loại cảm giác trước khi lên tới các vùng tương ứng ở vỏ não. Tổn thương đồi thị – tùy vị trí và mức độ có thể có rối loạn cảm giác chung, rối loạn cảm giác giác quan thị, thính giác…  Đau kiểu đồi thị thường gặp ở viêm nhiễm, rối loạn mạch máu, u não.

Giữa hai đồi thị là  Não thất III  (xem lại hình 1 và bảng 1). Tổn thương não thất III  – tổn thương đường giữa – thường là U não, viêm nhiễm với những biểu hiện “vay mượn” ở vùng lân cận là rối loạn giấc ngủ, rối loạn nội tiết, rối loạn tâm thần…

Vùng Hạ khâu não – tuyến yên – vùng bằng móng tay cái – là TT của não dinh dưỡng với tuyến yên – tuyến chủ yếu của những tuyến nội tiết. Tổn thương tuyến yên thì tuỳ mức độ vị trí sẽ có ưu năng hay thiểu năng những tuyến nội tiết tương ứng. Tuyến yên chịu sự ảnh hưởng tác động trực tiếp của hạ khâu não mà nơi đây có tới 40 đám nhân hình thành mối liên hệ Hạ khâu não – Tuyến yên – Máu – Hạ khâu não .
Tổn thương một phần hạ khâu não gây hội chứng ở nửa người bên đối, không phù hợp về cảm xúc da bì, huyết áp giảm, rối loạn sinh dục, teo hay phì đại nửa người. Tổn thương hoàn toàn có thể do u não, do viêm nhiễm – viêm não, viêm màng não do lao, do mạch máu .
Tổn thương vùng Gian não gây Động kinh Gian não với những cơn sợ hãi, xanh tái sởn gai ốc ) sởn da gà ( phản xạ dựng lông ) .
Thể vânbao gồm nhân đuôi, nhân đậu, nhân nhạt …. là những thành phần chính của hệ ngoại tháp với vai trò kiểm soát và điều chỉnh trương và điều hoà những cử động. Tổn thương thể vân cũ gây tăng trương lực, giảm hoạt động gây chủ yêu là hội chứng Parkinson. Tổn thương thể vân mới gây giảm trương lực, tăng động gây hầu hết những hội chứng Tăng động Múa giật, Múa vờn .

4.5.Vỏ não

Vỏ não có 3 mặt : mặt ngoài, mặt trong và mặt dưới, đặc biệt quan trọng thùy thái dương có cả ở 3 mặt ( hình 6 : mặt ngoài và mặt trong vỏ não ) .
Vỏ não được những rãnh nguyên phát, những rãnh thứ phát, những rãnh nhỏ chia những mặt ngoài, mặt trong, mặt dưới thành những Thùy, những Hội : thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm, thùy thái dương, những hồi nhự hồi giữa, hồi ổ mát … Kết hợp với những lớp tế bào ở vỏ não hình thành những diện công dụng, 52 diện với 11 trung tâm vui chơi quảng trường, những diện phóng chiếu ( có liên hệ trực tiếp với cac phần ở khung hình bằng những đường dẫn truyền ( quan tâm thứ nhất là diện hoạt động hữu ý – diện 4 ) những diện phối hợp liên hệ gián tiếp với khung hình qua những diện phòng chiếu tương ứng : diện 6, diện 8 liên hệ với diện 4 hoạt động, diện 18, diện 19 liên hệ với diện 17 thị giác. Các diện phối hợp bảo vệ công dụng hạng sang của vỏ não, là cơ sở của hoạt động giải trí tâm ý tinh thần .
Ưu thế bán cầu : Gần 75 % con người thuần tay phải và lợi thế bán cầu ở bên trái, và 25 % thuận tay trái tức ưu thể bán cầu ở bên phải … Có những nghiệm pháp để nhìn nhận ( hỏi, khám ) lợi thế bán cầu của từng cá thể. Đó là cơ sở của Thần kinh tâm ý lâm sàng .
Hội chứng vỏ não thì khá phức tạp. Tổn thương kích thích thường gây những cơn kích thích xung động, nổi bật là những loại động kinh – động kinh cục bộ hoạt động …. và thường là do tổn thương chèn ép u não, áp xe não … Tổn thương hủy hoại, gián đoạn thường gây những bộc lộ giảm những loại cảm xúc, giảm hoạt động ( bại, liệt nhẹ, liệt … ) và thường là do tổn thương chèn ép lê dài ở quá trình muộn, do rối loạn mạch máu, do viêm nhiễm, do thoái hoá những loại ( ví dụ teo vỏ não trán thái dương … ) Tổn thương những diện phối hợp thì tùy vị trí, mức độ tổn thương hoàn toàn có thể có những loại rối loạn trí nhớ, rối loạn hoàn toàn có thể có Mất Thực vận, Mất nhận thức, Mất ngôn từ .

5. Ứng dụng trong Thực hành lâm sàng

Dựa trên những đặc thù giải phẫu tính năng não tủy, có nhiều ứng dụng trong thực hành thực tế lâm sàng thần kinh về triết lý cũng như về thực hành thực tế, về chẩn đoán về điều trị .
+ Nhận ra đặc thù của Thần kinh trẻ nhỏ ( sự tăng trưởng myelin ) và Thần kinh lão khoa ( sự thoái triển myelin ) .
+ Nghiên cứu phối hợp với khoa học xã hội tâm ý – Thần kinh tâm ý lâm sàng .
+ Các bước chẩn đoán ở Thần kinh học : chẩn đoán triệu chứng, hội chứng đặc biệt quan trọng là chẩn đoán vị trí tổn thương ( chẩn đoán khu trú ), chẩn đoán phân định ( từ triệu chứng, hội chứng ), chẩn đoán nguyên do .
+ Điều trị ở thần kinh, ví dụ dựa vào hàng rào máu – não để cho thuốc vào dịch não tủy … Phục hồi công dụng thần kinh qua những bước xoa bóp, tập hoạt động … Phục hồi tính năng tâm ý qua những bảng thử pháp ví dụ bảng Foldstein .

Hội thần kinh học Việt Nam

Nguồn Nội khoa Việt Nam

( Visited 1.099 times, 1 visits today )

• 
  Tags :

Bài viết cùng chủ đề

Bài viết liên quan

Source: https://mindovermetal.org
Category: Ứng dụng hay