Hiện tượng tự cảm xuất hiện trong một mạch kín có dòng điện xoay chiều chạy qua, hoặc trong một mạch điện một chiều khi ta đóng mạch hoặc ngắt mạch.
Trong thí nghiệm Faraday, dòng điện cảm ứng Open là do sự đổi khác từ thông gửi qua diện tích quy hoạnh của mạch gây ra. Từ thông đó do từ trường bên ngoài tạo nên .Bây giờ, nếu ta làm đổi khác cường độ dòng điện sẵn có trong mạch để từ thông do chính dòng điện đó sinh ra và gửi qua diện tích quy hoạnh của mạch đổi khác, thì trong mạch cũng Open một dòng điện cảm ứng, phụ thêm vào dòng điện chính sẵn có của mạch. Dòng điện cảm ứng này gọi là dòng điện tự cảm. Hiện tượng đó được gọi là hiện tượng tự cảm .
Mục lục nội dung
Suất điện động tự cảm và thông số tự cảm[sửa|sửa mã nguồn]
Suất điện động gây nên dòng điện tự cảm được gọi là suất điện động tự cảm. Theo định luật cơ bản của hiện tượng cảm ứng điện từ, biểu thức của suất điện động tự cảm là:
Bạn đang đọc: Hiện tượng tự cảm – Wikipedia tiếng Việt
ξ t c = − d ϕ m d t { \ displaystyle \ xi _ { tc } = – { d \ phi _ { m } \ over dt } \, }
Trong đó
ϕ
{\displaystyle \phi \,}
là từ thông do chính dòng điện trong mạch gửi qua diện tích của mạch đó. Từ thông
ϕ
m
{\displaystyle \phi _{m}\,}
tỉ lệ thuận với cường độ dòng điện
I
{\displaystyle I\,}
theo công thức:
ϕ m = L. I { \ displaystyle \ phi _ { m } = L.I \, }
Bình thường, mạch điện đứng yên và không biến hóa hình dạng, do đó :
ξ t c = − L d I d t { \ displaystyle \ xi _ { tc } = – L { dI \ over dt } \, }
Công thức (*) chứng tỏ: trong mạch điện đứng yên và không thay đổi hình dạng, suất điện động tự cảm luôn luôn tỉ lệ thuận, nhưng trái dấu với tốc độ biến thiên cường độ dòng điện trong mạch. Vì nó luôn có tác dụng chống lại sự biến đổi của cường độ dòng điện trong mạch là nguyên nhân đã sinh ra nó.
Hiệu ứng mặt phẳng[sửa|sửa mã nguồn]
Hiệu ứng da
Hiện tượng tự cảm không những xảy ra trong một mạch điện mà còn xảy ra ngay trong lòng một dây dẫn có dòng điện biến hóa chạy qua. Thực nghiệm chứng tỏ rằng : khi cho dòng điện cao tần ( dòng điện đổi khác với tần số cao ) chạy qua một dây dẫn thì do hiện tượng tự cảm, dòng điện đó phần nhiều không chạy ở trong lòng dây ấy mà chỉ chạy ở lớp ngoài của nó. Hiệu ứng đó được gọi là hiệu ứng ngoài da. Dưới đây ta hãy lý giải hiện tượng đó .Giả sử dòng điện cao tần đi từ dưới lên trên ( Hình ). Dòng điện ấy gây trong lòng dây dẫn một từ trường, với những đường sức cảm ứng từ có chiều như ở hình vẽ ( quy tắc vặn nút chai ). Vì dòng điện biến hóa, nên từ trường do nó gây ra cũng biến hóa theo. Nếu xét một tiết diện bất kỳ chứa trục đối xứng của dây, thì từ thông gửi qua tiết diện đó cũng đổi khác. Vì vậy trong những tiết diện đó Open những dòng điện tự cảm khép kín như dòng điện ic trên hình .Như vậy, khi dòng điện cao tần tăng, những dòng điện tự cảm Open trong dây dẫn chống lại sự tăng của phần dòng điện cao tần chạy trong ruột của dây, và làm thuận tiện cho sự tăng của phần dòng điện cao tần chạy ở mặt phẳng của dây đó. Nói cách khác, dòng điện cao tần phần đông chỉ chạy ở lớp mặt phẳng của dây dẫn. Trong trường hợp dòng cao tần giảm ( Hình b ), người ta cũng chứng tỏ được hiệu quả như vậy .Lý thuyết và thực nghiệm chứng tỏ : khi dòng điện cao tần có tần số bằng 105 Hz trở lên, dòng điện đó chỉ chạy ở lớp mặt phẳng ngoài dày 0,20 mm của dây dẫn. Vì lý do đó, người ta làm những dây dẫn rỗng để mang dòng điện cao tần, như vậy tiết kiệm chi phí được nhiều sắt kẽm kim loại .Một ứng dụng quan trọng của hiệu ứng ngoài da là sự tôi sắt kẽm kim loại ở lớp ngoài. Nhiều chi tiết cụ thể máy như biên trục máy, bánh răng khía … cần đạt nhu yếu kỹ thuật là : lớp ngoài phải thật cứng, tuy nhiên bên trong vẫn phải có một độ dẻo thích hợp. Một chiêu thức thuận tiện và đơn thuần là tận dụng hiệu ứng ngoài da. Cách làm như sau : cho dòng điện cao tần chạy qua cụ thể máy để nung nóng lớp mặt ngoài của nó tới nhiệt độ thiết yếu. Sau đó ta nhúng chi tiết cụ thể máy vào một chất lỏng để tôi tác dụng là lớp mặt ngoài rất cứng, còn ở bên trong cụ thể máy vẫn dẻo .
Dòng điện tự cảm khi ngắt mạch[sửa|sửa mã nguồn]
Khi mở cầu dao của một mạch điện có chứa động cơ điện, ta thường thấy hồ quang điện Open giữa hai cực của cầu dao .
Nguyên nhân do khi ngắt mạch, dòng điện giảm đột ngột về giá trị không, do đó các cuộn dây của máy điện có xuất hiện một dòng điện tự cảm khá lớn. Dòng điện này phóng ra lớp không khí giữa hai cực của cầu dao và có thể gây nguy hiểm cho hệ thống điện.
Ðể khử hồ quang điện khi ngắt mạch, người ta đặt cầu dao trong dầu, hoặc dùng khí phụt mạnh v.v… dập tắt hồ quang .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Source: https://mindovermetal.org
Category: Ứng dụng hay
