Chọn lọc giới tính – Wikipedia tiếng Việt

Bài này nói về một khái niệm tiến hóa. Về chọn lọc nhân tạo giới tính con cái, xem chọn giới tính của con.

Ở loài chim thiên đường Goldie, con trống ( ảnh trên ) khác hẳn con mái ( ảnh dưới ). Tranh của John Gerrard Keulemans ( 1912 ) . Con chim công mái với bộ lông vũ không sặc sỡ .

Còn con trống sặc sỡ và có đuôi rất dài, dễ vướng víu.

Công mái chỉ ” yêu ” con trống múa đẹp và có nhiều ” mắt ” ở lông đuôi hơn .

Chọn lọc giới tính là một phương thức riêng biệt của chọn lọc tự nhiên trong quá trình lựa chọn bạn tình của động vật để giao phối. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ Tiếng Anh là sexual selection, do “cha đẻ” của học thuyết chọn lọc tự nhiên là Charles Darwin đưa ra vào khoảng năm 1871.[1][2][3]

Khi tìm hiểu và khám phá về giới tự nhiên hoang dã, Charles Darwin đã thấy rằng đại bộ phận sinh vật có hình thái thường là tương thích với môi trường tự nhiên sống của chúng theo kiểu nguỵ trang : khung hình chúng có hình dạng, sắc tố thường dễ lẫn với thiên nhiên và môi trường sống. Đây là đặc thù thích nghi, vì nó giúp sinh vật tránh khỏi bị quân địch phát hiện, nhất là động vật hoang dã săn mồi .Tuy nhiên, ông cũng nhận thấy nhiều xu thế ngược hẳn lại, một trong số đó là : ở cùng một loài thì con đực không chỉ to hơn mà còn sặc sỡ, điển hình nổi bật so với con cái, ví dụ như ở chim thiên đường. Tương tự như vậy, ở chim công : con mái có ngoại hình và sắc tố rất giản dị và đơn giản, trong khi con trống lại có sắc tố sặc sỡ và lại còn hay múa .

Màu sắc nổi bật và cái đuôi cồng kềnh của con trống rõ ràng là làm giảm đáng kể cơ hội sống sót của chính chúng. Nó chỉ tồn tại bởi vì nó mang lại lợi thế cho kẻ mang nó, nhờ đó mà tăng thành công sinh sản. Bởi thế, Darwin cho rằng những đặc điểm như vậy chỉ có thể tồn tại sau nhiều triệu năm tiến hóa, nếu chúng chắc chắn đã làm tăng thành công sinh sản của cá thể có đặc điểm đó, ngay cả khi phải trả giá bằng tính mạng sống của chúng.[1] Theo thuật ngữ di truyền học ngày nay, thì loài với đặc điểm như thế đã để lại được vốn gen của chúng cho đời sau, bởi vì đơn giản là, chúng được chim mái chọn để giao phối.[4] Con công mái thường chỉ chọn bạn đời là chim trống múa giỏi và đẹp mã.

Hiện tượng trên không chỉ có ở chim thiên đường, chim công mà còn thấy ở rất nhiều loài động vật hoang dã từ động vật hoang dã không xương sống đến có xương sống. Chẳng hạn như : con dế mèn đực nào khoẻ mà lại kêu to thì được dế cái đến trọ cùng tổ nhiều hơn. Con ếch đực nào tập trung chuyên sâu tiên phong ở mép nước và kêu to hơn thì có thời cơ giao phối nhiều hơn ; mặc dầu kêu to là tự làm lộ mình trước kẻ săn mồi. [ 2 ]Giả thuyết về chọn lọc giới tính bộc lộ tầm nhìn rất thâm thúy của Darwin và biểu lộ cạnh tranh đối đầu sinh sản nội bộ, phát sinh từ thành công xuất sắc trong giao phối. [ 3 ]
Hai phương pháp chọn lọc này có nghĩa là một số ít thành viên thành công xuất sắc trong việc sinh sản hơn những thành viên khác bên trong một quần thể, dù là do trông mê hoặc hơn hay là do thích bạn tình mê hoặc hơn để duy trì nòi giống. [ 5 ] [ 6 ] Ví dụ như trong mùa sinh sản việc chọn lọc giới tính ở loài ếch xảy ra với việc những con đực tiên phong tụ tập ở rìa nước và cất tiếng gọi bạn tình : kêu ộp ộp. Các con cháu sau đó tới và chọn con đực với tiếng kêu trầm nhất và có chủ quyền lãnh thổ tốt nhất. Nói chung, những con đực có lợi từ việc giao phối tiếp tục và tiếp cận một cách độc quyền với một nhóm con cháu có năng lực sinh sản. Con cái có một số lượng con cháu số lượng giới hạn mà chúng hoàn toàn có thể có và chúng đã tối đa hóa sự trả lại nguồn năng lượng mà chúng góp vốn đầu tư vào việc sinh sản .

Khái niệm này lần đầu được phát biểu bởi Charles Darwin và Alfred Russel Wallace, những người miêu tả nó như là sự hình thành loài và rằng nhiều sinh vật đã tiến hóa các đặc điểm mà chức năng của chúng có hại cho sự sinh tồn cá biệt của chúng,[7] và rồi được phát triển bởi Ronald Fisher vào đầu thế kỷ XX. Chọn lọc giới tính có thể dẫn tới các con đực điển hình phải nỗ lực cực độ để thể hiện sự phù hợp của chúng để được con cái lựa chọn, tạo ra hiện tượng dị hình giới tính ở những đặc điểm giới tính thú cấp, ví dụ như bộ lông trang trí của loài chim ví dụ như loài chim thiên đường và chim công, hoặc là gạc của loài hươu, hoặc bờm của sư tử, gây ra bởi một cơ chế phản hồi tích cực được biết đến với cái tên Fisherian runaway, trong đó việc truyền lại ham muốn có một đặc tính ở một giới tính thì cũng quan trọng như việc có đặc tính ở trong giới tính còn lại trong việc sản sinh ra hiệu ứng chạy trốn/ Mặc dù giả thuyết sexy son chỉ ra rằng con cái sẽ thích con cháu là con đực, nguyên lý Fisher giải thích lý do tại sao tỷ lệ giới tính luôn là 1:1 mà gần như không có ngoại lệ. Chọn lọc giới tính cũng được tìm thấy ở thực vật và nấm.

Sự duy trì việc sinh sản trong một quốc tế cạnh tranh đối đầu quyết liệt là một trong những mảnh ghép chính trong sinh học mặc dầu sinh sản vô tính hoàn toàn có thể sinh sản nhanh hơn nhiều vì 50 % con cháu không phải con đực, bản thân chúng không có năng lực sinh ra con. Nhiều nguyên tắc không riêng không liên quan gì đến nhau đã được đề xuất kiến nghị, [ 8 ] gồm có cả ảnh hưởng tác động tích cực của một dạng chọn lọc bổ trợ, chọn lọc giới tính, so với năng lực bền chắc của một loài. [ 9 ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://mindovermetal.org
Category: Ứng dụng hay